Vài ngày trước, đài truyền hình quốc gia VTV có đăng một
phóng sự mang tên “Syria – góc nhìn từ phía trong cuộc chiến.” Chương trình này
đã được giới thiệu từ rất lâu trước đó bằng một trailer ngắn gây tò mò từ phía
người xem. Tuy nhiên, sau hơn 30 phút chiếu, VTV đã làm khán giả rất thất vọng.
Tôi đã xem phóng sự này; là một người đã được đào tạo trong nghề phóng viên,
tôi không hiểu nổi tại sao phóng sự đó có thể được đưa lên trình chiếu cho hơn
90 triệu người dân Việt xem.
Độc giả VOA có thể lên kênh Youtube, tìm kiếm từ khóa theo tựa
đề phóng sự để xem đầy đủ nếu quý vị muốn nhìn thấy tận mắt. Nhưng tôi không muốn
quý vị phí thì giờ vì nội dung phóng sự nói trên không có gì đáng để xem ngoài
một vài chi tiết như cô biên tập viên khóc thút thít sau khi được nghe kể chuyện
về những hành động hung bạo của “phiến quân” – cách gọi chung chung các nhóm chống
đối chính phủ Syria trong phóng sự. Phóng sự này được thực hiện trong mùa hè
2016, sau đỉnh điểm của cuộc chiến tranh, khiến hơn 8 triệu người dân Syria phải
bỏ nước ra đi. Vì vậy, những gì mà nhóm phóng viên quay được chỉ là thành phố với
những tòa nhà đổ nát. Câu chuyện mà họ đưa lên cũng là do một vài người dân
khác tại đây tường thuật lại. Hơn phân nửa hình ảnh là được cắt ghép từ các tư
liệu khác (không ghi nguồn). Ngay cả những thước quay gốc cũng thiếu chất lượng
và không thể hiện được tính chuyên nghiệp cần có.
Lúc ở Mỹ, tôi học ngành truyền thông tại một trường tư nhỏ,
do đó nên số lượng đầu tư máy móc thiết bị như hệ thống ống, máy quay còn hạn
chế, nhưng chính vì vậy mỗi học viên đều được dạy cách làm sao để quay được những
hình ảnh có chất lượng nhất trong thời gian ngắn nhất. Mỗi khi có bài tập thực
hành, trong vòng 1 tuần, lớp học khoảng 15 người phải đăng ký thời gian cụ thể
để mượn máy. Làm một chương trình phỏng vấn đơn giản trong 10 phút cũng phải mất
cả ngày để quay, căn chỉnh ánh sáng, âm thanh, góc nhìn. Chưa kể khâu cắt ghép
sau khi quay cũng mất rất nhiều công sức.
Thực hành trong môi trường tĩnh đã như vậy, đến lúc phải làm
“field work” như quay hình tại sân thể thao hoặc sự kiện, các học viên còn vất
vả hơn nhiều. Tôi nhớ có lần cả nhóm làm việc của tôi mình cảm thấy rối tung
khi cả ngày không quay được một thước hình rõ nét trong bài tập quay hình trên
sân bóng bầu dục. Trong thời gian học, tôi được biết đến cụm từ “phóng viên chiến
trường” và tôi chưa bao giờ hết khâm phục những phóng viên ấy. Đây cũng được
coi là đỉnh cao của nghề báo khi họ phải săn tin tại những khu vực chiến sự hết
sức ác liệt. Vì học ngành truyền thông nên việc xem phim tư liệu cũng trở thành
một sở thích của tôi. Chưa một bộ phim tư liệu xuất sắc nào có độ dài ít hơn 2
tiếng, và thời gian thực hiện cũng như biên tập phải được tính bằng đơn vị
“năm.”
Những sản phẩm mà người phóng viên quay được, hay chụp lại,
trở thành đứa con tinh thần của họ. Họ ăn, ngủ và sống cùng với nó. Trước khi dấn
thân ra chiến trường Trung Đông tại Pakistan và Afghanistan, Vincent Laforet, một
phóng viên của The New York Times, người đã được trao giải Pulitzer năm 2002,
đã phải đọc và tìm hiểu rất nhiều về nguồn gốc, lịch sử cũng như tin tức về
trùm khủng bố Osama Bin Laden để hình dung trong đầu khu vực anh sẽ đến để tác
nghiệp… Chưa kể đến những kỹ năng quan trọng khác như hiểu biết về ngôn ngữ,
văn hóa…
Nói lan man những điều trên, tôi muốn nhấn mạnh rằng nghề
phóng viên chưa bao giờ là một công việc dễ dàng nếu muốn cho sản phẩm làm ra
phản ánh được cái tâm, cái tầm của phóng viên đó. Quan trọng hơn nữa, đây là một
nghề nghiệp gắn kết với xã hội khi mà khán giả chính là những người giám khảo
khắt khe nhất xem xét và đánh giá sản phẩm ấy. VTV cử đi một đoàn người bao gồm
1 người quay, 1 người phiên dịch và 1 biên tập đến giữa vùng có chiến sự tại
Syria để làm một phóng sự với góc nhìn từ bên trong cuộc chiến. Nhưng tất cả những
gì khán giả truyền hình nhìn thấy là một cô phóng (diễn) viên đứng ôm mặt khóc
sụt sùi mất 5 phút giữa thành phố Homs đổ nát vắng hoe và giật mình hốt hoảng mỗi
khi có tiếng súng vang lên dù đứng dưới hầm sâu cả chục mét. Xem hết phóng sự,
khán giả vẫn chưa hiểu được chương trình muốn truyền tải điều gì, khi thiếu cả
những thông tin căn bản nhất như lý do xảy ra cuộc chiến Syria, những phe nhóm
đang ngày đêm nổ súng qua lại ấy là ai, ngoài cái tên khét tiếng ISIS? Hoặc đơn
giản hơn là cuộc sống hàng ngày của người dân Syria trong lòng cuộc chiến ấy
như thế nào… Có thể kết luận rằng kiến thức thời sự và bản lĩnh của nhóm phóng
viên này là con số 0.
Phải nói thẳng rằng đoạn phim VTV phát sóng không đáng gọi
là một phóng sự, nó không hơn gì một đoạn clip được quay vội khi một lần bước đến
đất nước Syria. Có lẽ clip này sẽ không bao giờ trở thành một đề tài nóng được
đem ra mổ xẻ, bàn tán nhiều đến thế nếu chỉ đăng trên một trang cá nhân hay mạng
xã hội thông thường. Nhưng sau khi được VTV kiểm duyệt và trình chiếu trên toàn
quốc, đoạn clip đó không chỉ làm xấu mặt đài truyền hình trung ương mà còn thể
hiện sự khinh thường khán giả bởi điều mà họ mong đợi là tin tức, là thông điệp,
chứ không phải sự khoe mẽ, khoa trương những trải nghiệm mạo hiểm của một nhóm
người. Sâu xa hơn, việc thể hiện bản thân trong hình ảnh đau thương của người
khác, liệu đó có phải sự vô liêm sỉ của người làm nghề báo chí hay chăng?
Nguồn: www.voatiengviet.com
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét