Nhà máy gang thép Formosa Hà Tĩnh (FHS). Ảnh: AFP
5 giờ chiều ngày 30 tháng 6, nhà cầm quyền CSVN sẽ tổ chức
cuộc họp báo công bố về nguyên nhân và thủ phạm gây ra vụ cá chết hàng loạt xảy
ra ở 4 tỉnh miền Trung vào đầu tháng 4 vừa qua.
Không cần thông tin của nhà nước, người dân đã biết rõ thủ
phạm từ lâu. Nhưng lãnh đạo Hà Nội tiếp tục chơi trò “ú tim” với người dân về
nguyên nhân cá chết.
Cuộc họp báo đã bị trì hoãn nhiều lần khiến cho dư luận có ấn
tượng là lãnh đạo CSVN đang cố tình câu giờ nhằm bao che cho Công ty gang thép
Formosa Hà Tĩnh (FHS). Điều này càng chính xác hơn khi lá thư của Chủ tịch Hội
đồng quản trị của Công ty FHS gửi cho ông Nguyễn Xuân Phúc đề ngày 18 tháng 6,
thừa nhận việc nhà máy Formosa đã gây ra vụ cá chết hàng loạt sau ba tháng im lặng.
Trong lá thư của ông Trần Nguyên Thành, Chủ tịch công ty FHS
gửi cho Thủ tướng CSVN Nguyễn Xuân Phúc có mấy điểm đáng quan tâm:
Thứ nhất, FHS cho rằng vì nhà máy bị mất điện trong thời
gian đầu tháng 4 năm 2016, nên đã không thể kiểm soát được chất nước thải, điều
này đã làm ảnh hưởng đến môi trường nước biển miền trung và là nguyên nhân sinh
ra cá chết.
Lý do “mất điện” này không lừa được cả trẻ con thì làm sao
có thể gọi là thành thật nhận lỗi. Thử hỏi khi mất điện thì làm sao nhà máy
thép có thể tiếp tục chạy và sản xuất nước thải cũng như xả hàng nghìn mét khối
nước thải vào biển trong nhiều ngày như vậy?
Nhưng giả sử, hãy giả sử, sự mất điện đã dẫn đến việc không
kiểm soát được hệ thống nước thải thì FHS trước hết, phải ngừng việc xả thải chứ
không thể tự động tuôn vào môi trường một khối chất độc hàng tấn làm chết người,
chết cá như vậy. Kế đến Formosa đã phải lên tiếng báo động ngay với công luận để
tránh thiệt hại nhân mạng, chứ không phải thách thức “chọn thép hay chọn cá”, rồi
kéo dài thời gian im lặng trong 3 tháng vừa qua mà không một lời xin lỗi, không
một động thái ăn năn.
Đây không chỉ là một hành vi chạy tội “vụng về” của tập đoàn
Formosa, mà còn là một sự coi thường nhân dân Việt Nam.
Nếu CSVN cũng đồng ý với lỗi “mất điện” của FHS thì đúng là
một sự đồng lõa với tội phạm, và thái độ bao che, lấp liếm của chế độ trong suốt
mấy tháng qua không thể nào khác hơn là thái độ của một kẻ tòng phạm.
Hơn thế nữa, lý do “mất điện” đã không thể nào che giấu sự
kiện FHS đã thiết lập một cách phi pháp hệ thống ống xả thải ngầm dài 1.500 mét
đặt sâu dưới lòng biển do Đài Truyền Hình VTV14 kiểm nhận theo phát hiện của
các thợ lặn trong vùng, và chính Bộ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường đã yêu cầu
phải dỡ bỏ.
Tóm lại, việc FHS đổ lỗi cho sự cố mất điện khiến không kiểm
soát được hệ thống nước thải độc hại, chết người, chết cá và tàn phá toàn bộ
khu vực biển dài 200 cây số là điều không thể chấp nhận được. Đây là tội phạm
hình sự có chủ mưu, và là tội đại hình vì giết nhiều người với tác hại khôn lường
trong dài hạn, chứ không phải là sự cố ngoài ý muốn như ông Trần Nguyên Thanh
đã viết trong lá thư.
CSVN phải truy tố trách nhiệm hình sự đối với lãnh đạo công
ty FHS.
Thứ hai, FHS hứa là sẽ giải quyết đền bù các thiệt hại đã xảy
ra đối với người dân đã bị ảnh hưởng bởi sự cố này và sẽ giúp người dân nâng
cao năng lực tìm kiếm việc làm phù hợp.
Bồi thường thiệt hại là chuyện đương nhiên, nhưng tại sao
FHS đã cố tình im lặng trong suốt 3 tháng qua để cho hàng ngàn ngư dân Việt Nam
sống trong khắc khoải trông chờ trong lo sợ, hoang mang, trong khi nhà cầm quyền
thì cứ lần lữa, khất dần chuyện công bố nguyên nhân.
Nếu lãnh đạo Hà Nội không đồng lõa, bao che cho công ty
Formosa, thì với những chứng cớ được đưa ra từ các thợ lặn, cũng như hiện tượng
cá chết hàng loạt xuất hiện quanh khu vực Vũng Áng đủ để Hà Nội phải công bố kết
luận điều tra ngay từ đầu tháng 5.
Những hành động bao che này khiến cho dư luận nghi ngờ: chắc
hẳn có sự ăn chia giữa nhà nước và Formosa về số tiền đầu tư cũng như đền bù
các thiệt hại, người dân sẽ không nhận được bao nhiêu mà sẽ chạy vào túi riêng
cán bộ.
Nếu FHS thật sự nhận lỗi và muốn đền bù cho ngư dân trong
vùng sau thảm kịch cá chết, họ cần phải làm việc với các tổ chức NGO độc lập,
không thông qua hệ thống chân rết của chế độ, thì họa may sự bồi thường mới hiệu
quả và chứng tỏ FHS thật sự quan tâm đến đời sống của bà con ngư dân.
Hơn thế nữa, thông qua các NGO độc lập, FHS mới thật sự đóng
góp vào việc cải tạo môi trường đã bị nhiễm chất độc trầm trọng, còn nếu dựa
vào sự bao che của các quan chức CSVN thì FHS đã tự tố cáo mình là một kẻ tội
phạm và không thể được giảm khinh trước tòa án của nhân dân Việt Nam cũng như
luật pháp quốc tế.
Lời hứa hẹn bồi thường của FHS cũng không dám nói đến những
người đã thiệt mạng và những tác hại lâu dài lên môi trường và sức khỏe của người
dân.
Thứ ba, FHS hứa là sẽ tìm kiếm chuyên gia quốc tế giúp đỡ để
cải thiện hệ thống xử lý chất thải trong dự án, bảo đảm đạt tiêu chuẩn quốc tế
và gửi báo cáo khắc phục lên chính phủ Việt Nam.
Qua lá thư này, FHS đã thú nhận là hệ thống xử lý chất thải
vừa qua không theo đúng tiêu chuẩn quốc tế. Nói cách khác là hệ thống xả chất
thải đã không theo đúng quy trình quốc tế nên đã gây hậu quả nghiêm trọng mà họ
đổ cho là bị “mất điện.”
Với khả năng xử lý chất thải quá yếu kém và hoàn toàn vô
trách nhiệm, thì việc FHS thuê mướn các chuyên gia quốc tế giúp đỡ nhằm cải thiện
hệ thống xả thải là điều khó tin.
Điều kiện phải đặt ra ngay là FHS không được phép hoạt động
cho tới khi có những cơ quan độc lập của quốc tế xác định hệ thống xả thải cũng
như mọi điều kiện hoạt động của Formosa Hưng Yên là an toàn cho nhân viên, người
dân và môi trường xung quanh.
Nói cách khác là Công ty Formosa Hưng Yên sẽ phải đóng cửa,
ngưng mọi hoạt động. Chỉ có giải pháp này mới thực sự ngăn ngừa những thảm kịch
môi trường tái diễn; và trong thời gian đó, FHS phải lo hoàn tất việc bồi thường
cho ngư dân 4 tỉnh miền Trung với những thiệt hại về đời sống và sức khỏe trong
ngắn hạn cũng như về lâu về dài. Việc bồi thường cũng phải bao gồm nỗ lực tẩy sạch
các chất độc trong vùng ô nhiễm và phục hồi trạng thái cũ của thiên nhiên.
Tóm lại, việc FHS đổ trách nhiệm xả thải chất độc cho sự cố
“mất điện” không chỉ nói lên sự vô trách nhiệm, vô lý, thiếu chân thật trong việc
nhận lỗi, mà còn là một sự coi thường óc phán đoán của người dân Việt Nam, và rạch
sâu hơn vào vết thương đang rỉ máu của các nạn nhân vụ cá chết. Nhà cầm quyền
CSVN phải truy tố tội hình sự của ban lãnh đạo FHS và buộc đóng cửa công ty cho
đến khi cải thiện nhà máy theo đúng tiêu chuẩn quốc tế.
Lý Thái Hùng
29-6-2016
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét