Napoléon Bonaparte
Tác giả: Phạm Văn Tuấn
Đối với các binh lính mà ông chỉ huy ngoài mặt trận, Napoléon được gọi
bằng một tên thân mến là “Viên Hạ Sĩ nhỏ bé” (the Little Corporal). Napoléon là
một vị tướng chỉ cao 1 thước 57 (5 ft 2 in.), chiều cao trung bình của một người
dân Pháp vào thời đại đó, ông thấp hơn các tướng lãnh dưới quyền và các chính
khách đương thời của châu Âu, nhưng Napoléon là một con người đầy nghị lực và rất
tham vọng: ông là một nhà cai trị xuất chúng, đã đồng thời kiểm soát hệ thống
chính trị, chính sách đối ngoại, các công việc đối nội, ngành báo chí của toàn
thể nước Pháp. Napoléon đã nghĩ ra rất nhiều cải cách hữu ích kể cả việc thiết
lập nên một chính quyền trung ương vững mạnh, hữu hiệu, đã duyệt xét lại và tổ
chức lại hệ thống luật pháp của nước Pháp thành bộ luật hữu lý. Nhiều công
trình cải tiến hành chính của Napoléon vẫn còn tồn tại cho tới ngày nay trong
các cơ chế chính quyền của nước Pháp và tại các quốc gia theo ảnh hưởng và văn
minh Pháp.
Napoléon đã tự phong làm Hoàng Đế của nước Pháp và đã tạo ra một đế quốc
trải rộng khắp miền tây và miền trung của châu Âu. Hoàng Đế Napoléon đã là chủ
nhân của toàn thể châu Âu trong 16 năm: ông đã khéo léo sử dụng các người dưới
quyền có khả năng và đã tưởng thưởng họ bằng các huy chương, cấp bậc, tài sản
và các danh hiệu quý tộc. Napoléon đã trực tiếp điều khiển các trận chiến vĩ đại
và rất phức tạp, điều này chứng tỏ ông là một thiên tài quân sự, có lẽ vĩ đại bậc
nhất trong Lịch Sử của Nhân Loại.
1- Thuở thiếu thời của Napoléon Bonaparte
Napoléon sinh ngày 15-8-1769 tại Ajaccio, trên hòn đảo Corsica không
bao lâu sau khi hòn đảo này được chính quyền Genoa bán cho nước Pháp. Napoléon
là người con thứ tư trong gia đình 8 người con và là con trai thứ hai của ông
Carlo Bonaparte và bà Letizia Ramolino. Ông Carlo là một luật sư, có dòng dõi
quý tộc của xứ Tuscan và dòng họ này đã di cư và sống trên đảo Corsica vào thế
kỷ 16. Ông Carlo đã cưới bà Letizia, một thiếu nữ 14 tuổi trẻ đẹp và là người
có ý chí mạnh. Họ đã phải nuôi dưỡng 8 người con trong một hoàn cảnh eo hẹp về
tài chính. Khi người Pháp chiếm đóng đảo Corsica thì một số người dân địa
phương đã nổi lên chống lại chính quyền Pháp, thủ lãnh là ông Paoquale Paoli.
Ông Carlo Buonaparte đã tham gia vào đảng phái của ông Paoli nhưng khi ông thủ
lãnh này bỏ trốn, ông Carlo đã hợp tác với người Pháp. Nhờ sự bảo trợ của vị thống
đốc đảo Corsica, ông Carlo được bổ nhiệm năm 1771 làm phụ thẩm (assessor) của
khu vực tư pháp Ajaccio. Năm 1778, ông Carlo đã xin được phép cho 2 con trai lớn
là Joseph và Napoléon theo học trường trung học d’Autun (College d’Autun).
Với nguồn gốc đảo Corsica và tên theo tiếng Ý là Napoleone Buonaparte,
Napoléon là một đứa trẻ ngoại quốc có tình tình địa phương, rất ghét người Pháp
là lớp người bị dân chúng coi là kẻ áp chế. Khi lên 9 tuổi, Napoléon được cha gửi
theo học trường quân sự tại Brienne-le-Chateau, một tỉnh nhỏ gần Troyes.
Napoléon là một thiếu niên nhạy cảm, cô đơn, thường bị các bạn cùng lớp
bắt nạt. Sự tàn nhẫn của các bạn học đã khiến cho Napoléon thu mình vào các mơ
mộng về vinh quanh cá nhân và chiến thắng quân sự. Napoléon là một học sinh
trung bình về phần lớn các môn học nhưng lại xuất sắc về Toán Học. Năm 1784,
Napoléon được chọn lựa vào Học Viện Quân Sự Paris, theo binh chủng Pháo Binh.
Trong thời gian Napoléon theo học tại thành phố Paris thì người cha qua đời vì
bị ung thư bao tử vào tháng 2 năm 1785, để lại một gia đình sống trong hoàn cảnh
eo hẹp. Tháng 9 năm đó, Napoléon tốt nghiệp Học Viện Quân Sự với cấp bậc Thiếu
Úy, xếp hạng 42 trong số 58 tân sĩ quan. Sau đó, Napoléon phục vụ tại Trung
Đoàn Pháo Binh Le Fère, trú đóng tại Valence. Đây là trường huấn luyện các sĩ
quan Pháo Binh trẻ. Napoléon tiếp tục học hỏi bằng cách tìm đọc rất nhiều sách
vở về chiến thuật và chiến lược, đọc các tác phẩm của Voltaire và Rousseau, và
cũng đã tập viết văn, đúc kết lại thành “Các bức thư về Đảo Corsica” (Lettres
sur la Corse) trong đó mô tả các cảm tình của mình đối với nơi sinh trưởng.
Tháng 9-1786, Napoléon trở lại đảo Corsica và đã không tham gian vào Trung Đoàn
Pháo Binh cho tới tháng 6-1788. Vào giai đoạn này, toàn thể nước Pháp đang sôi
động vì các biến cố chính trị và cuộc Cách Mạng Pháp sắp sửa bùng nổ. Napoléon
tin tưởng rằng chắc chắn sẽ có cuộc thay đổi chính trị tại nước Pháp.
2- Thời kỳ Cách Mạng Pháp
Vào năm 1789, các nhà cách mạng Pháp đã hội họp tại Paris để thành lập
nên Quốc Hội và chế độ quân chủ lập hiến, họ đã cho phép ông Pasquale Paoli trở
về đảo Corsica và vào tháng 9 năm đó, Napoléon cũng quay về nghỉ tại đảo này. Tại
quê hương, Napoléon muốn tham gia vào phong trào của ông Paoli nhưng vị lãnh tụ
của phong trào chính trị địa phương này đã không tin tưởng chàng thanh niên
Napoléon vì người cha, ông Carlo, đã không trung thành với lý tưởng tranh đấu
cho địa phương. Do bị gạt ra khỏi nhóm đấu tranh và bị thất vọng, Napoléon trở
lại nước Pháp và vào tháng 4-1791, được bổ nhiệm làm Trung Úy tại Trung Đoàn
Pháo Binh thứ 4, đóng tại Valence. Chính tại nơi này, Napoléon đã tham gia vào
Câu Lạc Bộ Jacobin, một hội chính trị cấp tiến, lúc đầu chủ trương một nước cộng
hòa dân chủ. Napoléon đã trở nên chủ tịch của câu lạc bộ và trong các lần phát
biểu, thường công kích các nhà quý tộc, các giám mục và các thầy tu.
Tháng 9 năm 1791, Napoléon xin nghỉ phép và trở về sống tại đảo Corsica
trong 3 tháng, và trong thời gian này, ông đã phục vụ trong quân đội địa phương
của đảo (the Corsican National Guard). Sự tham gia vào câu lạc bộ Jacobin và
khuynh hướng chính trị cấp tiến của Napoléon đã gây nên sự bất hòa giữa
Napoléon và ông Paoli, một người bảo hoàng. Sau khi cuộc Cách Mạng Pháp xẩy ra
và Vua Louis 16 bị hành quyết vào tháng 1-1793, thì ông Paoli với chủ trương
tách đảo Corsica ra khỏi nước Pháp, đã tuyên bố Napoléon là kẻ bị đặt ra ngoài
vòng pháp luật. Các người trong gia đình Buonaparte đành phải rời khỏi hòn đảo,
chạy qua đất Pháp. Napoléon trở về phục vụ trong Quân Đội Pháp và đóng tại
thành phố Paris.
Dưới chế độ quân chủ Bourbon, Napoléon có rất ít hy vọng được thăng cấp
nhưng khi cuộc Cách Mạng Pháp lên cao độ vào ngày 10-8-1792 với chế độ quân chủ
đã bị lật đổ và một nước Cộng Hòa được thành lập, thì đây là cơ hội rất tốt, có
tính quyết định đối với cuộc đời của Napoléon và đã mở ra để Napoléon tiến lên
đài vinh quang. Vào thời gian này, phần lớn các sĩ quan cao cấp của quân đội
Pháp vẫn còn trung thành với nhà Vua nhưng Napoléon lại xét đoán thời cuộc theo
một đường hướng khác. Nước Cộng Hòa Pháp hiện đang phải đối đầu với cuộc nội
chiến và các cuộc chiến tranh với các nước lân bang. Nền Cộng Hòa đang rất cần
các sĩ quan có khả năng và trung thành với chế độ mới.
Năm 1792, Napoléon mang cấp bậc Đại UÔy rồi phục vụ tại Nice vào tháng
6-1793. Vào thời gian này, Napoléon đã viết một bài báo, có tên là “Souper de
Beaucaire” qua đó ông kêu gọi các người cộng hòa phải đoàn kết chung quanh nhóm
Jacobin, là những người càng ngày càng trở nên cấp tiến hơn. Tới cuối tháng
8-1793, đạo quân của Hội Nghị Quốc Ước đã chiếm được thành phố Marseille nhưng
đã bị chặn lại tại thành phố Toulon là căn cứ của các kẻ bảo hoàng, những người
này đang kêu gọi sự trợ giúp của quân đội Anh. Trong một trận đánh tại Toulon,
do vị chỉ huy Pháo Binh của đạo quân cách mạng bị thương và cũng do lời đề nghị
của ủy viên chính trị Antoine Saliceti là một người đảo Corsica và là bạn với
gia đình, Napoléon được đề nghị giữ chức chỉ huy trưởng Trung Đoàn Pháo Binh,
được thăng cấp bậc Thiếu Tá vào tháng 9 và tham dự vào công cuộc vây hãm thành
phố Toulon. Chính tại nơi này, Napoléon đã bộc lộ khả năng của một vị tướng tài
và một nhà lãnh đạo uy dũng.
Vào tháng 12-1793, Napoléon ra lệnh đặt các khẩu đại bác ở trên cao, hướng
về hải cảng Toulon và bắn vào các tầu chiến Anh, vì vậy hạm đội Anh phải rút
lui và quân Cách Mạng Pháp đã chiến thắng tại Toulon. Do chiếm được thành phố
này, Napoléon được phong chức Thiếu Tướng (Brigadier General) lúc mới 24 tuổi.
Augustin de Robespierre, ủy viên chính trị của Quân Đội Cách Mạng Pháp, đã phải
gửi cho người anh là Maximilien Robespierre khi đó là người đứng đầu chính quyền
Pháp và là một trong các nhà lãnh đạo của thời kỳ khủng bố, một bức thư ca tụng
“công lao ưu việt” của viên sĩ quan trẻ Napoléon Bonaparte, thuộc đảng Cộng
Hòa. Napoléon đã thành công vì biết áp dụng khéo léo một kỹ thuật quân sự mới
là Pháo Binh vào chiến tranh.
Tháng 2-1974, Napoléon được bổ nhiệm làm chỉ huy trưởng lực lượng Pháo
Binh của đội quân Pháp trú đóng tại nước Ý, nhưng khi Maximilien Robespierre bị
truất quyền vào ngày 9 tháng Thermidor (27-7-1794) thì Napoléon liền bị bắt về
tội âm mưu và phản bội, vì đã là người được Robespierre che chở. Napoléon được
trả lại tự do vào tháng 9 nhưng không được phục hồi quyền chỉ huy. Vào tháng 3
năm sau, Napoléon được đề nghị chức vụ chỉ huy lực lượng Pháo Binh miền Tây để
chống lại lực lượng phản cách mạng tại miền Vendée nhưng ông đã từ chối vì cho
là không có tương lai. Napoléon trở về Paris.
Cuộc sống tại thành phố Paris đối với Napoléon đã không dễ chịu, nhất
là khi ông lại liên quan tình cảm với nàng Desirée Clary, con gái của một
thương gia giàu có thuộc miền Marseille và là em của chị dâu Julie, người đã lấy
anh Joseph. Napoléon đã không thể xin được một chức vụ nào vì nhiều nhà chính
trị thời đó e ngại sự liên kết của Napoléon với nhóm “Montagnard” là những nhân
vật cấp tiến của Hội Nghị Quốc Ước, họ cũng e ngại các tham vọng của Napoléon.
Vì tài năng không được sử dụng, Napoléon dự định đi xa phục vụ cho việc canh
tân quân đội của quốc vương Thổ Nhĩ Kỳ.
3- Thời kỳ Hội Đồng Chấp Chính
Vào tháng 5 năm 1795, khi Napoléon đang sống tại thành phố Paris thì Hội
Nghị Quốc Ước đưa ra trưng cầu dân ý bản hiến pháp mới của năm thứ ba thuộc Nền
Cộng Hòa Thứ Nhất, cùng với các đạo luật theo đó hai phần ba nhân viên của Hội
Nghị Quốc Ước sẽ được bầu lại vào các hội nghị lập pháp mới. Cũng vào giai đoạn
này, các người bảo hoàng muốn tái lập chế độ quân chủ, nên đã xúi giục dân
chúng Paris nổi loạn, khiến cho cuộc trưng cầu dân ý không thể thực hiện được.
Lúc bấy giờ, Tử Tước Paul de Barras là người được Hội Nghị Quốc Ước giao cho
các quyền lực, đã không tin cậy vào vị chỉ huy quân đội của Bộ Nội Vụ và do được
biết tới chiến thắng của Napoléon tại Toulon, nên đã chỉ định Napoléon làm chỉ
huy phó. Ngày 13 tháng Vendemaire năm thứ 4, tức là ngày 5-10-1795, khi đám
đông biểu tình rầm rộ trước Điện Tulleries, Napoléon đã hạ lệnh đặt các khẩu đại
bác và bắn thẳng vào đám người biểu tình. Hàng trăm người chết và bị thương. Đường
phố Paris nhờ vậy sớm trở lại yên tĩnh. Napoléon đã cứu được Hội Nghị Quốc Ước
và chế độ Cộng Hòa, và rồi trở thành chỉ huy trưởng của quân đội thuộc Bộ Nội Vụ,
nhờ đó biết được tất cả các tiến triển chính trị tại thành phố Paris. Napoléon
được phong Trung Tướng và cũng là vị cố vấn quân sự cho chính phủ mới, là Hội Đồng
Chấp Chính (The Directory) với Paul de Barras là một trong năm nhân vật điều
khiển Hội Đồng này. Chính vào thời gian này, Napoléon đã làm quen với góa phụ của
Tướng Alexandre de Beauharnais, một người đã chết trên đoạn đầu đài trong thời
kỳ khủng bố. Bà góa phụ này hơn Napoléon 6 tuổi, tên là Josephine Tascher de la
Pagerie, là một người gốc gác thuộc hòn đảo Martinique miền Tây Ấn, có hai con
và nhiều mối tình với vài nhân vật danh giá.
Cũng vào thời gian này, Napoléon đã tỏ ra trung thành với Hội Đồng Chấp
Chính nhờ công lao giải tán một nhóm người Cộng Sản chủ trương do Francois
Babeuf và Filippo Buonarroti, một người Ý mà Napoléon đã quen biết từ đảo
Corsica.
Vào tháng 3 năm 1796, Napoléon được cử làm Tư Lệnh đạo quân Pháp tại Ý
Đại Lợi, chỉ huy một chiến dịch mà Hội Đồng Chấp Chính trù liệu rằng Napoléon sẽ
ngăn chặn đạo quân Áo đóng tại nước Ý trong khi các đạo quân Pháp lớn hơn sẽ
băng qua nước Đức để đánh vào thành phố Vienna là thủ đô của nước Áo. Napoléon
đã cưới Josephine de Beauharnais rồi 2 ngày sau, lên đường qua nước Ý, nhận chức
vụ. Khi tới Bộ Chỉ Huy quân đội Pháp đóng tại Nice, ông thấy rằng đội quân này,
với quân số 43,000 người nhưng thực ra chỉ có 30,000 binh lính vừa thiếu ăn, vừa
thiếu mặc, thiếu trang bị và không được trả lương đầy đủ. Ngày 28 tháng 3 năm
1796, Napoléon đã nói trước quân đội: “Hỡi các binh sĩ, các người trơ trụi, thiếu
ăn. Các tỉnh giàu có và các đô thị to lớn sẽ ở trong quyền lực của các người và
tại các nơi đó, các người sẽ tìm thấy danh dự, vinh quang và tài sản. Hỡi các
binh sĩ của miền Ý Đại Lợi, các người cần phải có can đảm và cương quyết”.
Ngày 12 tháng 4 năm đó, Napoléon đã đánh bại đạo quân Áo, chia cắt lực
lượng này với đạo quân Sardina rồi tiến vào thành phố Turin. Vua của xứ Sardina
là Victor Amadeus III phải xin đình chiến rồi sau Hiệp Ước Hòa Bình tại Paris
vào ngày 15-5, hai xứ Nice và Savoy do người Pháp chiếm từ năm 1762, được sát
nhập vào nước Pháp. Vào thời gian này, có một kế hoạch cải biến nước Ý theo chế
độ cộng hòa do một số nhà ái quốc người Ý, lãnh đạo do Buonarroti, nhưng ông
này đã bị bắt cùng với Babeuf vì chống lại Hội Đồng Chấp Chính. Trước hoàn cảnh
chính trị của nước Ý, Napoléon đã cho lập nên một chế độ cộng hòa tại Lombardi
nhưng vẫn cho theo dõi các nhà lãnh tụ Ý, và vào tháng 10 năm 1796, Napoléon đã
dựng nên nước Cộng Hòa Cisalpine bằng cách phối hợp xứ Modena và Reggio nell’
Emilia với các miền đất thuộc Giáo Hoàng là Bologna và Ferrara đang do quân đội
Pháp chiếm đóng.
Khi lực lượng Pháp do Napoléon chỉ huy bao vây Mantua, các đoàn quân của
nước Áo đã bốn lần vượt qua rặng núi Alps để tiếp cứu Mantua nhưng quân Áo đã bị
Napoléon đánh bại. Tháng 1 năm 1797, đoàn quân Áo phải đầu hàng tại Rivoli và
thành trì Mantua thất thủ. Sau đó, Napoléon đưa quân tiến tới Vienna. Khi còn
cách thủ đô nước Áo 100 cây số, người Áo đã xin đình chiến. Nước Áo bằng lòng
nhường miền nam của xứ Hòa Lan cho nước Pháp và công nhận Cộng Hòa Lombardy thuộc
về nước Pháp. Napoléon lo việc củng cố các chế độ cộng hòa tại miền bắc nước Ý
là Cộng Hòa Ligurian (Genoa) và Cộng Hòa Cisalpine. Một số nhà ái quốc người Ý
vào lúc này đã hy vọng rằng những phát triển chính trị này sẽ dẫn tới việc
thành lập một quốc gia cộng hòa Ý theo kiểu mẫu của nước Pháp.
Các chiến dịch tại nước Ý do Napoléon điều khiển đã chứng tỏ thiên tài
quân sự của ông, và cũng tại nước Ý, Napoléon đã làm phát triển một chiến thuật
quân sự rất thành công, dùng làm căn bản cho các trận đánh lớn về sau. Napoléon
đã dùng bộ óc bén nhậy của mình để quan sát các địa thế, hiểu rõ các chi tiết địa
hình nào sẽ làm cản trở việc tiến quân. Ông sớm đoán trước được các kế hoạch của
kẻ địch. Khi bắt đầu vào trận chiến, Napoléon đã để dự trữ một lực lượng lớn,
quan sát rõ ràng mặt trận và tìm ra điểm yếu nhất của lực lượng địch, dồn sức mạnh
quân sự vào điểm đó, chia hai lực lượng địch rồi vào thời điểm quyết định, dùng
lực lượng dự trữ hùng hậu, thanh toán ngay một nửa địch quân và kẻ địch đã phải
kinh hoàng trước sức tấn công bất ngờ như vũ bão. Napoléon Bonaparte là vị danh
tướng có một khả năng đặc biệt, đó là nhận ra được thời điểm tốt nhất để tấn
công. Bằng chiến thuật này, trong 11 ngày của năm 1796, Napoléon đã đánh bại đội
quân Sardina đông gấp 5 lần. Napoléon đã theo đúng “nguyên tắc chia và chinh phục”
(the principle of divide and conquer).
Napoléon còn tỏ ra có thiên tài về tâm lý và tuyên truyền. Ông đã nói
trước hàng quân : “Trong hai tuần lễ, các người đã đạt được 6 chiến thắng. Các
người đã bắt 15,000 tù binh. Các người đã giết chết hay làm bị thương 10,000 địch
quân. Thiếu thốn đủ thứ, các người đã hoàn thành mọi nhiệm vụ. Các người đã chiến
thắng mà không có đại bác, vượt qua sông mà không có cầu, tiến bước mà không có
giầy, đóng quân mà không có rượu mạnh, và thường không có cả bánh mì. Chỉ có
các đoàn quân của nước Cộng Hòa, chỉ có các người lính của Tự Do mới có khả
năng chịu đựng những thiếu thốn mà các người đang phải chịu đựng. . . Tất cả
các người đang náo nức mang vinh quang về cho dân tộc Pháp, làm khiêm nhường
các vị vua kiêu căng dám xiềng xích chúng ta. Các người hãy trở về làng mạc của
các người và nói một cách hãnh diện rằng “ta đã ở trong đoàn quân chinh phục Ý
Đại Lợi” “
Vào mùa xuân năm 1797, các người bảo hoàng đã thành công trong cuộc bầu
cử tại nước Pháp khiến cho Napoléon khuyên Hội Đồng Chấp Chính hãy cản trở họ
và nếu cần thì dùng sức mạnh. Tới tháng 7 năm đó xẩy ra một cuộc đảo chính chống
lại phe bảo hoàng, nhưng thất bại. Vì vậy Napoléon đã phái tướng Pierre
Augereau về Paris. Cùng với một số sĩ quan và binh lính, cuộc đảo chính của tướng
Augereau vào ngày 18 tháng Fructidor (4 tháng 9-1797) thành công, đã loại bỏ
các người bảo hoàng khỏi chính phủ và khỏi các hội đồng lập pháp và đồng thời,
cũng làm tăng uy tín của Napoléon.
Trong chưa đầy một năm, Napoléon đã chiến thắng 14 trận lớn và hơn 70
trận nhỏ. Đội quân của ông đã chinh phục các miền giàu có và những nơi này đã
phải nuôi ăn và đóng góp cho quân đội Pháp. Hàng triệu quan tiền được gửi về nước
Pháp để làm giảm nhẹ các gánh nặng tài chính của chính phủ trung ương. Vào
tháng 10 năm 1797, nước Pháp và nước Áo đã ký kết Hòa Ước Campo Formio nhờ đó
lãnh thổ Pháp được mở rộng. Napoléon trở về Paris và được đón mừng như một vị
anh hùng. Napoléon Bonaparte đã mang lại vinh quang cho nước Pháp sau 5 năm chiến
tranh trên lục địa của châu Âu.
4- Xâm lăng Ai Cập
Sau khi đã chiến thắng được nước Áo và trở về Paris, Napoléon mang nhiều
tham vọng lớn nhưng ông thấy chưa có đủ ảnh hưởng tác động tới chính quyền
trung ương. Vào thời bấy giờ, tất cả các nước trên lục địa châu Âu đều phải quy
phục nước Pháp, ngoại trừ nước Anh.
Vào cuối năm 1797, Hội Đồng Chấp Chính muốn thực hiện một cuộc đổ bộ
qua nước Anh nên đã chỉ định Napoléon chỉ huy công cuộc viễn chinh qua eo biển
Manche. Sau một cuộc thanh tra ngắn hạn vào tháng 2 năm 1798, Napoléon tuyên bố
rằng cuộc xâm chiếm nước Anh chỉ thực hiện được sau khi nước Pháp làm chủ được
mặt biển và ông đã đề nghị nên đánh phá các nguồn tài nguyên của nước Anh bằng
cách chiếm đóng xứ Ai Cập và như vậy, đe dọa con đường dẫn tới Ấn Độ. Napoléon
muốn bắt chước lối chinh phục của Đại Đế Alexander bằng cách chiếm đoạt đế quốc
phía đông gồm Ai Cập, Ấn Độ, các miền đất Trung Đông và Viễn Đông. Đề nghị của
Napoléon được vị Bộ Trưởng Ngoại Giao là ông Talleyrand ủng hộ và được các nhân
vật lãnh đạo Hội Đồng Chấp Chính chấp thuận ngay, vì chính các vị này cũng đang
muốn đẩy đi xa vị tướng trẻ nhiều tham vọng là Napoléon Bonaparte.
Vào tháng 5 năm 1798, Napoléon bắt đầu cuộc viễn chinh tại Ai Cập với
38,000 quân. Các chiến thắng bắt đầu: pháo đài Malta của các hiệp sĩ
Hospitallers (the Knights Hospitallers of St. John of Jerusalem) bị thất thủ
vào ngày 10-6-1798, rồi thành phố Alexandria của Ai Cập đầu hàng vào ngày 1
tháng 7. Napoléon đã đánh bại các kẻ cai trị xứ Ai Cập có tên là nhóm Mamelukes,
trong trận đánh tại các Kim Tự Tháp gần thành phố Cairo. Rồi đồng bằng sông
Nile bị chinh phục rất nhanh chóng. Nhưng, vào ngày 1-8-1798, hạm đội Pháp bỏ
neo tại Vịnh Abu Qir đã bị hoàn toàn phá hủy bởi hạm đội Anh của Đô Đốc Horatio
Nelson trong trận thủy chiến “Dòng Sông Nile” (the Battle of the Nile) khiến
cho đoàn quân Pháp bị mắc kẹt trong miền đất mà họ đã chinh phục được và bị cắt
đứt các nguồn tăng cường và tiếp tế. Cũng vào thời gian này, Napoléon đã cố gắng
đưa vào xứ Ai Cập các định chế chính trị, cách quản trị và tài năng kỹ thuật của
tây phương. Quốc gia bảo hộ Ai Cập là Thổ Nhĩ Kỳ bèn liên minh với các nước
Anh, nước Nga và tuyên chiến với nước Pháp vào tháng 9 năm đó. Để ngăn chặn cuộc
tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ vào xứ Ai Cập và có lẽ cũng vì muốn trở về đất Pháp bằng
con đường Anatolia, Napoléon đã đưa quân qua Syria vào tháng 2 năm 1799, tiến tới
pháo đài Acre (ngày nay là Akko, thuộc nước Do Thái) và đoàn quân Pháp đã bị chặn
đánh thảm bại tại nơi này. Napoléon đành phải rút về Ai Cập và khi tới Abu Qir,
gần Vịnh Abu Qir, ông đã đánh thắng 10,000 quân Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 7 năm
1799.
Trận đánh “Dòng Sông Nile” đã cho người châu Âu thấy rằng Napoléon
Bonaparte không phải là vô địch và các nước Anh, Áo, Nga, Thổ đã họp thành một
liên minh quân sự mới, chống lại nước Pháp. Từ mùa xuân năm 1799, quân đội Pháp
bị thua nhiều trận tại nước Ý và đã phải rút lui khỏi phần lớn bán đảo Ý Đại Lợi.
Những thất bại quân sự này đã gây nên các xáo trộn trong nước Pháp. Ngày 30
tháng Prairial (18-6-1799), một cuộc đảo chính đã loại ra ngoài Hội Đồng Chấp
Chính các nhân vật ôn hòa và đưa vô Hội Đồng này các đảng viên Jacobin, là các
người cực đoan. Nhưng hoàn cảnh chính trị vẫn không ổn định. Một trong các nhân
vật lãnh đạo Hội Đồng Chấp Chính là ông Emmanuel Sieyès đã tin chắc rằng chỉ có
chế độ độc tài quân sự mới ngăn ngừa được việc phục hưng chế độ quân chủ. Ông
Sieyès tuyên bố: “Tôi đang tìm kiếm một cây gươm”. Hội Đồng Chấp Chính đã ra lệnh
cho Napoléon trở về đất Pháp.
Tình hình chính trị tại nước Pháp vào lúc này rất thuận tiện cho
Napoléon. Việc phục hồi nhóm đảng viên Jacobin khiến cho các kẻ ôn hòa lo ngại
sẽ xẩy ra một thời kỳ khủng bố mới, họ trông đợi một chính quyền mạnh, ngăn chặn
được khuynh hướng cấp tiến này. Cũng vào thời gian này, Hội Đồng Chấp Chính đã
thiết lập nên 4 nước cộng hòa vệ tinh là các xứ Batavian (Hòa Lan), Helvetian
(Thụy Sĩ), Roman (La Mã) và Parthenopean (Naples). Các nhà lãnh đạo nước Áo,
hay dòng họ Hapsburg, vì thế rất lo ngại ảnh hưởng của nước Pháp tại các miền đất
Ý thuộc nước Áo trước kia, và Sa Hoàng Paul I (trị vì 1796-1801) lo sợ Napoléon
sẽ làm hư hại các quyền lợi của nước Nga tại vùng Địa Trung Hải. Đế Quốc Pháp mới
mẻ đã làm lệch đi sự thăng bằng chính trị của châu Âu nên các nước Anh, Áo và
Nga đã lập nên liên minh quân sự thứ hai và trong năm 1799, quân đội Nga dưới
quyền của Tướng Alexander Suvorov (1729-1800) đã nhiều lần đánh bại quân đội
Pháp và Tướng Suvorov trở nên vị anh hùng của châu Âu. Vào tháng 8 năm 1799,
quân Pháp bị đẩy ra khỏi lãnh thổ Ý và phần lớn các nước cộng hòa Pháp bị sụp đổ.
Chính vào lúc này, lãnh thổ Pháp đang đứng trước nguy cơ bị xâm lăng. Có nhiều
âm mưu phản cách mạng. Chế độ Cộng Hòa đang cần cấp cứu. Tháng 8 năm 1799,
Napoléon Bonaparte lên tầu, lẻn về Pháp, giao quyền chỉ huy đoàn quân Ai Cập
cho Tướng Jean Kleber.
5- Tổng Tài Thứ Nhất của nước Pháp
Cùng với một số người thân tín, Napoléon rời Ai Cập vào ngày 22-8-1799
bằng hai con tầu nhỏ và rất may, họ về tới đất Pháp an toàn, tránh được vòng
phong tỏa của Hải Quân Anh. Napoléon tới Paris vào ngày 14 tháng 10 năm đó. Tin
tức về chiến thắng tại Abu Qir đã khiến cho nhân dân Pháp hân hoan đón mừng sự
trở về của người anh hùng trẻ tuổi Napoléon. Cũng vào lúc này, quân đội Pháp đã
thắng lớn tại Hòa Lan và Thụy Sĩ, tránh được cảnh nước Pháp bị xâm lăng đồng thời
các lực lượng phản cách mạng trong nước cũng bị thất bại. Nước Cộng Hòa Pháp đã
được cứu vãn nhưng ông Sieyès vẫn muốn tiếp tục kế hoạch cũ: lưỡi gươm Napoléon
đã tới với ông.
Vào cuối tháng 10 năm 1799, Sieyès và Napoléon đã thực hiện một cuộc đảo
chính vào hai ngày 18 và 19 tháng Brumaire, năm thứ 8 của Lịch Cách Mạng, tức
là ngày 9-10 tháng 11 năm 1799. Kết quả của cuộc đảo chính này là các hội đồng
lập pháp bị giải tán, các đại biểu đối lập bị loại bỏ, một chính quyền mới được
thành lập với ba tổng tài (consul) là Napoléon, Sieyès và Pierre Robert Ducos.
Một hiến pháp mới đã được nhân dân Pháp chấp thuận, theo đó Napoléon được bầu
làm “Tổng Tài Thứ Nhất” (first consul) còn hai vị tổng tài kia chỉ làm cố vấn
cho Napoléon. Sau 10 năm cách mạng với các xáo trộn phức tạp, nhân dân Pháp
mong muốn có một vị lãnh đạo mạnh, nhờ vậy vào lúc này, Napoléon có thể cai trị
nước Pháp như một nhà độc tài. Napoléon Bonaparte đã là chủ nhân của cả nước
Pháp.
Khi lên cầm quyền “Tổng Tài Thứ Nhất”, Napoléon mới 30 tuổi, là một con
người lùn và gầy, với mái tóc cắt sát nên được gọi là “le petit tondu” (chàng
thanh niên nhỏ người có mái tóc cắt sát). Người dân Pháp vào thời gian này
không biết rõ về cá nhân của Napoléon, họ đặt tin tưởng vào một nhân vật luôn
luôn chiến thắng vì Napoléon là một chính trị gia khôn khéo, đã che dấu hai lần
thất bại tại Dòng Sông Nile và tại pháo đài Acre. Người dân Pháp vẫn còn ghi nhớ
Hòa Ước Campo Formio, mang lại danh dự về cho nước Pháp. Người dân Pháp trông đợi
Napoléon sẽ chấm dứt hệ thống chính quyền tham nhũng và không ổn định của Hội Đồng
Chấp Chính, củng cố các thành quả chính trị và xã hội của Cách Mạng, cứu nguy
và mang lại Hòa Bình cho xứ sở.
Napoléon Bonaparte quả thực là một nhân vật thông minh xuất chúng. Ông
hiểu biết rất rõ về lịch sử và luật pháp cũng như khoa học quân sự. Ông làm việc
không biết mệt, quyết định rất nhanh chóng và có nhiều tham vọng không giới hạn.
Napoléon chính là con người của Cách Mạng Pháp bởi vì chính nhờ cuộc Cách Mạng
này mà ông sớm bước chân lên địa vị cao sang và quyền lực bậc nhất của quốc
gia. Napoléon Bonaparte lại là con người của thế kỷ 19, người con đích thực của
Voltaire, là nhà chuyên chế được khai sáng nhất (the most enlightened despot) của
các nhà độc tài chuyên chế: ông không tin tưởng vào chủ quyền của nhân dân, vào
các tranh đấu đại nghị, vào các ý muốn của toàn dân. Napoléon đặt tin tưởng vào
lý luận (reasoning) hơn là lý trí (reason), cho rằng các ý muốn dù được khai
sáng (enlightened) hay cương quyết tới đâu cũng cần đến sự yểm trợ của lưỡi lê
(the support of bayonets). Napoléon đã coi thường dư luận và tin rằng ông có thể
hướng dẫn hay bóp méo dư luận theo ý mình. Napoléon Bonaparte được người dân
Pháp gọi là vị tướng có tính “dân sự” nhất (the most “civilian” of generals)
nhưng mãi mãi ông vẫn là một quân nhân.
Từ khi lên làm Tổng Tài Thứ Nhất, Napoléon đã áp đặt chế độ độc tài
quân sự lên toàn thể nước Pháp và thực chất của đặc tính này nằm trong Hiến
Pháp của năm thứ 8 (4 Nivose, 25-12-1799) do Sieyès thảo ra. Hiến Pháp này
không đề cập gì tới các nguyên tắc “tự do, bình đẳng và huynh đệ” của cuộc Cách
Mạng Pháp, không bảo đảm “dân quyền” (the rights of man) mà lại ban cho vị Tổng
Tài Thứ Nhất các quyền lực vô hạn. Napoléon Bonaparte với danh nghĩa Tổng Tài
này, có thể chỉ định các bộ trưởng, quan tòa, tướng tá, nhân viên Hội Đồng Quốc
Gia, công chức, và cả các nhân viên của hội đồng lập pháp mà theo lý thuyết, những
vị này phải được bầu lên do phổ thông đầu phiếu. Sau một cuộc trưng cầu dân ý
vào tháng 2 năm 1800, Hiến Pháp năm thứ 8 đã được chấp thuận.
Các chương trình cải tổ của Napoléon bắt đầu. Đứng đầu chính quyền là Hội
Đồng Quốc Gia (the Council of State), gồm các chuyên viên tạo nên một Nội Các
trung ương, chủ tọa do Napoléon và chỉ chịu trách nhiệm trước Napoléon. Các xáo
trộn về quản trị hành chánh trong thời kỳ Cách Mạng đã được sửa đổi. Một nhóm
các bộ sở được thành lập để thi hành việc kiểm soát từ trung ương, chẳng hạn
như Bộ Tài Chính lo về thuế vụ, Bộ Nội Vụ lo an ninh trong xứ. Lãnh thổ được
chia thành nhiều tỉnh (departements), tổng (cantons), làng (communes), nhưng
các nhân viên hành chánh đều do trung ương bổ nhiệm và chịu trách nhiệm trước
chính quyền Paris. Việc tập trung về trung ương của nền tài chính cũng được thực
hiện do việc thiết lập ra Ngân Hàng Pháp Quốc (the Bank of France) trong đó 200
cổ đông chính, tạo nên Hội Đồng Quản Trị, là các nhà trí thức tư sản của thành
phố Paris. Hệ thống huân chương được quy định với Bắc Đẩu Bội Tinh (the Legion
of Honor) là bậc cao cấp nhất. Ngành Tư Pháp cũng bị thay đổi đáng kể do việc
phổ biến Đạo Luật Napoléon (the Code Napoléon), làm tiêu hủy các luật lệ khác
nhau thuộc các tỉnh khác nhau của nước Pháp, tạo nên một hệ thống luật pháp thống
nhất, không đặt căn cứ trên các điều lệ đã có từ trước mà trên lý trí (reason).
Đạo luật này công nhận mọi người bình đẳng trước Pháp Luật bất kể cấp bậc hay
tài sản, nhưng đã đặt quyền lợi của Quốc Gia lên trên quyền lợi của Cá Nhân. Bộ
Luật Napoléon đã là một kiểu mẫu cho các nhà cải tổ Luật Pháp trên toàn thế giới.
Các quan tòa từ nay không còn được bầu lên từ các địa phương như trong thời kỳ
Cách Mạng, mà được bổ nhiệm từ trung ương. Tổ chức cảnh sát cũng được tăng cường.
Nền Giáo Dục được cải tiến thành một dịch vụ công cộng chính yếu, giáo dục
trung học mang tính cách bán quân sự, các Đại Học có ban giảng huấn được tổ chức
lại. Napoléon cũng lập ra Đại Học Pháp Quốc (the University of France) nhưng
ngành giáo dục tiểu học còn bị thiếu sót.
Napoléon cũng đồng ý với quan điểm của Voltaire theo đó người dân cần tới
một tôn giáo, dù cho cá nhân của ông không quan tâm đến niềm tin tôn giáo. Giáo
Hoàng Pius VII vào tháng 3 năm 1800, đã ký kết với Napoléon một bản điều ước
(concordat) công nhận Nền Cộng Hòa Pháp, chấp nhận quốc gia có quyền bổ nhiệm
giới tu sĩ (the clergy). Tổ chức quân đội được Tổng Tài Napoléon chú ý tới nhiều
nhất: chế độ quân dịch cưỡng bách được thi hành nhưng trong đó cũng chấp nhận sự
thay thế trong việc tòng quân, các lính quân dịch mới được pha trộn với các
binh lính thiện chiến cũ và mọi người lính đều có cơ hội được thăng chức lên
các cấp bậc cao nhất. Hàn Lâm Viện Quân Sự Saint Cyr được thành lập, mở cửa đón
nhận các thanh niên thuộc các gia đình tư sản theo đuổi binh nghiệp. Ngoài ra,
Trường Đại Học Bách Khoa lập nên do Hội Nghị Quốc Ước trước kia, nay được quân
sự hóa để đào tạo ra các sĩ quan Pháo Binh và Công Binh.
Như vậy, Napoléon Bonaparte đã kết hợp toàn thể nước Pháp vào cách kiểm
soát của chính quyền trung ương và đây là một di sản lâu dài nhất. Napoléon đã
tự cho mình là người thừa kế và bảo vệ công cuộc Cách Mạng Pháp. Đối với giai cấp
trung lưu, ông đã làm ổn định nền tài chính, tổ chức lại nền hành chính và xã hội
cho có trật tự, lập ra các chương trình xây dựng đường lộ và sông đào. Lợi tức
quốc gia được phục hồi bằng các thứ thuế trực thu và gián thu và nhờ vậy, đồng
“franc” có giá trị ổn định. Đối với nông dân, đất đai của họ được bảo đảm, các
loại thuế phong kiến mà người dân phải đóng nạp đã bị Luật Pháp mới chấm dứt.
Giới lao động cũng có công việc làm ăn do các nhu cầu của quân đội và của một
xã hội đang cải tiến. Napoléon cũng bảo đảm cho mọi người dân quyền bình đẳng
trước Pháp Luật, bình đẳng về các cơ hội thăng tiến, các hình phạt tàn ác bị
tiêu hủy và nền giáo dục được mở ra cho những người thông minh, hiếu học. Và
trước mọi người dân trong nước, Napoléon Bonaparte đã hứa hẹn không chỉ nền an
ninh quốc gia mà còn có phương cách bành trướng lãnh thổ và sự vinh quang quân
sự.
Tổng Tài Thứ Nhất Napoléon Bonaparte đã không vừa lòng với việc cai trị
lãnh thổ nước Pháp mà còn muốn bành trướng ảnh hưởng Pháp ra khắp các xứ Tây
Phương khác. Mùa đông năm 1799 và mùa xuân năm 1800, Napoléon lo luyện tập quân
đội để chuẩn bị tấn công nước Áo vì vào thời gian này, nước Nga đã rút lui khỏi
liên minh chống Pháp. Napoléon nhận thấy ngay địa điểm chiến lược là liên bang
Thụy Sĩ vì từ nơi này, ông có thể đánh vào sườn các đoàn quân Áo đóng tại nước
Đức hay nước Ý. Kinh nghiệm trước kia đã khiến ông chọn nước Ý. Napoléon đưa
quân qua đường đèo St. Bernard trước khi tuyết tan, bao vây quân đội Áo tại
Genoa. Trận đánh Marengo của Napoléon đã khiến quân Pháp kiểm soát được thung
lũng sông Po, tới tận Adige rồi vào tháng 12-1800, một đoàn quân Pháp khác cũng
đã đánh bại quân đội Áo tại nước Đức. Nước Áo bị bắt buộc phải ký Hòa Ước
Luneville vào tháng 2 năm 1801, công nhận nước Pháp có quyền chiếm đóng các miền
sông Rhine, dãy núi Alps và dãy núi Pyrenées.
Tới lúc này, chỉ còn nước Anh là quốc gia duy nhất chống lại Napoléon.
Các thương thảo hòa bình giữa Anh và Pháp được bắt đầu tại London vào tháng
10-1801 rồi Hiệp Ước Hòa Bình được ký kết tại Amiens vào ngày 27-3-1802. Châu
Âu từ nay có hòa bình được vãn hồi. Uy tín của Tổng Tài Thứ Nhất Napoléon
Bonaparte tăng lên rất cao.
Vào năm 1802, Napoléon khuyên các nhà lập pháp rằng để có đủ yếu tố ổn
định, giới hạn 10 năm của Tổng Tài Thứ Nhất nên được loại bỏ, và vào tháng
5-1802, đã có quyết định để dân chúng Pháp tham dự một cuộc trưng cầu dân ý
theo đó “Napoléon Bonaparte có nên làm Tổng Tài suốt đời hay không?”. Vào tháng
8 năm đó, nhân dân Pháp đã chấp thuận Napoléon làm Tổng Tài “suốt đời”, với quyền
chỉ định người kế nghiệp và tùy ý tu chính Hiến Pháp.
Vào đầu thế kỷ 19, nước Anh muốn lật đổ Napoléon nên đã trợ giúp cho
các người Pháp bảo hoàng để họ tiếp tục thực hiện các rối loạn và âm mưu. Khi một
cuộc âm mưu do người Anh trợ giúp bị khám phá vào năm 1804, Napoléon cho rằng cần
phải phản ứng thật mạnh để làm cho các kẻ chống đối phải khiếp sợ. Trong cuộc
âm mưu kể trên, cảnh sát Pháp đã tin rằng người đứng đầu là hầu tước trẻ tuổi
d’ Enghien, một biểu tượng của dòng họ Bourbon và ông này đang sinh sống cách
biên giới Đức vài dậm đường. Rồi do sự chấp thuận của Talleyrand và của Cảnh
Sát Trưởng Joseph Fouché, vị hầu tước trẻ bị bắt cóc trên miền đất trung lập, bị
đưa về Vincennes , bị xét xử và bị bắn chết. Hành động này đã làm tăng uy tín của
ông Fouché nhưng cũng khiến cho giới quý tộc cũ thêm bất mãn và chống đối.
Cũng vì muốn củng cố địa vị, Cảnh Sát Trưởng Fouché đã khuyên Napoléon
rằng để tránh các âm mưu lật đổ, nên đổi chế độ “Tổng Tài suốt đời” thành thể
chế “đế quốc” (empire) có thừa kế và như thế, các kẻ chống đối không còn hy vọng
thay đổi chế độ bằng phương cách ám sát. Vào ngày 28 tháng 5 năm 1804, Đế Chế
được công bố thành hình mặc dù không có thay đổi nhiều trong cách tổ chức chính
quyền của nước Pháp, ngoài một số cơ chế tương tự như đế chế cũ. Đầu tiên,
Napoléon muốn được phong chức bởi Giáo Hoàng nhờ đó, việc đăng quang sẽ gây ra
nhiều ấn tượng tốt đẹp đối với dân chúng Pháp và các quốc gia khác, và đặc biệt
mang tính cách chính thức hơn cả các nhà vua Pháp. Giáo Hoàng Pius VII cũng đồng
ý tới Paris và trong buổi lễ đăng quang rực rỡ tổ chức vào ngày 2 tháng 12 năm
1804 tại Giáo Đường Notre Dame, Paris, Hoàng Đế Napoléon Bonaparte đã nhận
vương niệm từ tay Giáo Hoàng và theo gương của Charlemagne, Napoléon đã tự đặt
vương niệm đó lên đầu mình. Từ nay, là “Hoàng Đế của nước Pháp”, Napoléon
Bonaparte có quyền truyền lại ngai vàng cho các con cháu. Các người trong gia
đình Bonaparte đã mang các danh xưng quý tộc. Việc phục hồi chế độ quân chủ
chuyên chế là một điều lăng nhục đối với các người bảo hoàng và đối với các cựu
chiến sĩ của Cuộc Cách Mạng Pháp. Để dẹp tan các phản kháng, Napoléon đã tăng
cường công việc tuyên truyền, báo chí bị kiểm duyệt gắt gao. Chế độ độc tài
quân chủ này đã cho phép Napoléon thực hiện các cuộc chiến tranh trong nhiều
năm mà không cần quan tâm tới dư luận quần chúng Pháp. Tại phần đất Ý Đại Lợi,
Napoléon Bonaparte đã lãnh đạo nước Cộng Hòa Cisalpine từ khi nước này được
thành lập, vì thế vào tháng 3 năm 1805, Napoléon Bonaparte được công bố trở
thành Vua của nước Ý và đã lên ngai vàng vào tháng 5 năm đó tại Milan.
Napoléon Bonaparte là một nhà chính trị khôn khéo. Mỗi lần muốn thay đổi
Hiến Pháp theo chiều hướng thiếu dân chủ, ông đều dùng tới phương pháp trưng cầu
dân ý và kết quả thu được rất có lợi cho Napoléon: cuộc bỏ phiếu năm 1799-1800
chấp thuận Napoléon và Hiến Pháp của Năm Thứ 8 có 3,011,107 phiếu thuận đối với
1,562 phiếu chống; rồi vào năm 1803, 3,568,885 phiếu thuận, đồng ý để Napoléon
làm Tổng Tài suốt đời so với 8,357 phiếu chống; còn cuộc bỏ phiếu đồng ý Đế Chế
đã mang lại kết quả là 3,572,329 phiếu thuận, trong khi phiếu chống là 2,579.
Chắc chắn là các cử tri Pháp vào thời kỳ đó đã bị các áp lực chính trị và các kết
quả công bố có phần bị sửa đổi, nhưng không còn nghi ngờ gì khi đại đa số dân
chúng Pháp đã ủng hộ Napoléon. Các vinh quang quân sự do Napoléon mang lại đã hấp
dẫn những người có tinh thần quốc gia đang lên, và các chính sách ổn định kinh
tế quốc nội đã khiến cho mọi người dân không còn muốn các biến động cách mạng
hay các thay đổi chính quyền, bởi vì Napoléon đã làm thay đổi một số chính sách
cách mạng cũ và thêm vào các cải tổ theo những nhận xét của các nhà tư tưởng mới.
Nhờ các cải tiến chính sách, niềm tin của dân chúng Pháp đã tăng lên từ dưới,
và quyền lực đã phát triển từ trên.
Từ nay tại nước Pháp, mọi người với quá trình chính trị khác nhau đều
được đặt vào nền hành chính đế chế có tính trung ương tập quyền, giống như dưới
triều đại của Vua Louis 14. Napoléon là một nhà chuyên chế khai sáng
(enlightened despot). Napoléon chỉ quan tâm đến khả năng của những kẻ dưới quyền,
dù cho trước kia họ là cựu đảng viên Jacobin hay là các người di cư. Đế chế này
đã đặt căn bản trên một nền móng chính trị rộng rãi. Napoléon đã tưởng thưởng
trọng hậu các kẻ có công, kể cả bằng các tước hiệu cao cấp. Do việc tái lập đế
chế, đã có hàng chục hầu tước, hàng trăm bá tước và công tước. Napoléon đã
phong cho các tướng lãnh và sĩ quan xuất sắc cấp bậc “Thống Chế” (marshal) và
tưởng thưởng Bắc Đẩu Bội Tinh (Legion of Honor) và với huy chương này, họ được
tiền trợ cấp hàng năm. Napoléon đã nhận xét rằng “chế độ quý tộc luôn luôn tồn
tại” (aristocracy always exists), và khi bị phá bỏ thì chế độ đó đã chuyển về
các gia đình trung lưu giàu sang và có thế lực. Như vậy, những người đứng đầu
giai cấp trung lưu Pháp của thời đại đó đã dần dần trở nên các nhà quý tộc
hoàng gia.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét