Người dân biểu tình phản đối vụ cá chết với biểu ngữ 'Chúng
tôi muốn sống'.
Mấy hôm nay các trang mạng xã hội lẫn nhiều tờ báo Việt Nam
nhuốm đậm màu xám. Xám vì nhiều nỗi buồn cứ chồng chất lên nhau. Xám vì hầu hết
các tin tức nóng nhất là các tin thương tâm, đau lòng hay ghê sợ. Xin cúi đầu
vĩnh biệt những người lính đã nằm xuống thời bình, dù bất cứ lý do gì phải ra
đi, thì các anh cũng là những người đáng được trân trọng, đáng để ghi tên cho
những thế hệ trẻ sống một cách không hèn mọn.
Tôi xin phép gác màu xám đầy thương tâm của vụ những người
lính biển ra đi rồi chẳng thấy về. Thương tâm đủ rồi, đau đớn và xót xa tràn ngập
rồi. Gạt nước mắt quay về thực tại, người ta lại hoảng hồn. Bên cạnh sự ra đi đầy
nhân văn, thì những người ở lại phía sau vẫn còn đang lo sợ, hãi hùng trong một
xã hội mà nhiều người bảo “sống để...tự hại nhau”. Tôi xin phép đặt tên cho cái
lối sống, không phải bao trùm xã hội nhưng hiện diện khắp mọi nơi, chính là lối
sống “không tử tế, thiếu tính con người”.
Khái niệm tử tế quả thật không phải cao siêu hay xa xỉ. Và sống
thiếu tử tế xuất phát từ những hành động nhỏ bé nhất, nhưng mang lại những hậu
quả to lớn không cùng. Không tử tế là khi người ta coi thường nhân mạng hàng chục
người, hàng vài chục người trên những tuyến xe mang danh là cao cấp, ba bốn năm
sao, nhưng tài xế thích chạy sao thì chạy, lấn đường vượt tuyến, đua nhau tranh
khách,... để rồi hết vụ tai nạn này đến tai nạn khác: xe cháy, người chết không
nhận dạng, gia tình tan nát, điêu linh. Không tử tế là khi hàng chục người ăn
bánh mì rồi phải nhập viện, có người tử vong. Chưa có kết luận chính thức của
các cơ quan chức năng, nhưng nỗi sợ về việc đồng bào hại đồng bào vẫn cứ len lỏi
một khách khó nắm giữ và vô cùng khó chịu. Không tử thế là khi biến hóa thịt
heo thành hàng loạt thứ thịt “quý hiếm” như nai, cừu, đà điểu... để rồi miếng
thịt nào cũng nhiễm vi sinh, đe dọa sức khỏe, an toàn tính mạng của người tiêu
dùng: tiền mất, tật mang. Còn chưa kể, thiếu tử thế là khi bán thức ăn cho sinh
viên, những thế hệ tương lai của đất nước, mà trong thức ăn tràn lan những con
giòi khiến người xem còn buồn nôn nói chi đến người dùng.
Những câu chuyện thiếu tử tế, sống hại nhau như vậy vẫn cứ
xuất hiện đều đặn và dường như có xu hướng ngày càng tinh vi hơn, nguy hiểm
hơn, ghê rợn hơn. Sự thiếu tử tế ấy một phần có thể xuất phát từ một môi trường
thiếu đạo đức, thiếu niềm tin vào đạo đức. Con người được sinh ra với tính bản
ác hay tính bản thiện, đó hiện vẫn còn là điều gây tranh cãi. Tuy nhiên, nếu
người đó lớn lên trong môi trường có giáo dục và hướng đến bản thiện, ắt sẽ có
khuynh hướng bản thiện nhiều hơn, tử tế nhiều hơn. Nhớ câu chuyện người Việt
hay kể, rằng khi kêu gọi dân làng góp rượu mở hội cho làng, thì kết quả hồ rượu
thành hồ...nước lả. Ai cũng tin rằng nếu chỉ có mình mang nước lả, thì không ảnh
hưởng đến hồ rượu chung, không ngờ ai cũng mang nước thay vì góp rượu. Phải
chăng xã hội chúng ta nghĩ rằng chỉ có vài ba người xấu, cái xấu sẽ không ảnh
hưởng đến xã hội, hóa ra thành một bể người xấu, đang ngoài kia, làm những chuyện
thiếu tử tế: từ chén cơm, bó rau, con cá, miếng thịt đến những đại dự án sặc
mùi nhóm lợi ích.
Sự thiếu tử tế còn xuất phát từ một bộ phận lãnh đạo thiếu tử
tế. Đó là câu chuyện hàng ngày mà người Việt nào có quan tâm đều nghe, hoặc có
khi không quan tâm đến thời cuộc cũng vô tình thấy nhắc ở đâu đó: trong quán
chè lá vỉa hè, trong quán ăn hàng rong, hay thậm chí trong nhà hàng sang trọng,
trên báo chí truyền hình. Nhiều nhà nghiên cứu lẫn báo chí phản ánh, và dường
như chưa ai đủ thuyết phục để phủ nhận sự tồn tại của các nhóm lợi ích, những
gã độc quyền đang thao túng phía sau những ông lớn của nhiều ngành kinh doanh
mang tính thiếu lành mạnh. Vụ việc cán bộ công an lại dám tự ý kinh doanh, chống
lưng cho doanh nghiệp sân sau của mình là một điển hình như vậy. Đó là chưa nói
đến sự tắc trách, hoặc đôi khi trở thành nạn nhân và bất lực của ngành quản lý
trước thời cuộc vốn tồn tại nhiều tiêu cực: từ tuyên bố “thực phẩm đa phần là sạch
nhưng người dân không biết”, đến việc “cá này được chứng nhân sạch, nhưng an
toàn lại là chuyện khác”. Những phát ngôn ấy cho thấy sự bế tắc về quản lý, sự
nhút nhát trước việc đối diện với những nguy cơ bệnh tật, sống chết đang tràn đến
từng nhà, leo lên bàn ăn, chui vào nhà bếp.
Sự bế tắc là khi trên một tuyến đường thênh thang, dẫu có
quanh co cũng không ngặt nghèo như những tuyến đường vượt rừng vượt biển tại
nhiều nơi ở Mỹ, châu Âu hay như Thái Lan, nhưng tai nạn thương tâm cứ ngày đêm
âm ĩ. Mới hôm trước là tông nhau hàng chục người chết, vài hôm sau lại một vụ
tương tự xả ra. Ai cũng hoảng hồn, ai cũng mất niềm tin, dù không đi xe (vốn chỉ
có vài ba hãng lớn) thì cũng chẳng biết đi bằng gì. Ngành chức năng lúc thì lên
tiếng, lúc chẳng thấy tăm hơi. Không lẽ việc quản lý đường bộ với vài ba tuyến
xe khách khó khăn đến mức như vậy hay sao?
Cuối cùng, cá nhân tôi cho rằng việc những kẻ thiếu tử tế
tràn lan ngoài kia phần lớn cũng vì cơ chế xử lý vẫn còn nhẹ nhàng quá. Có một
nghịch lý về môi trường pháp lý ở Việt Nam, mà một vị đại biểu quốc hội Việt
Nam từng thẳng thừng tuyên bố, đó là môi trường pháp lý thiếu an toàn. Vài ba
người tốt thì không được bảo vệ, trong khi lắm kẻ xấu vẫn cứ ung dung. Xây quán
cà phê, mở cái chuồng gà có khi phải hầu tòa hình sự, trong khi vi phạm kỷ luật
ngành công an, tự ý kinh doanh khi còn làm quan chức, chống lưng cho doanh nghiệp
sân sau,... thì cũng chỉ bị điều đi nơi khác mà vẫn tiếp tục làm nghề. Doanh
nghiệp gây ô nhiễm môi trường gây ảnh hưởng xã hội thì đền bồi cũng ở mức thấp,
xá gì với cái lợi chất ngất mà họ làm trong suốt chục năm. Nhiều doanh nghiệp ảnh
hưởng môi trường vẫn cứ trốn chui giấy phép, chẳng hiểu sao với cơ chế giám sát
chặt chẽ đến tận gánh bún lề đường của quân nhà mình mà lại để sót những ông lớn
doanh nghiệp không giấy phép?
Than ôi, cái thời nhiều người sống chỉ biết để...hại nhau!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét