Cao Huy Huân
Tôi đến Ba Lan vào một ngày mùa đông tháng mười hai. Sân bay Chopin lặng
lẽ chào đón tôi đến thủ đô Warsaw. Đó là điểm khác biệt đầu tiên tôi nhận thấy
giữa Warsaw và những thủ đô hoa lệ khác của châu Âu như Luân Đôn hay Amsterdam.
Không ồn ào hay vội vã, Warsaw im lìm giữa làn sương mù dày đặt trong một mùa
đông vĩnh cữu. Ba Lan trong trí tưởng tượng của tôi là một nước Xã hội chủ
nghĩa Đông Âu đặc trưng của những năm 90 qua lời kể của những bác lớn tuổi từng
được nhà nước cử đi học thời còn Liên Xô, là một xã hội bao cấp của những tem
phiếu hay tàu điện cũ kĩ do Liên Xô tài trợ. Ngoài cái không khí lạnh buốt đặc
trưng của Đông Âu đó, thủ đô Warsaw ngày nay đã hoàn toàn thay đổi.
Warsaw ngày nay là một thành phố hiện đại của gần hai triệu dân, ngoài
người gốc Ba Lan thì thành phố này còn là quê hương của người Do Thái, người
Trung Đông, người Hoa, người Việt. Cộng đồng người nhập cư chiếm một phần không
nhỏ dân số của thành phố này, tạo nên sự đa dạng cho Warsaw. Những người nhập
cư sống hoà nhập với người dân bản xứ từ bao thế hệ nay. Họ đã và đang chung
tay xây dựng nên một đất nước Ba Lan ngày càng phồn vinh.
Ba Lan có một hệ thống phương tiện chuyên chở công cộng đa dạng và tiện
nghi. Xe buýt, tàu điện ngầm, xe lửa cao tốc là những phương tiện công cộng hiện
đại vào bậc nhất Châu Âu. Ba Lan phát triển như vũ bão từ sau khi Liên Xô tan
rã và chế độ Cộng sản sụp đổ ở Đông Âu, đặc biệt là sau khi đất nước này gia nhập
Liên Minh Châu Âu. Ba Lan ngày càng nâng cao vị thế chính trị của mình trong cộng
đồng quốc tế. Người dân Warsaw văn minh, lịch sự. Cả thành phố không thấy một mảnh
rác. Cây xanh phủ đầy các con đường. Về đêm, thủ đô Warsaw rực rỡ với những
chùm đèn trang trí Giáng Sinh khắp mọi nẻo đường từ trung tâm thành phố cho đến
các đại lộ cao tốc.
Thế nhưng, dấu vết của một thời chủ nghĩa xã hội vẫn ẩn hiện đâu đó đan
xen với sự nhộn nhịp năng động của Warsaw, mà nếu như không để ý kỹ, du khách
như tôi không dễ gì phát hiện. Một vài nhà hàng thiết kế và phục vụ theo kiểu
căn tin xếp hàng chờ mua đồ, hay các tiệm bách hoá, vốn đặc trưng mô hình bao cấp
xã hội chủ nghĩa vẫn còn hoạt động ở đây. Phần lớn là người già và những người
thu nhập thấp vẫn đến dùng bữa ở những nhà hàng thế này. Ngoài ra, nằm ngay giữa
trung tâm Warsaw sầm uất là Cung Văn hoá (the Palace of Culture), công trình kiến
trúc đặc trưng Liên Xô cũ. Cung Văn hoá này là quà tặng của Liên Xô cho Ba Lan
vào những năm 1950 và đã trở thành điểm kiến trúc nổi bậc nhất của Warsaw những
năm về sau. Sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa tan rã ở Đông Âu, người dân thành
phố đã nhiều lần kiến nghị chính quyền phá huỷ toà nhà này vì nó gợi lại ký ức
về những năm tháng xã hội chủ nghĩa Ba Lan và đặc biệt là sự kiểm soát và đàn
áp từ Liên Xô.
Nói thêm về chủ đề này, cậu bạn người Ba Lan của tôi chia sẻ rằng cái
ác cảm dành cho Liên Xô và chế độ Cộng sản vẫn còn rất rõ rệt trong mỗi người
dân Ba Lan. Cái ký ức đó truyền đến thế hệ của cậu qua lời kể của ông bà, cha mẹ,
những người sống trong giai đoạn đó. Ký ức về cuộc sống dưới chính quyền Cộng sản
và sự can thiệp của Liên Xô đã vĩnh viễn trở thành bài học quý báu của người
dân Ba Lan về tự do, dân chủ. Cũng như hình ảnh một Trung Quốc hung hăng bá quyền
đối với láng giềng Việt Nam, Nga đã và vẫn đang là sự đe doạ tiềm tàng trong
cái nhìn của mổi người dân Ba Lan. “Ai ai cũng nghi kỵ mỗi khi nhắc đến Liên Xô
và chủ nghĩa Cộng sản, ai ai cũng bồn chồn khi thấy Nga ngày càng lớn mạnh và
lãnh đạo Nga ngày càng độc đoán”, cậu chia sẻ.
Thế nhưng, ký ức đó giờ đây đã phai mờ ít nhiều trong mỗi người Ba Lan
tôi bắt gặp trên đường. Cái ranh giới giữa Đông Âu nghèo khó, cũ kỹ và Tây Âu
hiện đại tiến bộ đã phai mờ. Thay vào đó là những gương mặt thân thiện, những
cuộc trò chuyện cởi mở về công việc, tương lai, hay những chia sẽ về những nơi
tôi nên tham quan, những quán bar tôi nên ghé qua. Người dân Ba Lan ngày nay
đang hưởng thụ một cuộc sống tiện nghi, tiến bộ do chính sách hội nhập với cộng
đồng chung Châu Âu mang lại. Họ nói bằng một thứ tiếng Anh cực chuẩn, có người
còn biết hai, ba thứ tiếng khác như Pháp, Bỉ, Nga, hay Tây Ban Nha. Những cuộc
trò chuyện cứ thế kéo dài đến vô tận giữa tôi và những người bạn bản xứ giữa một
thành phố nhộn nhịp và hiện đại vào những ngày đầu tháng mười hai giá lạnh.
Từ Ba Lan, 10/12/2015
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét