MOHAMMAD M. RASHED
Trong phần đầu của cuốn sách ‘Những Cuộc Phiêu Lưu của Gulliver’ của Jonathan Swift, Lemuel Gulliver trôi dạt vào bờ biển đảo Lilliput, nơi ông gặp những người Lilliput, chỉ cao hơn 15 cm một chút.
Trong khi người Lilliput chỉ là sự tưởng tượng thì một làng có thể so sánh được đã tồn tại ở phía cực Đông của Iran. Cho đến khoảng một thế kỷ trước, một số cư dân của Makhunik, một ngôi làng 1500 năm tuổi cách biên giới Afghanistan khoảng 75 km, chỉ cao 1 mét, khoảng 50 cm thấp hơn chiều cao trung bình người thời đó.
Năm 2005, người ta tìm thấy một xác ướp có chiều dài 25cm trong khu vực này. Khám phá này gợi niềm tin rằng góc xa xôi của Iran này, bao gồm 13 ngôi làng, kể cả làng Makhunik, từng là nơi sinh sống của một ‘thành phố người lùn’ cổ xưa. Mặc dù các chuyên gia đã xác định xác ướp thực sự là một đứa trẻ sơ sinh đã chết cách đây 400 năm, nhưng họ vẫn cho rằng các thế hệ trước đây của cư dân ở Makhunik thực sự thấp hơn bình thường.
Sự suy dinh dưỡng góp phần đáng kể cho sự thiếu hụt chiều cao của người dân ở Makhunik. Việc chăn nuôi động vật là khó khăn trong vùng khô cằn, hoang vắng này, và củ cải, ngũ cốc, lúa mạch và trái cây giống trái trà là (gọi là jujube) là vẻn vẹn những thứ trồng được. Dân ở Makhunik sống dựa vào các món ăn chay đơn giản như kashk-beneh (làm từ nước sữa và một loại hạt dẻ cười vùng núi) và món pokhteek (hỗn hợp của sữa và củ cải khô).
MOHAMMAD M. RASHED
Có thể nói rằng sự khác thường về chế độ ăn uống đáng ngạc nhiên nhất lại là sự coi kinh trà (mà trà là một trong những điểm đặc trưng của ẩm thực và sự hiếu khách của Iran).
“Khi còn là một đứa trẻ, không một ai uống trà. Nếu ai đó uống trà thì người ta bảo đó là người nghiện,” Ahmad Rahnama kể lại, nói rằng khuôn mẫu là người nghiện thuốc phiện luôn uống rất nhiều trà. Người dân Makhunik 61 tuổi này điều hành một viện bảo tàng về kiến trúc lịch sử và lối sống truyền thống của làng Makhunik.
Vào giữa thế kỷ 20, việc xây dựng đường xá và sự gia tăng của xe cộ đã cho phép cư dân Makhunik tiếp cận với các thành phần có ở các vùng khác của Iran, như gạo và gà.
“Khi các xe cộ đến, người dân có thể mang thức ăn từ các thị trấn gần đó, do vậy có nhiều thức ăn hơn là chỉ có kashk-beneh và bánh mì,” Rahnam nói.
Mặc dù hầu hết 700 cư dân ở Makhunik nay đều có chiều cao trung bình, nhưng những ký ức về kích thước thấp bè của tổ tiên họ vẫn lưu truyền. Trong số khoảng 200 ngôi nhà bằng đá và đất sét tạo nên ngôi làng cổ xưa này thì 70 hoặc 80 ngôi nhà là đặc biệt thấp, từ 1,5 đến 2m, trần của một số nhà chỉ cao 1,4m.
MOHAMMAD M. RASHED
Cúi lom khom, tôi đi theo Rahnama vào một trong những ngôi nhà của người Lilliput của Makhunik, tránh đầu qua cửa gỗ nằm ở phía nam của ngôi nhà để hứng được nhiều ánh sáng hơn và để bảo vệ căn phòng duy nhất của ngôi nhà khỏi những cơn gió mạnh từ phía bắc. Tôi vào tới nơi sinh hoạt chung nhỏ được gọi là ‘phòng ngồi’, tên gọi rất thích hợp vì tôi buộc phải ngồi do trần nhà thấp. Diện tích rộng 10-14 m2 này gồm có kandik (nơi cất giữ các loại hạt và lúa mì), một karshak (lò đất sét để nấu nướng) và một nơi để ngủ.
Việc xây dựng những ngôi nhà nhỏ bé này không phải là dễ dàng, Rahnama nói, và tầm vóc thấp của cư dân không phải là lý do duy nhất để xây nhà nhỏ hơn. Những động vật nuôi đủ lớn để kéo xe là khan hiếm, nghĩa là người dân địa phương phải vận chuyển vật tư xây dựng bằng tay mỗi lần hàng km. Những ngôi nhà nhỏ cần ít vật liệu hơn, và do đó ít công sức hơn. Ngoài ra, mặc dù chen chúc, những ngôi nhà nhỏ này dễ dàng sưởi ấm và làm mát hơn các nhà lớn, và dễ hòa trộn hơn vào cảnh quan, làm cho kẻ xâm lược, nếu có, khó phát hiện hơn.
Cuộc sống trong làng hiện vẫn không dễ dàng; nông nghiệp từng có nay đã sút giảm trong những năm gần đây do hạn hán, buộc các cư dân trẻ phải đi tìm việc nơi khác.
“Ngày nay, những người trẻ tuổi đi đến các thành phố lân cận để làm việc và mang về tiền bạc và thực phẩm. Các phụ nữ làm một số đồ dệt, nhưng ngoài việc đó không có công việc làm,” Rahnama nói. Trong khi đó, những người cao tuổi phải dựa nhiều vào trợ cấp của chính phủ.
Mặc dù những hoàn cảnh khó khăn, Rahnama hy vọng rằng sự quan tâm đến kiến trúc độc đáo của làng sẽ thu hút du khách và du lịch sẽ tạo ra nhiều việc làm và kinh doanh. Tuy nhiên lúc này ‘nó chỉ thế này thôi,” ông nói với nụ cười cam phận.
“Nhưng,” ông nói thêm, cười lạng lẽ, “bây giờ mọi việc tốt hơn trước đây. Trước đây người dân thấp và chắc nịch, bây giờ họ cao và mảnh dẻ."
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét