THẾ TRUYỀN THÔNG ĐÃ ĐỔI, BÀI TRẤN ÁP PHẢI THAY

Nguyễn Anh Tuấn

Ngay sau khi chị Lê Mỹ Hạnh (một người hoạt động xã hội năng nổ về các vấn đề xã hội, môi trường) bị hành hung, thông tin về sự việc đã được thông báo đến Văn phòng Cao ủy Nhân quyền LHQ khu vực châu Á.

Đại diện Cao ủy đã ngay lập tức đề nghị được cung cấp thông tin đầy đủ về vụ việc để thông báo đến các Báo cáo viên Đặc biệt về Nhân quyền của LHQ, từ đó các Báo cáo viên này sẽ gửi thư yêu cầu Chính phủ Việt Nam điều tra làm rõ và trừng trị thủ phạm.

Trong trường hợp nhà chức trách Việt Nam phớt lờ những yêu cầu này, họ sẽ bị coi là dung dưỡng cho tội ác chống lại những người hoạt động xã hội - điều sẽ làm cho hình ảnh của họ xấu đi hơn nữa.

Nếu như trước đây Cao ủy Nhân quyền LHQ chỉ thường lên tiếng về những vụ bắt giữ, bỏ tù người hoạt động Việt Nam thì gần đây ngay cả những vụ hành hung người hoạt động cũng trở thành mối quan tâm của họ, bất luận kẻ thủ ác có liên quan tới chính quyền hay không. Tiếng nói dựa trên các giá trị phổ quát của một bên thứ ba có uy tín quốc tế như Cao ủy sẽ khiến công luận chắc chắn hơn trong khẳng định về sự phi nghĩa của bên sử dụng và dung dưỡng cho bạo lực.

Dĩ nhiên sự quan tâm của cộng đồng quốc tế nếu có cũng chỉ đóng vai trò phụ. Chính làn sóng phẫn nộ lan tỏa trên các trang mạng xã hội không bị kiểm soát, cùng với những phản ứng tức thì được đám đông hưởng ứng (gọi điện thoại truy vấn nhà chức trách theo kêu gọi của nhóm Hate Change, ký tên vào đơn thư tố giác tội phạm do luật sư Lê Công Định khởi thảo, tự làm clip lên án hành vi bạo lực...) đã khiến bài vở trấn áp 3 bước quen thuộc như bên dưới trở nên vô hiệu.

B1: Hành hung;

B2: Ngụy tạo những lý do tầm thường cho vụ hành hung như bắt quả tang ăn trộm, đánh ghen...

B3: Lan truyền lý do ngụy tạo trên diện rộng để biến nạn nhân thành kẻ có lỗi trong mắt dư luận;

Chiến thuật này đòi hỏi điều kiện đủ là khả năng kiểm soát toàn bộ hệ thống truyền thông để thao túng dư luận theo hướng bất lợi cho nạn nhân, biến nạn nhân thành kẻ có lỗi, đáng bị chê trách trong mắt dư luận, từ đó mất sạch sự ủng hộ từ dư luận để rồi sụp đổ hoàn toàn. Tuy nhiên, bối cảnh truyền thông Việt Nam hiện nay dường như đã chuyển dịch theo hướng đa dạng, đa nguyên đến mức không một lực lượng nào, dù quyền lực tới đâu, có thể có được điều kiện đủ này.

Có lẽ chính những diễn biến này đã đặt chính quyền vào thế không lựa chọn nào khác ngoài phải vào cuộc (chính Giám đốc CA TPHCM đã phải lên tiếng) và tạm giữ nghi phạm của vụ hành hung. Đồng nghĩa là bài vở này hẳn sẽ khó được áp dụng thêm nữa, sau những cân nhắc thiệt-hơn.