I/ Tóm tắt vụ án Trịnh Vĩnh Bình và một
vài vụ án khác
Vụ án Trịnh Vĩnh Bình như chúng ta biết,
được diễn ra từ ngày 21/08 đến ngày 27/08/2017 vừa qua. Tòa án Trọng tài Quốc tế
(ICA – International Court of Arbitration), một cơ quan giải quyết tranh chấp
thương mại quốc tế, bên cạnh Phòng Thương mại Quốc tế (ICC), có trụ sở tại
Paris, đã mở phiên xét xử vụ tranh chấp: công dân Vương quốc Hà Lan (gốc Việt),
ông Trịnh Vĩnh Bình, kiện Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Vụ
kiện liên quan đến việc Việt Nam vi phạm Thỏa thuận giữa hai bên tại Singapore
năm 2006 về việc Việt Nam bồi thường bằng tiền và trả lại tài sản mà ông Trịnh
Vĩnh Bình đã đầu tư theo quy định của Hiệp định Đầu tư Hà Lan – Việt Nam
(10/3/1994) nhưng đã bị Chính phủ Việt Nam tịch thu trước đây.
Ông Trịnh Vĩnh Bình – một Việt kiều có
quốc tịch Hà Lan, cuối những năm 1980 đã đem theo tiền và vàng về Việt Nam đầu
tư nhưng không đăng ký chính thức để thành lập doanh nghiệp theo Luật đầu tư nước
ngoài (29/12/1987) của Việt Nam. Do ở thời điểm đó pháp luật chưa cho phép người
nước ngoài (bao gồm cả Việt kiều có quốc tịch nước ngoài) đứng tên mua nhà và đứng
tên nhận sang nhượng Quyền sử dụng đất, ông Bình đã nhờ người thân đứng tên
giùm đất đai, nhà cửa và hai doanh nghiệp trong nước... công việc làm ăn của
ông Bình sau đó đã gặt hái được nhiều thành công, phát triển nhanh chóng.
Năm 1996, chính quyền tỉnh Bà Rịa – Vũng
Tàu đã bắt giữ ông Trịnh Vĩnh Bình với nhiều cáo buộc hình sự, trong đó có các
tội danh “Vi phạm các quy định về quản lý đất đai”, “Trốn thuế” và tội “Đưa hối
lộ” theo quy định của Bộ Luật Hình sự Việt Nam 1985 (sửa đổi bổ sung năm 1989).
Theo báo Công an Nhân dân ngày 06/06/2005, cho tới khi bị cơ quan an ninh điều
tra Bà Rịa – Vũng Tàu bắt giữ, ông Bình đã nắm trong tay 11 căn nhà, 114 nền
nhà và 2.847.745 m2 đất. Với những tội danh nói trên, ông Bình đã bị kết án 11
năm tù (bản án hình sự đã có hiệu lực pháp luật), bị tịch thu tài sản là nhà, đất
do người khác đứng tên giùm, và một số tài sản là động sản, tiền mặt, đồ cổ…
Năm 2000, ông Trịnh Vĩnh Bình rời khỏi
Việt Nam, trở về Hà Lan và năm 2003 tiến hành khởi kiện Chính phủ Việt Nam theo
quy định tại (khoản 4) Điều 9 của Hiệp định Việt Nam- Hà Lan, tại Trung tâm Quốc
tế Giải quyết các Tranh chấp về Đầu tư (ICSID) – Stockholm (Thụy Điển), với sự
giúp đỡ của hãng luật Covington Burling của Mỹ. Theo đơn kiện khi đó, ông Bình
yêu cầu phía Việt Nam phải bồi thường số tiền hơn 100 triệu USD. Sau đó, vào
năm 2006, ông Bình và Chính phủ Việt Nam đạt được thoả thuận bên ngoài Toà Trọng
tài ICSID, ký tại Singapore. Theo một số nguồn tin, nội dung của Thỏa thuận
2006 có quy định: Chính phủ Việt Nam chấp thuận miễn chấp hành hình phạt tù cho
ông Bình, bồi thường 15 triệu USD, “trả lại tài sản” cho ông Bình, và cho phép
ông trở lại Việt Nam để tiếp tục đầu tư. Đổi lại, ông Bình rút đơn kiện khỏi
Tòa Trọng tài ICSID và không tiết lộ nội dung Thỏa thuận 2006.
Về số tiền 15 triệu USD bồi thường cho
ông Bình theo Thỏa thuận 2006, có tin nói là phía Việt Nam đã trả xong, dù chậm
trễ vì mãi đến năm 2014 mới trả hết và ông Bình cũng không đòi tiền lãi từ năm
2006 đến 2014.Tuy nhiên, cho tới nay (9/2017) ông Bình vẫn chưa được nhận lại
tài sản theo Thỏa thuận 2006.
Tháng 01/2015, ông Trịnh Vĩnh
Bình tái khởi kiện Chính phủ Việt Nam tại Tóa án Trọng tài quốc tế (ICA) Paris,
với lý do chính phủ Việt Nam “Không thực hiện đúng Cam kết trong Thỏa thuận
2006” và đòi chính phủ Việt Nam bồi thường ít nhất 1,25 tỷ USD.
Đây là phiên tòa không công bố công khai
nội dung xét xử, chúng ta chỉ biết được kết quả sau này, nhưng có nhiều khả
năng ông Trịnh Vĩnh Bình sẽ thắng kiện. Vấn đề là chính phủ Việt Nam có phải trả
toàn bộ số tiền ông Bình yêu cầu hay không thì chưa biết được, nhưng điều quan
trọng là ông Trịnh Vĩnh Bình thắng kiện, và chính phủ Việt Nam đã phải hầu tòa
và thua kiện.
Những lần thua kiện ở ngoại quốc của một
số cơ quan, chủ thể của nhà nước Việt Nam trước đây
1. Vụ Liên Đoàn Bóng đá Việt Nam thua vì
"thiếu hiểu biết" luật quốc tế:
Vụ việc bắt đầu khi Liên Đoàn Bóng đá Việt
Nam sa thải ông Letard vào năm 2002. Ban đầu ông Letard đã khiếu nại vụ việc
lên Liên Đoàn Bóng Đá Thế Giới (FIFA) để yêu cầu Việt Nam bồi thường vì đã vi
phạm hợp đồng. FIFA ra quyết định giải quyết khiếu nại với kết luận nghiêng về
phía Việt Nam, xử thua ông Letard.
Không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu
nại của FIFA, ông Letard đã khởi kiện ra Tòa Trọng tài Thể thao ở Thụy sĩ. Tòa
Trọng tài Thể thao thụ lý vụ việc và thông báo cho Liên Đoàn Bóng Đá VN biết và
yêu cầu Liên đoàn bóng đá VN cung cấp thông tin vụ việc, cũng như phản hồi các
cáo buộc của ông Letard. Nhưng Liên đoàn bóng đá Việt Nam không chịu cung cấp
thông tin theo yêu cầu của tòa. Thậm chí khi được triệu tập đến phiên tòa để
xét xử nhưng Liên Đoàn Bóng đá Việt Nam cũng chẳng thèm tham dự.
Lý do của việc “không quan tâm đến vụ kiện”
là do các quan chức lãnh đạo của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam khi đó cho rằng đã
có kết quả giải quyết cuối cùng của FIFA, kiện ra Tòa Trọng tài Thể Thao ở Thụy
sĩ không phải là phương phức để giải quyết tranh chấp theo như hợp đồng ký kết,
nên nó không có giá trị. Với lại kiện ra tòa Thụy Sỹ, nếu thua “mà ở Việt Nam
ta không chấp hành thì làm gì được nhau”.
Phiên tòa vụ này được mở ra mà không có
bị đơn là Liên Đoàn Bóng đá VN. Thế là nguyên đơn đươc dịp tha hồ vạch tội. Kết
quả là Tòa trọng tài Thể thao xử ông Letard thắng kiện, yêu cầu Liên Đoàn Bóng
đá VN bồi thường hợp đồng cho ông Letard với số tiền gần 200 ngàn đô ( 3 tỷ đồng
Việt Nam thời đó). Áp dụng hình thức chế tài nếu không thi hành án thì Liên
Đoàn Bóng đá VN sẽ bị cấm tham gia tất cả các giải đấu bóng đá theo hệ thống
FIFA trong 2 năm.
Lúc này các quan chức Liên đoàn bóng đá
VN mới “té ngửa” ra, là phán quyết của tòa này lại có hiệu lực pháp lý cao hơn
phán quyết của FIFA, mà FIFA cũng phải thi hành bản án của Tòa Trọng tài Thể
thao.
Thật ra việc khởi kiện cũng rất đơn giản,
trong Quy chế giải quyết khiếu nại của FIFA nêu rõ, khi tranh chấp xảy ra nếu
không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại của FIFA thì các bên có thể khởi
kiện vụ việc ra Tòa Trọng tài Thể thao ở Thụy Sỹ, và các phán xử của Tòa án này
là có hiệu lực cuối cùng mà FIFA cũng phải đảm bảo thi hành.
Thế là Liên đoàn Bóng đá VN mới chịu báo
cáo lên chính phủ và cầu cứu. Ngân sách nhà nước cấp cho Liên đoàn bóng đá VN
vào năm đó được 3,7 tỷ, đã phải bồi thường cho ông Letard 3 tỷ. Vụ này thua vì
ra cuộc chơi quốc tế mà thiếu hiểu biết luật quốc tế.
2. Vietnam Arlines (VNA) thua vì xem thường
tòa án nước ngoài
Vụ việc bắt đầu với một ông người Ý mang
tên Liberati kiện Vietnam Arlines (VNA) ra Tòa án Roma ở Ý, yêu cầu VNA trả tiền
chi chí phí cho ông ta vì VNA đã ủy quyền cho một Đại lý VNA thuê ông ta làm việc.
Đại lý này bị phá sản, ông Liberati đành nhằm vào VNA đòi tiền. Phiên tòa mở
ra, tại Roma ngày 30/11/1995, nhưng VNA không cử đại diện tham dự, dù ngày
1/11/1994 đã được đại sứ quán Italy tại Việt Nam chuyển giấy thông báo về phiên
xử. Vietnam Arlines không cử người tham dự, bởi nghĩ rằng "ta chả liên
quan". Sự vắng mặt của bị đơn làm Tòa án Ý nhanh chóng tuyên ông Liberati
thắng kiện, buộc Vietnam Arlines phải thanh toán cho bên nguyên đơn 1,3 triệu
euro.
Đứng trước phán quyết này lãnh đạo
Vietnam Arlines đánh giá phán quyết ở Tòa án nước Ý dễ gì thi hành được ở Việt
Nam khi Vietnam Arlines là “con cưng” của nhà nước, Vietnam Arlines cũng chẳng
có tài sản ở Ý thì… “làm gì được nhau”.
Đúng là suốt gần 7 năm sau đó án này
không thi hành được, vì ở Ý không có gì để chế tài được VNA. Rồi bỗng một ngày
của năm 2002, luật sư Liberati phát hiện VNA đang có một tài khoản triệu đô ở
nước Pháp, đây là cơ hội ngàn vàng, đảm bảo cho việc thi hành án của VNA. Thi
hành ở Ý không được thì nhờ Pháp “thi hành hộ”, đó là cách làm của luật sư đại
diện cho ông Liberati. Giữa Ý và Pháp đều thuộc khối Liên minh Châu âu. Đây là
một Liên minh gần như nhất thể hóa về chính trị, ngoại giao và tương trợ tư
pháp rất chặt chẽ với nhau. Thế là tòa án ở Pháp nhanh chóng ra quyết định
phong tỏa tài khoản triệu đô của VNA tại Pháp để đảm bảo thi hành án.
Điều buồn cười trong vụ này, lúc đầu VNA
chỉ bị yêu cầu thanh toán là 1,3 triệu euro, nhưng không chịu thi hành ngay, mà
đi thuê mấy luật sư để “gỡ” vụ phong tỏa tài sản ở Pháp. Kết quả cuối sau một
thời gian kiện cáo của VNA, gỡ đâu không thấy mà kết quả cuối cùng là VNA phải
thanh toán bồi thường cho ông Liberati 5,2 triệu euro, vì phải thanh toán cho
bên nguyên đơn thêm tiền lãi suất của nhiều năm và thanh toán luôn chi phí luật
sư cho bên họ, vì VNA là bên thua kiện. Vụ này VNA thua đau vì đã xem thường thẩm
quyền và khả năng thi hành bản án của Tòa án quốc gia Ý...
(còn nữa)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét