Nguồn: “Why the battle for Mosul is a turning point“, The
Economist, 17/10/2016
Từ khi quân đội Iraq và các đồng minh bắt đầu phản công chống
lại Nhà nước Hồi giáo (IS) vào cuối năm 2014, họ đã nỗ lực để giải phóng nhiều
thành phố ở miền bắc và miền tây Iraq. Vì vậy, có thể xem cuộc chiến giành
Mosul, được bắt đầu vào sáng sớm ngày 17/10, chỉ như một cuộc giao tranh khác
trong sự thoái lui dần dần của các chiến binh thánh chiến. Nhưng cuộc chiến
giành Mosul lại tập trung nhiều nỗ lực hơn hơn bất kỳ cuộc đụng độ nào khác với
IS. Tại sao rất nhiều thế lực bên trong và bên ngoài Iraq xem Mosul như một bước
ngoặt?
Mosul đã trở thành trung tâm trong những tham vọng của IS kể
từ khi thành phố này bị chiếm bởi nhóm thánh chiến vào tháng 6/2014. Từ bục giảng
nhà thờ Hồi giáo lớn của thành phố, Abu Bakr al-Baghdadi, thủ lĩnh IS, đã tự
xưng là Vua Hồi giáo (Caliph) và biến thành phố lớn thứ hai của Iraq trở thành
căn cứ của mình.
Về mặt lịch sử, quy mô và vị trí chiến lược, thành phố này
khiến những căn cứ khác của IS trở nên bé nhỏ, trong đó bao gồm Raqqa, thủ phủ
của IS ở Syria. Hàng chục ngàn người Sunni Iraq đã rời các khu lều trại cho những
di dân trong nước để tìm nơi ẩn náu dưới sự cai trị của y. Nếu không có Mosul,
IS sẽ bị tước đi cơ sở thu thuế và các mỏ dầu của mình; và nhóm này sẽ chỉ là
cái bóng của chính mình mà thôi.
Nhưng Mosul có tầm quan trọng vượt ra ngoài sự sụp đổ của
IS. Kể từ khi Sennacherib biến thành phố này trở thành thủ phủ của mình vào năm
700 trước Công nguyên, bất cứ ai cai trị thành phố này đều trở thành người thống
trị toàn khu vực – dù họ là người Assyria, Babylon, Ả Rập, các hoàng đế Ottoman
hoặc đế quốc Anh. Nó vẫn duy trì được vị thế quan trọng về mặt chiến lược trong
thế kỷ 21: các cường quốc trong khu vực coi một Mosul hậu IS, nếu không phải là
một viên ngọc quý để chinh phục, thì ít nhất cũng là một nơi họ không muốn các
đối thủ giành được.
Thổ Nhĩ Kỳ xem nó như là một rào cản chống lại sự bành trướng
ảnh hưởng của Iran về phía tây. Còn người Ả Rập lo sợ điều mà họ nghi ngờ là những
khát vọng tân-Ottoman của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan muốn lấy lại
thành phố. Hai nhóm đối kháng người Ả Rập và người Kurd ở Iraq thì xem Mosul là
một địa điểm rất quan trọng nhằm kiểm soát miền bắc Iraq.
Trong khi đó, Mosul cũng đại diện cho một cuộc chiến lớn hơn
giữa Mỹ, quốc gia đang lãnh đạo nỗ lực giành lại thành phố này, và Nga. Nếu mọi
việc diễn ra theo kế hoạch, Mỹ sẽ làm nổi bật sự khác biệt giữa các chiến dịch
của mình ở Iraq và thất bại thảm hại của Nga ở thành phố Aleppo, một thành phố
mà về mặt lịch sử, thành phần tôn giáo và dân tộc cùng đặc điểm thương mại thì
là một Mosul tương ứng của Syria. Nếu
thay vào đó, cuộc tấn công do Mỹ dẫn dầu dẫn tới một cuộc bao vây kéo
dài và sự tàn phá đối với thành phố cổ Mosul cũng như đối với các cư dân, điều
đó sẽ tạo ra một sự so sánh không mấy tốt đẹp với cuộc tấn công (của Nga) vào
thành phố Alleppo.
Viễn cảnh đó phần nhiều sẽ phụ thuộc vào 1 triệu người Sunni
của thành phố. Được đảm bảo có tương lai trong một nước Iraq hậu IS, người dân
Mosul có thể kiềm chế không hưởng ứng lời kêu gọi của IS nhằm nổi dậy bảo vệ
thành phố (chống lại quân chính phủ). Nếu giành được kiểm soát thành phố, họ có
thể lấp đầy khoảng trống mà các lực lượng bên ngoài khác có thể gặp khó khăn mới
giành được.
Nếu họ được chấp nhận bởi chính phủ Baghdad (do người Shia
lãnh đạo), các chính phủ Sunni hoài nghi, đặc biệt là ở vùng Vịnh, có thể đồng
ý tham gia vào việc tái thiết các tỉnh Sunni hoang tàn của Iraq. Mặc dù Thủ tướng
Iraq Haider al-Abadi đã bổ nhiệm Najim al-Jabouri, một vị tướng người Sunni địa
phương, để dẫn đầu chiến dịch, nhiều người Sunni lo sợ rằng ở Mosul cũng như ở
Aleppo, các cường quốc toàn cầu đang bí mật giúp đỡ các chính quyền do Iran hậu
thuẫn nhằm tàn phá nốt những vết tích cuối cùng trong quyền lực của người Sunni
tại vùng Lưỡi liềm Phì nhiêu.
Các cáo buộc về các vụ thảm sát sau khi Iraq tái chiếm Fallujah
hồi tháng Sáu không hề giúp trấn an họ. Nhưng nếu các lực lượng dân quân người
Shia (của chính phủ Iraq) bị ngăn không tiến được vào Mosul, và quyền lực được
trao cho các cư dân thành phố, Iraq sẽ chưa thể bắt đầu lật một trang mới trong
các cuộc chiến tranh phe phái của mình và của khu vực.
Nguồn:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét