Tổng Thống Trump và hòa bình Trung Ðông

Nguyễn Văn Khanh

Chủ Tịch Mahmoud Abbas của Palestine. (Hình: AP Photo/Virginia Mayo, File)

Tổng Thống Trump và hòa bình Trung ÐôngSáng nay, Thứ Tư, 3 Tháng Năm, Chủ Tịch Mahmoud Abbas của Palestine đến Washington, DC. Ðây là cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa ông và tân Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump, người từ khi còn vận động tranh cử đã tỏ rõ lập trường nghiêng về phía Israel, mãi đến khi đắc cử mới tỏ ý cho thấy sẵn sàng đứng làm trung gian để tìm hòa bình cho Trung Ðông, chấm dứt cuộc chiến kéo dài đã hơn nửa thế kỷ.

Ông Abbas, 82 tuổi, đặt chân lên thềm Tòa Bạch Ốc với nhiều nỗi lo. Về đối nội, cuộc thăm dò mới nhất cho thấy 2/3 cử tri Palestine muốn ông từ chức, nhường chỗ “cho người có bản lãnh hơn” lèo lái chính quyền và đối phó với Israel. Về đối ngoại, người ông sẽ gặp là Tổng Thống Trump từng cam kết “sẽ dọn tòa Ðại Sứ Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem,” (cam kết này mới được Phó Tổng Thống Hoa Kỳ Mike Pence nhắc lại hồi tối Chủ Nhật khi tham dự bữa tiệc mừng 69 năm ngày Israel lập quốc). Cũng về đối ngoại, ông Abbas được sự ủng hộ của một số quốc gia Ả Rập như Ai Cập, Saudi Arabia,… để dựng quốc gia sống hòa bình bên cạnh Israel với ranh giới được quy định trước ngày cuộc chiến 1969 xảy ra, nhưng người đón tiếp ông ngày hôm nay là Tổng Thống Trump lại suy nghĩ khác, từng nói rằng ông “nhìn cả mô hình hai quốc gia lẫn mô hình một quốc gia (Israel trong đó có khu vực dành riêng cho người Palestine).” “Mô hình nào tôi cũng tán thành,” ông Trump nói tiếp, “miễn đó là điều người Palestine và người Israel chấp thuận.”

“Ðiều rõ ràng ai cũng nhìn thấy là ông Chủ Tịch Abbas đang ở trong thế kém thuận lợi,” nhà báo truyền thanh Mohamad Ismail đang làm việc tại Cairo, Ai Cập nhận xét. “Dưới thời những vị tổng thống khác, chính phủ Hoa Kỳ hoặc đứng giữa, hoặc phần nào nghiêng về phía Palestine như thời của Tổng Thống Barack Obama, nhưng ngay bây giờ, lập trường của Washington đang nghiêng về phía Irael.” Trước tình huống “khó khăn đó, câu hỏi được đặt ra là ông Chủ Tịch Abbas sẽ phải nói những gì với Tổng Thống Trump?”

Tháng trước, trong cuộc phỏng vấn dành cho tờ Asahi Shimbum của Nhật Bản, ông Abbas cho biết một trong những điểm ông sẽ nêu lên là nhờ Hoa Kỳ đứng làm trung gian, tổ chức cuộc gặp tay ba giữa ông, Tổng Thống Trump và Thủ Tướng Benjamin Netanyahu của Israel. Theo trình bày của ông, “với sự hỗ trợ của Tổng Thống Trump, tôi sẵn sàng gặp ông Netanyahu ở Washington, DC” để nối lại cuộc đàm phán tìm hòa bình bị gián đoạn từ năm 2008 cho tới giờ.

“Ðề nghị của ông Chủ Tịch Abbas sẽ được Tổng Thống Trump cứu xét,” theo lời một viên chức thuộc Hội Ðồng An Ninh Quốc Gia nói với báo chí hồi chiều Thứ Ba, “nhưng trước khi gật đầu tán thành, tổng thống sẽ đặt điều kiện phía Palestine phải bày tỏ thiện chí,” viên chức yêu cầu không nêu tên này nói tiếp. “Ðiều tổng thống sẽ nói với ông Chủ Tịch Abbas là chính phủ Palestine phải ngưng chương trình trợ cấp tài chánh cho gia đình những người đã bị Israel giết hoặc đang bị cầm tù vì họa động khủng bố.”

Tin nghe được từ Tòa Bạch Ốc còn cho hay ý kiến đó “là điều Thủ Tướng Netanyahu nói với Tổng Thống Trump khi hai ông gặp nhau ở Tòa Bạch Ốc hồi tháng trước. Theo quan điểm của Thủ Tướng Netanyahu, “chính phủ Israel không thể nói chuyên hòa bình với những người dưới hình thức này hoặc hình thức khác đang nuôi dưỡng những kẻ hoạt động khủng bố, những kẻ luôn sẵn sàng giết người Israel, luôn luôn tìm cơ hội để thực hiện ý đồ man rợ đó.” Nghe đâu trong cuộc thảo luận với Tổng Thống Trump, thủ tướng Israel nhấn mạnh ở điểm “những kẻ nuôi dưỡng khủng bố dưới bất kỳ hình thức nào là những kẻ không thật tâm muốn hòa bình,” ám chỉ ông Chủ Tịch Abbas của người Palestine.

Một điểm khác nữa ông Abbas được dự đoán sẽ trình bày với Tổng Thống Trump là kêu gọi Hoa Kỳ làm áp lực, buộc Thủ Tướng Netanyahu phải ngưng ngay chương trình định cư người Israel trên phần đất Israel đang chiếm giữ nhưng thuộc về Palestine, và mong muốn được Tổng Thống Trump lên tiếng ủng hộ giải pháp cho người Palestine lập quốc. Ở những điểm này, Tòa Bạch Ốc nhắc lại hồi Tháng Bảy năm ngoái khi trả lời phỏng vấn của nhật báo The Jerusalem Post, ông David Friedman, cố vấn đặc trách Trung Ðông của ứng cử viên Cộng Hòa Donald Trump nói rõ “việc Israel đưa người định cư ở vùng Tây Ngạn không phải là điều sai trái, cũng chẳng phải là trở ngại duy nhất cho các nỗ lực đi tìm hòa bình.” Trong cuộc phỏng vấn đó, ông Cố Vấn Friedman còn cho rằng “giải pháp hai quốc gia Palestine và Israel sống hòa bình cạnh bên nhau” là giải pháp “của quá khứ, không thành công,” trước khi lên tiếng cho biết chính phủ Trump “sẵn sàng tìm một giải pháp khác mà những người thật tâm muốn hòa bình của mọi phía đều chấp thuận.”

Ðó chính là những lý do tại sao trong cuộc họp báo hồi trưa Thứ Ba, 2 Tháng Năm 2017, phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc không muốn nói nhiều về cuộc gặp gỡ giữa tổng thống Hoa Kỳ và ông Chủ Tịch Abbas của chính quyền Palestine, chỉ cho biết “một trong những mục tiêu Tổng Thống Trump muốn đạt được là xây dựng hòa bình cho người Israel và Palestine.” Ðồn đãi tại Washington, DC còn cho biết trước khi đón ông Chủ Tịch Abbas, tổng thống Hoa Kỳ đã cử ông Cố Vấn Jason Greenblatt sang tham khảo ý kiến với chính phủ Israel, và có nhiều khả năng sau cuộc thảo luận với người đang lãnh đạo Palestine, “ông Cố Vấn Jared Kushner sẽ sang Jerusalem để sửa soạn cho chuyến viếng thăm của Tổng Thống Trump thực hiện cuối tháng này, đồng thời cũng để tham khảo thêm ý kiến của chính phủ đồng minh về viễn ảnh hòa bình.” Hai ông Kushner và Greenblatt là những người được tổng thống Hoa Kỳ giao trách nhiệm điều khiển kế hoạch tìm hòa bình, giải quyết cuộc chiến Israel-Palestine.

Trước những khó khăn chưa thể giải quyết – và cũng chưa biết phải giải quyết như thế nào, chính phủ Palestine vẫn bày tỏ lạc quan, tin tưởng cuộc thảo luận giữa ông Chủ Tịch Abbas và Tổng Thống Trump sẽ đem lại kết quả cụ thể, tốt đẹp. Trong các cuộc phỏng vấn truyền hình, ông Cố Vấn Chính Phủ Mohammed Shtayyeh cho rằng “điều đáng mừng là đích thân Tổng Thống Trump can dự vào tiến trình hòa bình, thay vì chỉ gặp gỡ, thảo luận và sau đó trao lại cho các viên chức ngoại giao.” Ông Shtayyed nói thêm “không riêng người Palestine mà cả thế giới đang chờ xem tổng thống Hoa Kỳ nói gì, muốn gì, mọi người đều muốn biết con đường hòa bình của Tổng Thống Trump bao gồm những điểm gì, sẽ được thực hiện ra sao.”