Tìm được chỗ đậu xe ở một nơi công cộng tại nhiều thành phố lớn ở Mỹ là
cực kỳ nhọc công. Có khi người lái xe phải vòng vèo đến cả tiếng đồng hồ mới mò
ra được một chỗ đậu bé tí xíu nơi góc đường, cách địa điểm cần đến cả cây số đi
bộ. Trong khi đó, khu vực đỗ xe dành cho người khuyết tật thì lúc nào cũng rộng
mênh mông. Câu hỏi được đặt ra là: Sao không ai đỗ quách vào chỗ đó cho nhanh?
Việc tài xế sợ bị phạt một khoản tiền lớn là một nguyên do, tuy nhiên kể cả những
nơi mà cảnh sát thường không ngó tới như trường học, bệnh viện, cũng hiếm khi
thấy chiếc xe nào đậu ở khu vực dành cho người khuyết tật dù chỗ đó cách cửa ra
vào của tòa nhà có vài bước.
Câu trả lời hiển nhiên là do thói quen và ý thức. Những thói quen và ý
thức đó được giáo dục hình thành một cách rất tự nhiên bằng việc nhìn thấy những
ký hiệu ưu tiên cho người khuyết tật hàng ngày hàng giờ. Từ chỗ đậu xe như tôi
đã nói, đến lối đi trong các tòa nhà (một hàng gạch được lát một lớp nhựa gồ
lên để người mù dễ định hướng) hay ký hiệu chữ cái cho họ tại các bảng biển ở cửa
ra vào thang máy, thậm chí cả khu vực vệ sinh riêng biệt. Trong lễ tốt nghiệp của
mình, tôi để ý thấy đứng cạnh người host (người dẫn) thì luôn có một người khác
đứng cạnh sử dụng sign language (ngôn ngữ biểu tượng) dành cho người câm, điếc…
Cũng kỳ lạ, từ trước khi đi du học, khái niệm về người khuyết tật trong
tôi chỉ loanh quanh những hình ảnh như
như thầy Nguyễn Ngọc Ký tập viết bằng chân, hay là những người mù hay
lang thang trên đường bán tăm. Lên đại học tôi cũng có đi tình nguyện tại một
làng trẻ khuyết tật mà các em hay làm hương, nhang để bán. Gần đây tôi vô tình
đọc được một bài viết về một người khuyết tật tại Hà Nội khi đi làm giấy tờ
hành chính thì gặp rất nhiều khó khăn vì văn phòng ở trên tầng 2, mà tòa nhà
thì không có thang máy.
Lúc đó tôi chợt nhận ra là trong thế giới hàng ngày của mình, người
khuyết tật không hiện hữu. Họ không hòa nhập với cuộc sống và không được tạo điều
kiện để làm điều đó. Hầu như các tòa nhà được xây lên ở thủ đô dù mới, đều
không có khu vực tiện lợi cho người khuyết tật. Ví dụ ngay từ cổng ra vào, muốn
bước vào trong là phải đi lên bậc thang, chứ hoàn toàn không có lối dốc phẳng
cho xe lăn có thể đi qua.
Năm 2014, bộ phim The Theory of Everything được công chiếu toàn quốc. Bộ
phim dựa trên một câu truyện có thật về nhà vật lý và vũ trụ học nổi tiếng
Stephen Hawking, bị mắc một chứng bệnh hiểm nghèo khiến ông gần như mất hết khả
năng cử động, ngay cả việc nói năng. Cuộc đời ông gắn liền với chiếc xe lăn.
Tuy nhiên hầu hết khán giả có ấn tượng sâu sắc và ngưỡng mộ câu chuyện tình yêu
của Hawking và người vợ đầu Jane Wilde của ông hơn là cảm thấy kinh ngạc về việc
làm sao ông, với một điều kiện thân thể như vậy, vẫn có thể tiếp tục phát triển
và cống hiến những kiến thức khoa học vĩ đại đến như vậy?
Gần gũi hơn có thể kể đến trường hợp của Nick Vujicic, với một cơ thể
chưa cao đầy 1m, đã trở thành một nhà diễn thuyết, người đi truyền cảm hứng,
truyền tải những thông điệp tràn đầy ý nghĩa và sức sống cho rất nhiều người, bằng
việc viết và kể lại câu chuyện của chính cuộc đời mình. Thầy Nguyễn Ngọc Ký, với
một nội lực tôi dám chắc không hề thua kém bất cứ nhân vật nào tôi kể trên,
nhưng không thể làm được những điều như thế. Thầy có lẽ chỉ là một nhân vật nổi
bật hơn những người khuyết tật Việt Nam khác khi được kể đến trong một trang
sách hay một show truyền hình chưa dài bằng một tập phim truyện. Và chỉ dừng lại
ở đó.
Không biết vì sao đa số chúng ta lại mang một tâm lý thương hại rất lạ
lùng dành cho “người không bình thường.” Tôi nói chỉ một việc nhỏ như có những
bậc phụ huynh liên tục ép con phải viết bằng tay phải. Giáo viên cũng “uốn nắn”
từng em học sinh phải thuận tay phải từ lúc ngơ ngác trên ghế nhà trường. Hành
động đó tưởng như bình thường nhưng tôi vẫn cảm thấy nó sai một cách khó lý giải.
Hầu như các quỹ lớp, trường học luôn được quyên góp đều đặn hằng tháng cho việc
mua tăm của hội người mù Việt Nam hay thường xuyên tổ chức đi tình nguyện tại
trại trẻ khuyết tật để chứng kiến khen ngợi các em đang làm những công việc thủ
công đan lát, may vá một cách phi thường. Cái cách những người (được cho là)
bình thường vỗ nhẹ tay lên vai các em hay một cái lắc đầu tội nghiệp thực chất
không mang lại một ý nghĩa tốt đẹp nào ngoài việc khiến bản thân họ cảm thấy tự
hài lòng với lòng bao dung độ lượng của mình.
Người khuyết tật, rõ ràng họ đang bị tách biệt hẳn ra khỏi xã hội. Thay
vì tạo điều kiện thuận tiện cho công dân khuyết tật trong cuộc sống thường nhật,
để giúp họ hòa nhập thuận lợi, dễ dàng và phát huy đầy đủ tiềm năng, chính phủ
lại tạo lên một hội, một tổ chức, một khu nhà dành riêng cho họ. Tại sao cho đến
giờ vẫn không tìm thấy một lớp học chữ cho người mù, hay khóa học ngôn ngữ biểu
tượng để cả người khuyết tật lẫn người bình thường đều có thể tham gia để giao
tiếp với nhau? Những tòa nhà hành chính
nguy nga tráng lệ với đủ mọi phong cách tây tàu nhan nhản mọc lên nhưng không
có ý nghĩa thực tiễn đối với tất cả mọi người. Khái niệm khuyết tật đến từ đâu
nếu không phải từ chính cách nhìn nhận, ứng xử vô thức vô ý của mỗi người?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét