Nguyễn-Xuân Nghĩa
Sau một đại hội Cộng Hòa kỳ diệu là tránh được trận nội chiến
giữa các đại biểu ngay trên sàn Cleveland, đại hội Dân Chủ tại Philadelphia lại
phơi bày nhiều rạn nứt: Chủ tịch đảng là Debbie Wasserman Schultz phải từ chức
trước khi gõ búa khai mạc đại hội vì tội dùng bộ máy đảng ngầm ủng hộ Hillary
Clinton. Người sẽ tạm xử lý là Donna Brazile cũng chẳng khá hơn vì có cùng một
tội!
Nhìn từ bên ngoài, kẻ nhẹ dạ có thể ngao ngán với nền dân chủ
bát nháo này và thầm mơ một sự “nhất trí” giữa các lãnh tụ – như tại Trung Quốc!
Đúng là nhẹ dạ…. Mục “kinh tế cũng là chính trị” kỳ này xin
nói về chuyện nhất trí và sự nhẹ dạ đó.
Về Hoa Kỳ, chi tiết đáng chú ý là cả hai ứng cử viên tổng thống,
bên Dân Chủ và Cộng Hòa, đều chọn người đứng phó có khả năng bổ sung cho mình.
Donald Trump đã chọn Thống đốc Indiana là Mike Pence vì ông này có lập trường bảo
thủ rõ rệt, dù xuất thân từ phong trào Tea Party lại khá điềm đạm, chứ không
lăng ba vi bộ từ tả qua hữu hoặc bay lên trời, như người thụ ủy liên danh
Trump-Pence.
Hillary Clinton cũng vậy, đã chọn Nghị Sĩ Tim Kaine của
Virginia không chỉ vì vị trí bản lề của tiểu bang này mà còn vì lập trường ôn
hòa của ông, xin hiểu là trung dung hay trung tả, chứ không cực tả như người thụ
ủy liên danh Clinton-Kaine vì bà phải vượt qua hàng rào cực tả của Nghị Sĩ
Bernie Sanders trước khi được đảng Dân Chủ tấn phong.
Cả hai đều vớt cá hai tay – vì cần lá phiếu cử tri. Dân chủ
là vậy, là phải biết xin và đếm phiếu. Vì thế, cả hai đều có thể thoải mái với
mâu thuẫn lập trường ở bên trong. Như về kinh tế, cả hai ứng cử viên phó tổng
thống đều kín đáo ủng hộ tự do mậu dịch, khác với lập trường nghi ngại của hai
người cầm đầu liên danh.
Bây giờ, hãy nhìn qua Trung Quốc, nơi mà sự nhất trí – chữ của
người Hà Nội – được định chế hóa như một chân lý chắc nịch.
***
Nếu không quá bận theo dõi cuộc tranh cử tổng thống tại Hoa
Kỳ, ngay từ Tháng Năm, ta đã thấy mâu thuẫn giữa Chủ Tịch Tập Cận Bình và Tổng
Lý Quốc Vụ Viện Lý Khắc Cường, hai nhân vật đứng hàng thứ nhất và thứ nhì của
thường vụ Bộ Chính Trị gồm có bảy mạng.
Khác Hoa Kỳ là nơi mọi chuyện đều được phơi bày, mọi chuyện
tại Trung Quốc chỉ được thấy hoặc được phỏng đoán qua bức màn khói, màn tre hay
màn sắt. Người trong cuộc mà đoán sai là mất nghiệp!
Từ ngày chín Tháng Năm, tờ Nhân Dân Nhật Báo của Bắc Kinh có
bài tiểu luận trích dẫn một “viên chức có thẩm quyền,” với nội dung đả kích
chánh sách kinh tế của người có trách nhiệm chính thức là Thủ Tướng Lý Khắc Cường.
Ai là kẻ có gan nuốt búa mà đòi phê phán nhân vật thứ hai của đảng?
Còn ai trồng khoai đất này? Chính là Tập Cận Bình, người
đang thâu tóm quyền lực vào trong tay, của hầu hết mọi khu vực quân sự, an ninh
lẫn kinh tế và chỉ huy các tiểu Tổ lãnh đạo về lý luận để toàn đảng và toàn dân
cùng nhất trí mà nhìn chung một hướng. Vì vậy nhiều nhà quan sát mới nói tới nạn
thanh trừng chính trị và tranh đoạt quyền lực trên thượng tầng của đảng.
Nó âm u mờ ám chứ không om xòm công khai như các đại hội đảng
tại Hoa Kỳ!
Sau đó, hôm mùng bốn vừa qua, trong một kỳ họp của Quốc Vụ
Viện là Hội Đồng Chính Phủ, người ta lại thấy mâu thuẫn Tập-Lý về vai trò của
các tập đoàn kinh tế nhà nước. Trong khi Lý Khắc Cường nêu ý kiến về việc chuyển
hướng kinh tế theo quy luật thị trường và cải cách hệ thống doanh nghiệp nhà nước
cho tinh giản thì Tập Cận Bình lại khẳng định vai trò chủ đạo của các doanh
nghiệp này, như những mũi nhọn cho nền kinh tế Trung Quốc.
Khác biệt quan điểm chấm dứt vào ngày 21 vừa qua vì Lý Khắc
Cường phải cúi đầu ngợi ca chủ trương kinh tế của Tập Cận Bình. Ít ai bên Mỹ
này chú ý chuyện đó vì đảng Cộng Hòa vừa hoàn tất đại hội tại Cleveland.
Chuyện đáng nói hơn những mâu thuẫn chính trị của lãnh đạo Bắc
Kinh ở bên trên là thực tế kinh tế ở bên dưới: tình hình trầm trọng tới mức
nào? Có nguy kịch như lời cảnh báo của Donald Trump về nước Mỹ không?
Trung Quốc đang bị nguy cơ suy trầm vì sự sa sút của thị trường
bất động sản qua các thống kê của Tháng Năm và Tháng Sáu. Kèm theo đó là nạn bội
chi ngân sách và nguy cơ vỡ nợ của các địa phương vì đi vay quá nhiều để đầu tư
vào các dự án kém hiệu năng từ gia cư tới xây dựng hạ tầng và sản xuất nguyên
nhiên vật liệu như xi măng, than thép. Vấn đề thứ ba là gánh nợ quá lớn, từ tín
dụng ngân hàng đến trái phiếu, đã vượt Hoa Kỳ trước khi nước Mỹ bị khủng hoảng
tài chánh năm 2008.
Mọi chuyện ấy kết tinh vào doanh nghiệp nhà nước mà Tập Cận
Bình muốn củng cố thành mũi nhọn, hay nói theo người Hà Nội là “quả đấm thép”!
Nói theo giới đầu tư quốc tế, đấy là các doanh nghiệp quỷ nhập tràng, zombie
companies. Những xác chết chưa chôn mà cứ bay nhẩy như ma trơi.
***
Vài con số sau đây có thể minh diễn sự lạ đó, để khói mang
tiếng xuyên tạc!
Tổng số nợ của Trung Quốc ở khoảng 247% hay 282% tổng sản lượng
GDP. Hãy lấy con số nhỏ của Moody’s Investors Service tính tới cuối năm cho khỏi
nhức tim; con số kinh hãi kia là của McKinsey Global Institute công bố từ đầu
năm ngoái và nay chắc còn cao hơn nữa.
Tính đến cuối năm 2015 thì tổng số nợ của các doanh nghiệp
lên tới 165% GDP, của các hộ gia đình là 40% và của chính quyền trung ương là
22%. Của các chính quyền địa phương là bao nhiêu thì không ai biết, kể cả chính
quyền trung ương lẫn các “viên chức có thẩm quyền.”
Bây giờ, nói về các doanh nghiệp mắc nợ tới 165% GDP thì ta
có tư doanh và quốc doanh.
Theo cách tính của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF thì hệ thống quốc
doanh Trung Quốc có sản lượng là 22% GDP mà lại có dư nợ bằng 55%. Sai biệt giữa
xuất lượng là 22% và nhập lượng là khối nợ cao tới 55% giải thích hiện tượng quỷ
nhập tràng. Đấy là những xác chết chưa chôn mà cứ bay nhảy như chơi vì nằm
trong hệ thống chính trị, do các đảng viên của trung ương và địa phương quản lý
nhằm thực hiện chánh sách kinh tế của đảng và nhà nước. Chánh sách này là do
chính Tập Cận Bình đề ra sau khi đẩy Lý Khắc Cường qua một bên.
Bây giờ, gom ba chuyện gia cư, ngân sách và nợ nần làm một
thì ta hiểu ra thế nào là ôm một mối mơ.
Hiện tượng xác chết chưa chôn trên doanh trường Trung Quốc
đã có từ năm năm trước, từ 2011. Nhưng ai dám chôn cất các doanh nghiệp có chức
năng đầu tư và tạo ra công ăn việc làm, như đầu tư vào công nghiệp nặng và tạo
ra việc làm trong ngành xây dựng và gia cư? Khi thị trường gia cư bể bóng từ
Tháng Ba năm 2014 thì tình hình sa sút khiến nhiều doanh nghiệp nhà nước chết
lâm sàng, nhất là tại các địa phương. Rồi tín dụng được bơm vào để xác chết đứng
dậy. Vì vậy, ta mới thấy kinh tế vẫn tăng trưởng và sản xuất thừa thì vẫn kể là
sản xuất, thừa thì phá giá để xuất cảng làm thiên hạ kêu trời.
Nhưng còn các khoản nợ kia thì sao? Thủ thuật kế toán là đổi
nợ thành vốn, quyết định do Quốc Vụ Viện Bắc Kinh công bố hôm 18 vừa qua. Đa số
chủ nợ là các ngân hàng của nhà nước, từ nay làm chủ đầu tư của các doanh nghiệp
quỷ nhập tràng cũng của nhà nước. Đấy là sự nhất trí tuyệt vời của đảng với nhà
nước Trung Quốc. Tiếp tục bơm tiền để nuôi xác chết.
Nhưng ở ngoài bãi tha ma kinh tế đó vẫn còn các doanh nghiệp
của tư nhân. Họ thấu hiểu kinh tế thị trường theo định hướng của đảng và nhà nước,
nên lặng thinh nín thở qua sông, đầu tư ít đi và nếu có tiền thì giấu nhẹm. Hoặc
tẩu tán ra ngòai. Vì tư doanh giấu nhẹm, kinh tế Trung Quốc rơi vào cái bẫy xập
của thanh khoản: tiền bơm ra để kích thích kinh tế mà chẳng nâng được sản lượng.
Đây là kết luận mới nhất của một viên chức thuộc Ngân hàng Trung ương.
Diễn nôm là nhà nước Bắc Kinh đang… đẩy sợi dây.
Thành thử cuộc tranh luận về chánh sách hay tranh đoạt quyền
bính chính trị tại Bắc Kinh không đơn giản là màn đấu lực giữa hai họ Tập-Lý.
Nó là sự nhất trí giữa ngần ấy phe là làm sao bảo vệ được nguyên trạng kỳ quái
này, để may ra còn có thể cải cách sau đại hội Khóa 19 vào cuối năm tới.
Vì kinh tế cũng là chính trị, ta thấy nền dân chủ bát nháo của
Hoa Kỳ vẫn có nét dễ thương, chứ không là chuyện tà ma như tại Trung Quốc!
Nguồn: www.nguoi-viet.com
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét