Jonathan London
Như nhiều người, tôi
đang theo dõi những sự kiện chính trị ở Việt Nam gần như 24/24. Trong tuần vừa
rồi tôi đã viết một bài bằng tiếng Anh về vấn đề nhân sự v.v. để cố gắng giải
thích cho thế giới bên ngoài những gì đang tiếp diễn ở Việt Nam. Nhưng mới viết
xong thì kịch bản lại diễn biến phức tạp hơn! Hiện nay tôi có rất nhiều câu hỏi
muốn hỏi khi đang quan sát và nỗ lực để hiểu một cách tối đa những gì đang xảy
ra.
Như mọi người thấy,
hiện trạng đang hết sức phức tạp… hay ít nhất có vẻ như thế. Dù ta đã nghe được
tên của bốn vị trí thì người khác khuyên rằng còn chưa xong. Chắc là trong buổi
chiều hay tối nay, hoặc ngày mai, và trong những ngày tới tôi sẽ có nhiều điều
mới để đề cập. Nhưng lúc này tôi chỉ muốn chia sẻ cảm giác hối tiếc cho Việt
Nam.
Trong những năm gần
đây đã có vô số người từ các ngành xã hội khác nhau và cả trong lẫn ngoài bộ
máy khuyến khích ‘Đảng ta’ để ‘cho phép’ sự phát triển của một trật tự xã hội
dân chủ hơn, đa nguyên hơn, minh bạch, có trách nghiệm giải trình cao hơn hiện
nay. Tất nhiên một xã hội như thế chỉ có được qua một quá trình đa chiều. Ở bất
cứ nước nào để chờ một trật tự dân chủ hơn chạy từ trên xuống dưới là vô vọng.
Trong khi đó, qua nhiều
năm, tôi đã luôn luôn có những bạn ở Việt Nam giữ quan điểm khác… những bạn này
bảo tôi dân chủ (theo kiểu Tây – ít khi nói đến Nam Hàn hay Đài Loan, Nhật Bản,
v.v.) là quá hỗn loạn cho Việt Nam.
Đúng ra, có khi trong
quá trình dân chủ có tính khá hỗn loạn và luôn luôn có nguy cơ những cơ chế dân
chủ sẽ bị phá hoại do những ‘kẻ’ cơ hội, những ai không muốn theo luật chơi dân
chủ, hay những kẻ/nhóm muốn mua cả hệ thống, như ở Mỹ.
Vậy, nếu những gì ta
đang thấy ở Việt Nam không được gọi là hỗn loạn thì gọi là cái gì? Xin nhấn mạnh:
gọi nó ‘hỗn loạn’ tôi không có ý nói xấu chế độ mà chỉ miêu tả những gì đang thực
sự xảy ra. Chắc chắn tôi cũng không nghĩ rằng giải pháp là nên có một chế độ
toàn trị.
Về nguyên tắc, dân chủ
là một cơ chế để giải quyết những căng thẳng trong xã hội một cách ôn hoà theo
những luật chơi và bảo vệ một cách triệt để các quyền chính trị xã hội của mọi
công dân.
Từ lâu, những nước
theo khuôn khổ Lenin luôn luôn theo giả định là cơ chế đảng là cơ chế duy nhất
có thể mang lại dân chủ thực sự cho dân, và điều đó phải được áp dụng qua cơ chế
‘dân chủ tập trung.’
Vấn đề với ‘dân chủ tập
trung’ là dù được hiểu là cơ chế để đẩy mạnh những nguyện vọng dân chủ của dân
thì trong hầu hết các trường hợp trong lịch sử và trong đương đại nó thành một
thứ dân chủ giả hiệu, trong khi đó dân thiếu những cơ chế để tự bảo vệ quyền lợi
chính đáng của họ, chưa nói đến những vấn đề cần thiết nữa như có tiếng nói
v.v… Trong một khuôn khổ như thế các quyền chính trị của dân bị coi nhẹ, những
người có quyền thì thường coi công dân như là trẻ con.
Xin phép hỏi liệu vào
chính lúc này đất nước Việt Nam đang là nạn nhân của cơ chế “dân chủ tập trung”
hay là vấn đề cơ chế đó chỉ đang có một số thách thức kỹ thuật mà thôi? Cái làm
cho tôi lo lắng là làm sao thoát khỏi tình trạng bế tắt này.
Chẳng hạn, dù trong
những ngày tới những gì tiếp diễn theo kịch bản của TBT thì sao? Rất khó có thể
tin rằng những căng thẳng mà chúng ta thấy hôm nay sẽ biến mất. Đúng không? Vấn
đề quyền lực là vấn đề cơ bản nhất của mọi hệ thống chính trị. Uy quyền (tức
authority) trong tay của ai? Ai nó? Ai nên có? Ai sẽ có? Ai có quyền quyết định?
Tôi thực sự không biết
Đảng Cộng Sản Việt Nam sẽ giải quyết những căng thẳng đang bùng nổ và tôi hy vọng
cho một kết thúc tốt nhất. Song, tôi thấy tiếc rằng cái mà Việt Nam có vẻ cần
nhất vào đúng thời điểm này – một cơ chế dân chủ – thì rất khó có thể sẽ xảy
ra. Vậy, làm gì?
Tôi đã đọc và nghe ý
kiến của không ít người và trong đó cũng đặc biệt quan tâm đến những ‘ý kiến của
đảng viên’, nhất là những người cho rằng giải pháp tốt nhất cho Việt Nam là để
BCHTWĐ đề cử và ứng cử ra những ai mà họ muốn. Dù có vẻ hấp dẫn, đó cũng là một
phương án có vẻ là trái với Quyết Định của TBT Nguyễn Phú Trọng do chính ông ấy
ký và khẳng định chỉ có duy nhất Ông mới có quyền giới thiệu những phương án mà
thôi, và không ai khác được quyền đề cử cả. Mặt khác, nguyên tắc của Ông TBT có
vẻ làm cho nhiều người khó chịu có khác gì nguyên tắc của Đảng đối với dân? Có
thấy sự mỉa mai gì không?
Là một người nước
ngoài và là nhà phân tích, vai trò của tôi không phải là ủng hộ bên nào cả, chắc
là bạn đọc cũng biết tôi đã gặp không ít khó khăn vì những đồng cảm của tôi đối
với những người trong và ngoài bộ máy đang đòi một trật tự xã hội đa nguyên
hơn, dân chủ hơn, và minh bạch hơn. Liệu ôm lấy những giá trị đó là cách tốt nhất
để giải quyết tình trạng hỗn loạn của hôm nay tại Việt Nam? Cũng là một phương
án.
JL
https://www.danluan.org/tin-tuc/20160113/hn14-dh12-roi-sao-day#sthash.DlsrsgrW.dpuf
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét