Việt Hà, phóng viên RFA
Rừng đước nằm ở vùng ven biển bảo vệ cho đất không bị rữa trôi và cũng tạo nên chỗ cư trú tôm.
AFP photo
Chính phủ Việt Nam gần đây đưa ra chủ trương mở rộng diện
tích nuôi tôm ở khu vực đồng bằng song Cửu Long để đối phó với tình trạng biến
đổi khí hậu thay vì tập trung vào lúa gạo như trước kia.
Trong khi đó, người nông dân trong khu vực này cũng đang tìm
nhiều cách khác nhau để thích ứng với điều kiện mới bao gồm kết hợp nuôi tôm với
trồng lúa, hay chuyển từ trồng lúa sang cây ăn trái.
Vào tháng 1 vừa qua, một chuyên gia về biến đối khí hậu thuộc
trường đại học Cornell, ở New York, Mỹ, đã cùng các sinh viên của mình sang
vùng đồng bằng sông Cửu Long để tìm hiểu về những gì đang diễn ra tại đây.
Giáo sư Michael Hoffmann, thuộc khoa Côn trùng học, đại học
Cornell dành cho Việt Hà, đài Á châu tự do cuộc phỏng vấn về chuyến thăm và tìm
hiểu của ông và sinh viên ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Trước hết nói về chuyến
đi của mình và những gì ông nhận được từ chuyến thằm này, giáo sư Hoffman cho
biết:
Nhóm chúng tôi đến Việt Nam để tìm hiểu thay đổi khí hậu đã
có ảnh hưởng thế nào tới vùng đồng bằng sông Mekong ở Việt Nam. Đây là vùng chịu
ảnh hưởng nhiều nhất trên thế giới do tình trạng biến đổi khí hậu. Có hai thông
điệp cơ bản mà chúng tôi nhận thấy ở đây. Thứ nhất là hạn hán nặng vừa xảy ra ảnh
hưởng đến một vùng rộng lớn của khu vực sông Mekong. Thậm chí có nơi mất toàn bộ
vụ lúa.
Thứ hai là tình trạng xâm nhập mặn. Bởi vì lượng nước ngọt
chảy ra sông ngòi ít hơn nên nước mặn có cơ hội ngập sâu hơn vào phía trong. Ở
một số vùng nước mặn đã vào sâu đến 20 mile (khoảng 32 km) trong đất liền. Và
khi nước mặn lên cao thì nó gây tác hại đến lúa. Điều mà chúng tôi thấy là nông
dân ở đó bây giờ đã chuyển từ trồng lúa sang nuôi tôm. Rõ ràng là tôm chịu được
nước mặn tốt hơn và thu nhập thu được trên cùng một diện tích từ nuôi tôm cao
hơn so với thu nhập từ lúa nếu xét về mặt kinh tế. Đây là một hướng đi tốt.
Chúng tôi cũng thấy một cách làm khác nữa là kết hợp nuôi tôm với cây đước.
Với cách làm này, thu nhập từ tôm có thể không cao như những
vùng chỉ thuần nuôi tôm. Tuy nhiên tôm có thể sống trong môi trường cây đước.
Cho nên xét về mặt sinh thái thì cách làm này có một số lợi ích. Liên quan đến
lúa, chúng tôi thấy là mùa mưa ở đây đã thay đổi tức là đến chậm hơn so với
bình thường và kéo dài hơn so với trước kia. Điều này gây ảnh hưởng trực tiếp đến
cây lúa ở vào giai đoạn trổ bông. Nếu mùa mưa rơi vào đúng giai đoạn này thì nó
sẽ ảnh hưởng đến sản lượng lúa gạo. Cho nên có rất nhiều điều đang diễn ra ở
khu vực đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam do biến đổi khí hậu.
Bài học hạn hán
Việt Hà: Sau vụ hạn hán nặng và xâm nhập mặn kéo dài vừa
qua, Việt Nam đã học được bài học. Có những bài báo nói về việc Việt Nam
đang xây dựng các công trình tưới tiêu
và trữ nước cho mùa hạn hán tiếp theo. Theo ông người nông dân trong khu vực đã
sẵn sàng thế nào cho tương lai sắp tới?
Gs. Michael Hoffmann: Theo tôi nhiều khả năng là khu vực này
sẽ phải đối mặt nhiều hơn với các cơn bão mạnh hơn, xâm nhập mặn, và nhiệt độ
lên cao. Chúng tôi gọi việc canh tác thông minh thích hợp với khí hậu là cách
điều chỉnh thích hợp với thế giới mà chúng ta đang sống. Điều mà chúng tôi thấy
là họ đang xây thêm những hồ chứa nước ngọt ở những khu vực phải đối mặt với
tình trạng xâm nhập mặn.
Những hồ này giữ lại nước ngọt để họ có thể sử dụng cho tưới
tiêu phục vụ lúa gạo. Đây là một cách làm cần thiết dù là ở Việt Nam hay ở New
York cũng vậy. Để đối phó với tình trạng biến đổi khí hậu, người nông dân phải
luôn đi trước những thay đổi. Một cách làm khác mà chúng tôi thấy là họ sử dụng
3 ao. Một ao cho tôm và hai ao để chứa nước ngọt. Họ sẽ dùng nước ngọt này
trong trường hợp nước cho ao tôm quá mặn. Cho nên nông dân và các nhà khoa học
khắp nơi trên thế giới bao gồm cả Việt Nam đang thử nghiệm những cách làm mới để
duy trì công việc kinh doanh của mình.
Một cách làm khác ở Việt Nam là trồng dưa hấu vốn cũng đã rất
phát triển ở Việt Nam. Dưa hấu là loại cây có thể chịu được đất mặn khá tốt.
Cho nên họ có thể mở rộng diện tích canh tác loại cây ăn trái này ở các vùng đất
bị mặn mà trước kia họ không gặp phải. Nông nghiệp là lĩnh vực có nhiều rủi ro
dù cho bạn ở bất cứ nơi đâu. Tôi thấy là nông dân Việt Nam đang thay đổi tìm
cách làm thích hợp với tình trạng biến đổi khí hậu trong khu vực.
Kết hợp nuôi trồng
Việt Hà: Xin ông cho biết việc kết hợp nuôi tôm và trồng lúa
thích hợp thế nào với tình hình thay đổi khí hậu hiện có và liệu có những bất lợi
nào về lâu dài trọng việc mở rộng nuôi tôm như vậy không?
Gs. Michael Hoffmann: Theo tôi với việc nuôi trồng đa dạng
như là nuôi tôm và trồng lúa cùng lúc thì bạn không hoàn toàn phụ thuộc vào một
thứ. Nếu điều kiện khí hậu không tốt bạn vẫn có tôm. Đây là một cách làm thích
hợp để hạn chế những rủi ro và bạn vẫn đảm bảo được thu nhập của mình ở một mức
nào đó. Nhìn về khía cạnh toàn cầu nói chung thì sự đa dạng hóa là một ý tưởng
tốt. Theo tôi nếu xâm nhập mặn không phải là một vấn đề chính thì họ vẫn có thể
trồng lúa và có thể một số loại cây khác đồng thời với lúa và nuôi tôm. Tôi
không thấy có bất cứ vấn đề lớn đáng lo ngại nào ở đây.
Việt Hà: Mới đây ông có nói rằng quyết định mở rộng vùng
nuôi tôm của chính phủ Việt Nam ở vùng đồng bằng sông Cửu Long là một hướng đi
thông minh. Ông đánh giá thế nào về tính khả thi của dự án này dựa trên những
gì ông đã thấy?
Gs. Michael Hoffmann: Theo tôi thay đổi là cần thiết để
thích hợp với thay đổi khí hậu và xâm nhập mặn. Nếu bạn không thể trồng lúa thì
bạn phải trồng được cái gì đó. Nhưng theo tôi họ cũng phải thận trọng trong
cách họ thay đổi, nhất là đối với rừng đước vốn là loại cây hết sức quan trọng
đối với việc giữ carbon và giúp làm giảm tác động của thay đổi khí hậu. Theo
tôi khi thay đổi họ phải có đủ các căn cứ khoa học, thông tin về những tác động
có thể có của biến đổi khí hậu và đặc biệt phải chú trọng đến việc kết hợp nuôi
tôm với duy trì cây đước. Vấn đề là đa dạng hóa cây trồng và giảm thiểu rủi ro.
Tất nhiên lợi nhuận sẽ là yếu tố chính quyết định. Nhưng điều mà tôi có thể nói
là phải cẩn trọng khi họ định mở rộng diện tích nuôi trồng loại nào đó. Cho nên
họ có thể mở rộng diện tích nuôi tôm nhưng phải theo hướng phát triển bền vững.
Việt Hà: Ông nói nhiều đến việc bảo tồn rừng đước và kết hợp
cây đước với nuôi tôm. Xin ông cho biết tác dụng của rừng đước trong khu vực?
Gs. Michael Hoffmann: Khoảng 50% diện tích khu vực là đước.
Giữa các rừng đước là các vùng mà tôm sống. Bằng cách duy trì cây đước, bạn giảm
thiểu được nguy cơ lũ lụt do bão. Rừng đước nằm ở vùng ven biển nên sự có mặt của
chúng ở đó là rất quan trọng. Chúng bảo vệ để cho đất không bị rữa trôi. Ngoài
ra chúng cũng tạo nên ngôi nhà cho tôm. Chúng cũng hấp thụ dưỡng chất từ tôm để
sinh trưởng. chúng cũng có tác dụng giữ lại carbon. Đây là hệ thống cần được bảo
vệ khi họ định mở rộng vùng nuôi tôm.
Nguồn: http://www.rfa.org/vietnamese/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét