Tác giả: Nguyễn Hải
Hoành
Ảo tưởng nhờ Liên Xô
làm trung gian điều đình với Mỹ
Quả thật, từ đầu
tháng 7 năm 1945, Chính phủ Nhật đã nhờ Liên Xô làm trung gian điều đình để hoà
giải với Mỹ, dựa trên cơ sở Hiệp ước Bất tương xâm Nhật-Xô (ký 13/4/1941) đến
tháng 3 năm 1946 mới hết hạn.
Về chuyện này, Thiên
Hoàng Nhật Hirohito nhớ lại:
Sở dĩ phải chọn Liên Xô làm trung gian là
vì các nước khác đều yếu, nếu có đứng ra điều đình thì cũng bị Mỹ, Anh áp chế,
do đó dẫn đến việc đầu hàng vô điều kiện bất lợi. Liên Xô vừa có thực lực lại
có tình nghĩa ký hiệp ước bất tương xâm với ta. Tóm lại có hai lý do như vậy…
Song rất khó nhận định Liên Xô là một nước
có ý định chân thành, bởi thế trước tiên phải thăm dò thực hư. Chúng tôi quyết
định triển khai cuộc hội đàm Koki Hirota [cựu Bộ trưởng ngoại giao Nhật] với
Yakov A. Malik [Đại sứ Liên Xô tại Nhật] với nội dung: chỉ cần họ chịu xuất khẩu
dầu mỏ cho ta thì cho dù ta phải biếu đảo Nam Kurin và Mãn châu cho họ cũng được…
Thế nhưng cho tới thượng tuần tháng 7, phía
Liên Xô vẫn bặt vô âm tín. Mà tôi thì cần phải làm xong các việc liên quan trước
khi hội nghị Potsdam bắt đầu [lãnh đạo thượng đỉnh Mỹ, Anh, Liên Xô họp tại
Potsdam từ 17/7 tới 2/8], nếu để chậm trễ thì sẽ rất bị động. Thế là tôi bàn với
Suzuki [Thủ tướng Nhật], quyết định chấm dứt cuộc hội đàm Hirota-Malik và trực
tiếp giao thiệp với Chính phủ Liên Xô.
Việc này liên quan đến chuyện cử ai đi
Moskva. Về đại thể đã kết luận Konoe [cựu Thủ tướng Nhật] là thích hợp, nhưng sợ
Konoe không nhận, nên tôi quyết định trực tiếp gặp ông ta nói chuyện… Đầu tháng
7 tôi gọi Konoe đến và nói với ông ta là nhiệm vụ này khó khăn đấy, nhưng đề
nghị ông nhất định phải gắng hết sức mà làm.
Konoe nói dù phải chết cũng làm và nhận quyết
định ấy.
[Hirohito : “Tự bạch của Thiên Hoàng
Showa”, 1995].
Nhưng rồi việc cử người
đi Liên Xô bị đình lại vì ngày 9 tháng 7, các đại thần Arita và Kido đề nghị
nhà vua nên trực tiếp giảng hoà với Mỹ, Anh.
Tuy vậy Thiên Hoàng
Hirohito vẫn cố chấp nhờ Liên Xô môi giới điều đình, vì thế cho tới ngày 26
tháng 7, Bộ trưởng Lục quân Anami, một trong những phần tử hiếu chiến nhất, đã
mượn cớ nhà vua có chủ trương như vậy để cố ý trì hoãn việc chấp nhận Tuyên
ngôn Potsdam.
Thật ra, sau khi thấy
Đức đầu hàng và Liên Xô tập kết quân đội sang Viễn Đông, tướng Anami cho rằng
việc nhờ Liên Xô làm môi giới đàm phán với Mỹ, Anh cũng là một thượng sách để
Nhật tránh chạm trán với Liên Xô.
Ngày 26 tháng 7,
Tuyên ngôn Potsdam chính thức công bố trên toàn thế giới. Hàng triệu tờ truyền
đơn in Tuyên ngôn này bằng tiếng Nhật được máy bay Mỹ rải xuống khắp đất Nhật,
không người dân Nhật nào không biết nội dung bản Tuyên ngôn này.
Điều 13 Tuyên ngôn
Potsdam viết: “Chính phủ Nhật phải tuyên bố toàn bộ quân đội Nhật lập tức đầu
hàng vô điều kiện”, “Bất cứ sự lựa chọn nào khác đều chỉ có thể dẫn đến sự huỷ
diệt nhanh chóng và toàn diện của nước Nhật”.
Mệnh lệnh Nhật phải đầu
hàng vô điều kiện đã ban ra; không hàng có nghĩa là nước Nhật tự chọn con đường
huỷ diệt nhanh chóng hơn, bi thảm hơn.
Nhưng dưới sức ép của
nhà vua và quân đội, Thủ tướng Suzuki đã không trả lời yêu cầu của Tuyên ngôn
Potsdam.
Bè lũ quân phiệt Nhật
cực kỳ hiếu chiến đã đánh giá sai lầm lập trường chống phát xít của Liên Xô, do
đó mà kỳ vọng vào sự “trung gian hoà giải” của chính phủ Liên Xô. Hành động mù
quáng đó tương phản với hành động có lý trí của các cộng sự của Hitler như
Goering, Himmler …, khi thấy rõ Đức chắc chắn thua, lũ người này đã chủ động giấu
Hitler tự đi tìm con đường đàm phán với Đồng Minh để cứu nước Đức đỡ thất bại
thảm hại hơn, dân Đức đỡ chết nhiều hơn, dù biết chắc mình sẽ không thoát khỏi
án treo cổ khi chiến tranh kết thúc.
Ba vật thiêng của
Hoàng tộc Nhật Bản
Theo giáo sư Komori ở
đại học Tokyo, lý do chủ yếu nhất của việc Nhật trì hoãn chấp nhận Tuyên ngôn
Potsdam là Thiên Hoàng Hirohito chỉ lo làm sao “giữ được thể chế Thiên Hoàng”
(“quốc thể”) và giữ được “Ba vật thiêng” của Hoàng tộc.
Ba vật thiêng đó là:
một tấm Gương Bát Xích (vật tượng trưng cho tinh thần của Hoàng tộc, được thờ ở
đền Ise), một thanh Thảo Thế Kiếm (tức gươm trừ cỏ, còn gọi Thiên Tùng Vân Kiếm)
và một viên Ngọc Bát Xích Quỳnh Câu thờ ở hai ngôi đền khác. Đây là 3 vật báu
có tính thần thoại của Nữ thần Mặt Trời Amaterasu, tương truyền là tổ tiên dân
tộc Nhật Bản.
Thiên Hoàng lo các vật
thiêng này bị phá huỷ, vì hôm 24 tháng 7, bom Mỹ suýt rơi trúng đền Ise. Cố vấn
của nhà vua là Koichi Kido nhớ lại ông đã “tấu” lên Thiên Hoàng như sau:
Hiện nay phía quân đội đề xuất “bản thổ quyết
chiến”, kêu gọi đánh một trận quyết chiến thật lớn để xoay chuyển tình hình,
nhưng theo kinh nghiệm thời gian qua, mọi người khó có thể tin vào chủ trương
này. Nếu trận này thất bại, kẻ địch sẽ nhảy dù xuống khắp nước, Bộ Thống soái tối
cao sẽ bị bắt làm tù binh.
Cho nên vấn đề cần thận trọng xem xét hiện
nay là làm gì để giữ gìn chu toàn 3 vật báu. Nếu không, sẽ để mất biểu tượng
Hoàng tộc 2.600 năm nay, cuối cùng thể chế Thiên Hoàng cũng khó có thể giữ được.
Cho nên thần tin rằng việc hoà giải là nhiệm vụ cấp bách hiện nay.
[Koichi Kido : “Nhật ký của Kido”, 1966].
Ngày 31 tháng 7, nhà
vua nói với Koichi Kido:
Sau khi cân nhắc nhiều mặt, cuối cùng Trẫm
cho rằng vẫn cứ nên chuyển các vật thiêng về bên cạnh Trẫm. Có điều, khi ta động
đến các báu vật ấy tất sẽ ảnh hưởng đến lòng người. Cho nên Trẫm nghĩ là cứ nên
thận trọng thì hơn.
Ngày nào Trẫm cũng nghĩ đến việc nếu chỉ dựa
vào chủ ý của một mình Trẫm mà động đến các vật thiêng ấy thì hậu quả sẽ ra
sao? Cho nên Trẫm đang nghĩ, nên chuẩn bị thế nào về tinh thần để có thể làm tốt
việc di chuyển các vật ấy đến Shinsu [một vùng núi thuộc huyện Nagano].
Việc này mong nhà ngươi bàn kỹ với Chánh
văn phòng Hoàng cung. Cũng nên bàn với Chính phủ rồi hãy quyết định. Trầm nghĩ:
nếu có gì bất trắc thì Trẫm đành kiên trì bảo vệ và cùng sống cùng chết với các
vật thiêng ấy.
[“Nhật ký của Kido”].
Trong giờ phút “ngàn
cân treo sợi tóc” ấy, khi mà ngày nào cũng có hàng nghìn dân Nhật chết vì bom rải
thảm của quân đội Đồng Minh, Thiên Hoàng Nhật Bản không hề lo nghĩ gì đến tính
mạng của dân chúng và hàng triệu binh lính Nhật, mà chỉ ích kỷ lo giữ ngôi báu
của mình và mấy “vật thiêng” tổ tiên để lại, vì thế mà lần chần bỏ qua dịp trả
lời yêu cầu của Tuyên ngôn Posdam. Hành động ấy đã khiến phía Đồng Minh đi tới
nhận định cho rằng nước Nhật quyết chiến đến người cuối cùng, và Tổng thống Mỹ
không thể không cân nhắc biện pháp đáp trả.
Quyết định tối hậu của
Tổng thống Truman sẽ mang lại hậu quả khủng khiếp ra sao?
(Còn tiếp)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét