Bí mật ngôi đền cổ đầy ma lực ở Peru

William Park

 

                                     Image copyright John Rick

Đền Chavin de Huantar nằm trong một thung lũng hẹp thuộc vùng núi Andes, cao trên mực nước biển 3.200m. Ta không thể thấy ngôi đền cho đến khi bước vào hẳn bên trong. Những người kiến tạo đền đã cố tình chọn địa hình dốc đứng nghẹt thở làm nơi xây công trình tinh tế này.

Đáy thung lũng nổi bật trên nền địa hình phẳng xung quanh cũng là nơi hai dòng sông hoà vào làm một, khiến ta không thể không để ý dù còn ở cách cách đó nhiều dặm đường.

Ngôi đền giờ đây được bảo tồn và là Địa điểm Di sản Thế giới của Unesco.

Người ta tin rằng ngôi đền bắt đầu được đưa vào sử dụng từ 5.000 năm trước, và đã trở thành trung tâm văn hoá của người Peru cổ đại sống khoảng 1.000 năm trước Công nguyên.

“Đền Chavin được xây dựng ở nơi có địa hình hiểm trở, dễ bị ngập lụt,” John Rick, Phó giáo sư ngành nhân chủng học, Đại học Stanford nói.

“Những người kiến thiết ngôi đền hiểu rõ về nguy cơ lụt lội, nhưng họ xây ngay trên đó thay vì tìm cách né tránh. Mục đích không chỉ nhằm gây ấn tượng mạnh mẽ mà còn để tuyên bố với thiên hạ rằng họ dám thách thức thiên nhiên. Và họ đã rất thành công.”

Ảo giác kinh sợ

Không phải là lớn nhất so với các ngôi đền khác, nhưng đây có lẽ là nơi chứa những bí mật thú vị nhất.

Công trình được xây dựng với cấu trúc cao 25m bao quanh một diện tích rộng bằng cả sân bóng đá. Những khối đá granite được trang trí một cách nghệ thuật.

Phần giữa đền là một thế giới tách biệt. Quần thể phức hợp gồm những khối không gian ngầm và đường hầm đưa con người ta vào nơi tâm trí trở nên nhạy cảm một cách kỳ lạ trước các hoạt động nghi lễ, âm thanh và hiệu ứng hình ảnh.

Dường như các thầy tế Đền Chavin đã truyền tới cho người khác những cảm giác khó lý giải. Sức mạnh quyền uy này khiến giới giáo sỹ nơi đây được tôn kính như bậc á thần.

 

Thủ lĩnh địa phương đưa đến những thợ lành nghề để xây thêm vào ngôi đền những công trình mới

Khi bước vào mê cung các đường ngầm chỉ được chiếu sáng bằng ánh mặt trời, nơi có những tác phẩm được chạm trổ vào đá đầy thần khí như muốn gầm thét và dòng nước như thể sẽ đột ngột xô cuốn ta đi, ta sẽ dễ dàng lạc lối và hoàn toàn mất phương hướng.

“Đó là một hệ thống vô cùng hớp hồn,” Rick nói. “Nó cho thấy sự sáng tạo trong việc áp dụng công nghệ tân tiến. Họ đã kết hợp các kỹ thuật thuỷ lực, kỹ xảo âm thanh, các tấm gương và các loại thuốc gây tác động tới thần kinh. Họ khiến nước như đang nhảy múa, ca hát khi chảy qua các con kênh. Những người xây đền đã áp dụng kiến thức khoa học vào đây."

Các loại thuốc gây ảo giác được chế ra từ nhiều loại xương rồng bản địa.

“Chúng ta thấy hình vẽ người mang theo xương rồng. Trong cùng một tác phẩm khắc trên đá, ta có thể thấy được tác dụng của chúng. Một loạt các loại cây được dùng làm thuốc hít - chúng rất khó chịu."

"Chúng ta thấy hình vẽ những khoang mũi, mắt mở to nhìn chằm chằm và những biểu cảm đau đớn, tương tự như những người dùng thứ thuốc này ở khu vực Amazon. Chúng ta cũng thấy hình vẽ những thứ đồ dùng khác, như ống hít, thuốc viên, và cối giã."

“Các loại thuốc phù hợp chính xác với những gì xảy ra tại Chavin. Đó là các loại dược liệu đáng tin cậy, chúng không tác động mạnh đến mức làm người ta mất hẳn tri giác về thế giới. Người sử dụng không bị đờ đẫn, mà sẽ quen dần với chúng và trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị tác động tâm lý hơn. Chúng quả là hoàn hảo khi được đưa vào sử dụng trong ngôi đền này.”

Được Thượng đế chạm tới

Vậy ai là những người không quản đường sá xa xôi tìm đến cao nguyên hẻo lánh, khó tới của dãy Andes chỉ để được vào ngôi đền mê cung của những vị thầy tế đầy ma lực này?

Ta có thể tìm được lời đáp từ những gì họ mang tới đền, và những gì họ muốn đạt được từ ngôi đền.

Vào thời đó, những người quyền thế của làng hay trong ở địa phương đều muốn tìm cách tăng cường quyền lực cá nhân.

Sức mạnh chiến chinh không hiệu quả cho lắm - các thủ lĩnh địa phương cai quản quá nhiều người và quyền lực ở những nền văn hoá dựa vào chiến tranh thường bị thay đổi chóng vánh, đẫm máu.

Theo Rick, giải pháp là cần phải tạo ra được niềm tin tôn giáo cho người dân, và khiến người dân tin rằng thấy sức mạnh của người nắm quyền chính là do từ Thượng đế ban xuống.

“Đó là khởi thuỷ của một chính phủ có tổ chức,” Rick nói. “Không có hệ thống chính trị nào là hoàn toàn ổn định, tất cả đều chỉ là các chiến lược nhằm khiến quần chúng đặt niềm tin vào ai đó, và nó luôn bắt đầu bằng hệ thống niềm tin đơn giản.”

Có những bằng chứng cho thấy nhiều người từ rất xa tìm đến nơi này, mang theo những đồ vật từ cách đó 500km, “vào thời đó đây là khoảng cách cực kỳ xa xôi,” Rick nói.

“Điều này khiến chúng ta suy ra rằng những người đến đây là những nhân vật quan trọng. Đây từng là một giáo phái dành cho tầng lớp hạng nhì trong xã hội khi đó mới nổi lên, và Đền Chavin rất phù hợp với cách họ nhìn thế giới.”

Những người tới nơi được yêu cầu góp công sức để tỏ lòng thành.

Các thủ lĩnh địa phương mang đến thợ lành nghề để giúp xây dựng ngôi đền phức tạp.

Vẫn còn dấu tích của những đồ gốm tinh tế và các món đồ làm từ đá được mang từ nơi xa đến.

Đáp lại, chỉ những vị thủ lĩnh mới được phép bước vào trong đền.

Ai là người càng quyền cao chức trọng, hoặc càng cung tiến nhiều, người đó sẽ càng được tiến vào sâu hơn trong nghi lễ thụ pháp.

Nhờ đó, những người này tự cảm thấy gắn bó nhiều hơn với giáo phái, và được Thượng đế ban sức mạnh thông qua cái chạm tay của các giáo sĩ.

“Đây là thuyết âm mưu, bạn hẳn có thể nói rằng các vị thầy tế nơi đây đã phối hợp với nhau, dùng ngôi đền Chavin để gây ấn tượng với tín đồ.”

Rick cho rằng có thể có khoảng từ tám đến 20 trung tâm giáo phái ở miền trung dãy Andes cạnh tranh với nhau để giành giật tín đồ.

Đó là lý do các trung tâm phải phát triển công nghệ để khiến tín đồ bị hấp dẫn. Ví dụ, có một giáo phái khác ở miền bắc có dấu tích của vàng, mà Chavin không có.

Giáo phái này khiến những người tới nơi bị hấp dẫn bởi khả năng điều khiển ánh sáng.

Lý giải niềm tin con người

“Thứ khiến đền Chavin đặc biệt là các tu sỹ đã ghi chép lại vô cùng đầy đủ về những nghi thức tế lễ,” Rick nói.

“Ở thời đó, các hoạt động xã hội thường không được ghi chép cẩn thận - rất nhiều phần của các giai đoạn hình thành đã bị phá huỷ và hiếm khi ta thấy gì được bảo tồn nguyên vẹn. Khi nền văn hoá Chavin sụp đổ, không có nhiều thứ bị huỷ hoại lắm. Các không gian ngầm đã được phong kín hoàn hảo.”

 

 Bị phong kín dưới lòng đất, đền Chavin gần như còn nguyên vẹn

Thông qua việc tìm hiểu về nguồn gốc những khu vực đền thờ như Chavin de Huantar, Rick hy vọng có thể chứng minh được rằng hệ thống niềm tin trong xã hội hiện đại cũng có nguồn gốc tương tự.

“Có những điểm tương đồng khắp nơi trong xã hội hiện đại, nơi những hệ thống phức tạp này phát triển."

"Không có gì thuộc về bản chất con người trong các cấu trúc quyền lực cả. Chúng được tạo ra và chúng ta tin vào chúng, vì thế chúng vẫn tiếp tục tồn tại. Tất cả các nhóm đặc quyền đều chỉ là hệ thống niềm tin.”

“Nếu chúng ta nhìn vào xã hội mình với hiểu biết quyền lực đến từ đâu, nó sẽ giúp ta hiểu rõ hơn về các biểu tượng và kiến trúc,” Rick nói.

“Những biểu tượng đơn giản như cờ, triều đại, quốc gia. Có bao nhiêu chủ tịch công ty - hay tổng thống có được quyền lực qua các hoạt động nhóm tinh tế, các hành động, hình ảnh thuyết phục mọi người tin rằng họ có quyền điều hành và xứng với mức lương cao gấp 1.000 lần nhân công của họ?"

"Chúng ta tin vào nó bởi không phải ngày nào chúng ta cũng làm cách mạng trong cộng đồng mình. Tất cả chúng ta đều có hệ thống niềm tin với các phân tầng xã hội đáng tin cậy.”

Có vẻ như những thứ thường được dùng để gây ấn tượng với chúng ta ngày nay, như các tượng đài khổng lồ, các cuộc diễu hành phô trương sức mạnh, cũng chính xác là những thứ khiến người ở Đền Chavin tin vào hàng ngàn năm trước.

Và Rick nói giờ đây bạn vẫn cảm thấy hiệu quả của chúng.

“Những thứ được dựng lên trong đền với mục đích khiến nó trở nên cực kỳ ấn tượng, giờ đây vẫn còn đầy ấn tượng."

“Khi chúng ta đi vào khu vực được khai quật, cảm giác kính sợ, được đặc ân và sự hứng khởi hoàn toàn không phải từ trí tưởng tượng của ta."

“Chúng ta vẫn nhận được thông điệp từ các thầy tế 3.000 năm trước. Nó nhấn mạnh những ý tưởng phổ quát."

“Chúng ta không khác với con người 3.000 năm trước. Khi bạn dựng nên thứ gì đó lòng đất hay trên mặt đất, những nghi lễ vẫn tiếp tục. Chỉ là không theo cách mà người ta từng mơ đến mà thôi.”

Nguồn: www.bbc.com/vietnamese