Người dân Việt Nam xuống đường tuần hành với biểu ngữ "Cá cần nước sạch, dân cần minh bạch” tại Hà Nội.
Các cuộc tuần hành ôn hòa vì biển xanh tại Việt Nam trong
hai ngày chủ nhật liên tiếp đầu tháng 5 này đã bị nhuốm máu bởi võ lực đàn áp từ
lực lượng được mệnh danh là bảo vệ trật tự đô thị.
Hình ảnh trẻ em, đàn bà, kể cả thai phụ, bị hành hung đổ máu
lan truyền nhanh chóng trên các trang mạng xã hội càng làm sôi sục sự căm phẫn
trong công luận vốn đang trông chờ lời giải đáp về thảm họa môi trường khiến cá
chết hàng loạt từ các tỉnh Bắc Trung Bộ lan tỏa ra nhiều vùng miền khác trên cả
nước.
Bạo lực trấn áp có tác động thế nào đến các cuộc biểu tình
vì quyền dân sinh được xem là lớn nhất tại Việt Nam từ năm 1975 tới nay?
Tạp chí Thanh niên VOA hôm nay sẽ mang đến các bạn tiếng nói
và nguyện vọng của những người tham gia cả hai cuộc tuần hành ngày 1/5 và 8/5 tại
miền Bắc và miền Trung Việt Nam, qua cuộc trao đổi với 3 bạn trẻ: Nguyễn Đình
Hà và Trần Quang Nam từ Hà Nội cùng Nguyễn Ngọc Như Quỳnh ở Nha Trang.
Quang Nam: Trong cuộc tuần hành thứ nhất ngày 1/5, em rất bất
ngờ khi thấy rất đông các bạn tập trung ở Nhà hát lớn và đã thực hiện một cuộc
tuần hành khá tốt. Còn ngày 8/5, trước khi cuộc tuần hành diễn ra, em đã lượn
xe một vòng qua khu vực đó và thấy bầu không khí rất ngột ngạt. An ninh chặn hỏi
giấy tờ và chặn những người tình nghi sẽ đi biểu tình. Sau cuộc biểu tình kết
thúc, họ đã bắt gần 100 người về các đồn khác nhau và tung lực lượng an ninh
nhiều như thế chứng tỏ họ đã quyết định dập tắt.
Như Quỳnh: Tại Nha Trang, mọi người bắt đầu đi bộ từ đại lộ
Phạm Văn Đồng để qua đường Trần Phú. Đi được khoảng 3km thì có hơn 100 người
thuộc nhiều lực lượng tỏa ra để bắt, tống lên một chiếc xe. Những người quay
phim, chụp hình cũng bị đưa về đồn. Mọi người bị giữ ở công an phường khoảng 3
tiếng, sau đó về công an tỉnh đến 4 giờ rưỡi chiều mới được thả ra. Lúc họ đẩy
mọi người lên xe đã xảy ra xô xát và đánh người.
Quang Nam: Ở Hà Nội khi mọi người bắt đầu giơ biểu ngữ lên
thì phía đường Cổ Tân giao với đường Tràng Tiền bắt đầu có người bị đưa lên xe
thùng. Bị bủa vây, tụi em bắt đầu đi ra bờ hồ. Các lực lượng an ninh với các xe
gắn loa hô hoán, dẹp người dân. Em nằm trong nhóm bị bắt lên xe đầu tiên, em bị
đấm vào ngực và bị họ đập cùi chỏ vào đầu.
Trà Mi: Khi họ ra tay bắt người, có dấu hiệu nào gây rối xảy
ra hay không hoặc các bạn có phản kháng thế nào không mà bị bắt?
Quang Nam: Không, không bất kỳ ai phản kháng, chưa ai làm gì
hết, tự nhiên họ nhảy ra họ bắt luôn.
Đình Hà: Cũng giống như ở Nha Trang, tại Hà Nội có rất nhiều
chỉ quay phim chụp ảnh các hành động của các nhân viên công vụ bắt người thì họ
cũng bị bắt luôn, một cách rất thô bạo.
Trà Mi: Trước khi các bạn xuống đường, các bạn có dự liệu mọi
chuyện sẽ diễn ra như thế?
Như Quỳnh: Đi bộ ra khỏi nhà hơn 100 mét mình đã nghĩ là sẽ
có bắt bớ. Lần trước, họ đã khuyến cáo là không được đi.
Trà Mi: Biết trước như vậy và cũng đã được khuyến cáo nhưng
vì sao chị không dừng chân?
Như Quỳnh: Vì yêu cầu duy nhất là minh bạch thông tin để mọi
người có thể yên tâm. Mình chỉ có một lựa chọn duy nhất là phải biết chuyện gì
đã xảy ra, mà đến tận bây giờ, không ai biết vì sao cá chết. Mọi nguyên nhân đều
quay vòng vòng để né tránh nhà máy Formosa.
Trà Mi: Tham gia tuần hành và gặp phải sự đối phó như vậy,
các bạn nghiệm ra điều gì?
Quang Nam: Mình thấy những tiếng nói mong muốn tiếp tục tuần
hành rất nhiều, đặc biệt sau khi mọi người nhìn thấy hình ảnh chị Uyên ở Sài
Gòn bị đánh khi ôm ghì đứa con, một hình ảnh rất thương tâm.
Đình Hà: Chính quyền nên lắng nghe lòng dân, nên tôn trọng
việc công dân thực hiện quyền của họ vì việc tuần hành là hoạt động bình thường
trong xã hội miễn sao trong tinh thần ôn hòa, không bạo loạn.
Trà Mi: Tụ tập đông người ở Việt Nam trong khi Việt Nam chưa
có luật cụ thể quy định biểu tình, rất dễ bị coi là phạm pháp. Các bạn nghĩ
sao?
Đình Hà: Hiến pháp Việt Nam quy định công dân có quyền biểu
tình.
Trà Mi: Xuống đường ôn hòa nhưng, theo một số người, khó
tránh được những phần tử xấu gây rối loạn, kích động. Ý kiến các bạn thế nào?
Quang Nam: Cũng tại Việt Nam chưa có luật cụ thể cho biểu
tình nên mới nhập nhằng và vòng vo như thế. Trong khi đó, Hiến pháp đã quy định
công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do biểu đạt.
Trà Mi: Sau những lần đi biểu tình như vậy, các bạn có thấy
mình đứng trước rủi ro có thể gặp những phần tử xấu lợi dụng gây rối loạn hay
không?
Quang Nam: Theo em nghĩ là có. Thông thường, người dân đi biểu
tình rất ôn hòa nhưng gặp các thành phần do an ninh cài vào, trà trộn vào kích
động, mạt sát những người an ninh để những người an ninh có cớ để đàn áp. Họ cố tình công kích. Dân mình có thái độ nào
thì họ quay phim, chụp hình, cắt ghép, dàn dựng để nói mình bạo loạn, gây rối,
để họ khống chế mình.
Trà Mi: Các cuộc tuần hành xanh bị nhuốm máu, ấn tượng đọng
lại trong các bạn thế nào?
Như Quỳnh: Mục tiêu cuộc biểu tình lần này là quyền được sống
trong một môi trường trong lành và đây là một nhu cầu hết sức chính đáng mà bất
kỳ người dân nào, ở vị trí nào, cũng đều mong muốn. Việc đàn áp hầu gieo rắc sự
sợ hãi. Nhưng người Việt đã bắt đầu có ý thức về đời sống và có ý thức về việc
đấu tranh cho tương lai con cái khá cụ thể, khá mạnh mẽ. Vì vậy, việc sử dụng bạo
lực của họ bị thất bại và bị phản tác dụng.
Trà Mi: Xuống đường đòi quyền được sống sạch, chưa thấy được
sự minh bạch mà chỉ thấy sự đàn áp hung hãn, vậy các bạn có tiếp tục phương
cách này hay chăng?
Như Quỳnh: Khi chưa có câu trả lời tại sao cá chết thì mọi
người vẫn sẽ đi tiếp. Mọi người đánh giá được rủi ro nhưng vẫn sẵn sàng đối mặt.
Trà Mi: Còn phương cách nào khác, ngoài biểu tình, để tiếng
dân được lắng nghe hay không?
Đình Hà: Như cuộc phỏng vấn này cũng là cách để chính quyền
có thể lắng nghe và mọi người có thể lắng nghe. Thông qua kênh truyền thông, mạng
xã hội thì tất cả thông điệp của người dân đều có thể lan truyền đến nhau và đến
chính quyền.
Trà Mi: Những tiếng nói bị dập tắt bằng bạo lực, có giải
pháp nào không?
Như Quỳnh: Mình thấy có nhóm luật sư Phục vụ Công lý đã sử dụng
luật pháp để đáp trả hành vi bạo lực. Đó cũng là một phương thức. Thật ra, cách
duy nhất để thay đổi tình trạng này là mọi người phải đoàn kết và chịu khó dùng
chính luật pháp, với sự trợ giúp của các luật sư, để đáp trả bạo lực bằng luật
pháp trước nhất. Một bước nữa mà mình và các bạn đang làm là gửi thư đến chính
phủ yêu cầu trách nhiệm và minh bạch. Tất cả sức ép phải được thực hiện hàng
ngày. Cái sợ lớn nhất của chế độ này là mọi người nhận thức và không còn sợ nữa.
Chính vì vậy, vụ cá chết là cơ hội khá tốt giúp những người lâu nay thờ ơ với
cuộc sống nhận thấy là đã đến lúc chính họ cũng phải nói, biến nỗi lo thường trực
thành việc tất cả cùng lên tiếng.
Trà Mi: Có người cho rằng những gì diễn ra trước mắt bạn
ngày nay là do sự thờ ơ của chính bạn bấy lâu nay, là do ‘người dân Việt Nam
không chịu lớn’ . Vậy làm thế nào để người dân Việt Nam phải lớn và được lớn?
Quang Nam: Bây giờ, mình là người trẻ hiểu biết được vấn đề
thì phải thúc đẩy sự người quan tâm của mọi người nhiều hơn, thúc đẩy sự minh bạch
hóa và yêu cầu cải cách luật pháp.
Trà Mi: Nhưng thúc đẩy bằng cách nào trong khi đại đa số dân
Việt vẫn còn tâm lý cầu an, sợ hãi?
Quang Nam: Trước mắt biểu tình chính là một phương pháp. Những
người biểu tình bị đánh đập có thể làm kiến nghị hoặc đơn thư tố cáo để người
dân thấy đó mà bớt sợ hãi đi.
Đình Hà: Cần phải mang đến cho mọi người thông tin, sự thật
để dần dần họ sẽ hiểu được rằng chính trị gắn liền với mọi mặt trong đời sống của
họ, họ không thể thờ ơ. Đa phần bây giờ tiêm nhiễm vào đầu suy nghĩ rằng thôi
chỉ lo cho gia đình và bản thân, không nên quan tâm đến chính trị làm gì. Khi họ
hiểu quyền lợi sát sườn của mình đang bị xâm phạm, môi trường mình thở, sống,
ăn uống đều bị xâm hại như thế nào thì họ mới có thể lên tiếng.
Trà Mi: Có lẽ là mọi người hiểu và thấy hết, nhưng nhìn vào
các cuộc biểu tình vừa qua chẳng hạn, tuần hành ôn hòa vì sự minh bạch lại bị
đáp trả bằng hành vi hung bạo. Cho nên, cũng có người cho rằng không phải người
Việt không chịu lớn mà là họ không dám lớn. Suy nghĩ người trẻ các bạn thế nào?
Đình Hà: Chính quyền gieo rắc vào đầu mọi người sự sợ hãi.
Cho nên phải trang bị cho mọi người thông tin, sự thật, kiến thức pháp luật để
mọi người sẵn sàng thực hiện quyền của mình. Nếu nhiều người cùng làm, sẽ tạo
nên một áp lực buộc chính quyền phải thực hiện đúng pháp luật.
Quang Nam: Em luôn tâm niệm một điều là xã hội không thay đổi
nếu mình không hành động. Các bạn sinh viên lần đầu tiên đi biểu tình vừa qua bị
bắt, có bạn đã khóc, nhưng khi hỏi tuần sau nếu có biểu tình các bạn có đi
không, các bạn bảo ‘Vẫn đi chứ.’ Đấy là quyền sống của mình.
Em muốn nói với tất cả mọi người rằng đừng sợ hãi. Em muốn
nói với những người hữu trách rằng hãy nhìn lại cục diện toàn cảnh xã hội ngày
nay và phải thay đổi.
Trà Mi: Vì sao phải thay đổi, không thay đổi thì sao? Hà có
câu trả lời không?
Đình Hà: Thay đổi là xu thế tất yếu của mọi xã hội. Em mong
rằng chính quyền Việt Nam sẽ lắng nghe điều đó. Nếu họ không lắng nghe, thì
‘gieo nhân nào, gặp quả đấy’. Nếu họ không thay đổi, họ sẽ gặp những hệ lụy rất
khó lường trước được một khi lòng dân đã biến đổi.
Trà Mi: Liệu các cuộc biểu tình vì môi trường cũng kết cục
tương tự như các cuộc biểu tình vì Biển Đông trước đây hay không? Đàn áp rồi sẽ
dập tắt tất cả?
Đình Hà: Nếu họ tiếp tục trấn áp như vậy thì hình ảnh Việt
Nam trong con mắt chính trường quốc tế sẽ bị xấu đi. Cách giải quyết tốt nhất của
họ là nên để người dân tuần hành ôn hòa rồi giải tán thay vì trấn áp bằng bạo lực.
Quang Nam: Qua sự việc diễn ra em thấy chính quyền đã quyết
tâm dập tắt các sự kiện này, đặc biệt là sắp tới có bầu cử Quốc hội và chuyến
thăm của Tổng thống Obama. Trong tuần tới, họ có thể sẽ làm như tuần rồi, có thể
còn thô bạo hơn.
Trà Mi: Liệu họ có thành công?
Quang Nam: Họ đạt được nhiệm vụ đấy nhưng trong lòng dân thì
sẽ không yên. Tất cả mọi người đều không hài lòng. Việc đấy càng kéo dài bao
lâu thì sức chịu đựng của người dân càng bị dồn nén. Càng ngày mọi người càng
hiểu rõ bản chất của chính quyền hiện nay thì đến một lúc nào đó sự phản ứng sẽ
càng dữ dội hơn.
Trà Mi: Cảm ơn các bạn đã dành thời gian cho cuộc trao đổi
này.
VOA Tiếng Việt
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét