Ngày 17/05/1973: Bắt đầu phiên điều trần vụ Watergate

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nguồn: Televised Watergate hearings begin, History.com

 

Vào ngày này năm 1973, tại Washington, D.C., Ủy ban Thượng viện về các hoạt động chiến dịch tranh cử Tổng thống (Senate Select Committee on Presidential Campaign Activities) do Thượng nghị sĩ Sam Ervin của Bang North Carolina đứng đầu, đã tiến hành các buổi điều trần được truyền hình trực tiếp về vụ Watergate. Một tuần sau, Giáo sư Luật của Đại học Harvard, Archibald Cox, đã tuyên thệ trở thành công tố viên đặc biệt cho vụ Watergate.

Ngày 17/06/1972, năm người đàn ông đã bị bắt vì tội đột nhập và gắn thiết bị nghe lén tại văn phòng Ủy ban Quốc gia của Đảng Dân chủ (Democratic National Committee) trong khu phức hợp Watergate ở Washington, D.C.

Một trong những nghi phạm, James W. McCord Jr., được tiết lộ là điều phối viên an ninh trong Ủy ban tái tranh cử của Tổng thống Richard Nixon. Hai người đàn ông khác có quan hệ với Nhà Trắng cũng có liên quan đến vụ đột nhập gồm: E. Howard Hunt, Jr., một cựu trợ lý Nhà Trắng, và G. Gordon Liddy, cố vấn tài chính cho Ủy ban tái tranh cử của Tổng thống. Báo chí và Ủy ban Thượng viện đã phát hiện ra một âm mưu ở cấp cao hơn xung quanh vụ việc này, và một vụ scandal chính trị chưa từng thấy đã nổ ra.

Tháng 05/1973, Ủy ban Thượng viện đã bắt đầu truyền hình trực tiếp tiến trình xử lý vụ Watergate. Trong buổi điều trần của Thượng viện, cựu cố vấn pháp lý của Nhà Trắng, John Dean, đã ra làm chứng rằng vụ đột nhập Watergate đã được nguyên Tổng chưởng lý John Mitchell chấp thuận; các trưởng cố vấn của Nhà Trắng, John Ehrlichman và H.R. Haldeman, đã biết về việc ấy; còn Tổng thống Nixon cũng biết về vụ bao che. Trong khi đó, công tố viên Cox đã cùng các nhân viên của mình phát hiện nhiều bằng chứng về âm mưu gián điệp chính trị của Ủy ban tái tranh cử của Nixon, việc chính quyền đã cho phép nghe lén hàng ngàn công dân, và các khoản tiền tài trợ cho Đảng Cộng hòa để đổi lấy các ân sủng chính trị.

Sang tháng 07, sự tồn tại của cái gọi là băng Watergate – các bản ghi âm chính thức của Nhà Trắng về các cuộc đối thoại giữa Nixon với các nhân viên của ông – đã được tiết lộ trong phiên điều trần của Thượng viện. Cox yêu cầu giao nộp các băng này, và sau ba tháng trì hoãn, Tổng thống Nixon đồng ý gửi tóm tắt các bản ghi âm. Nhưng Cox đã từ chối bản tóm tắt và Nixon đã sa thải ông. Người kế nhiệm Cox là công tố viên đặc biệt Leon Jaworski, ông đã đưa ra lời buộc tội chống lại một số quan chức cao cấp, gồm cả Mitchell và Dean, những người đã bị kết án.

Niềm tin của công chúng vào Tổng thống đã suy giảm nhanh chóng, và vào cuối tháng 07/1974, Uỷ ban Tư pháp Hạ viện (House Judiciary Committee) đã thông qua ba điều luận tội Nixon: cản trở công lý, lạm dụng quyền lực của Tổng thống, và cản trở quá trình luận tội. Ngày 30/07, dưới sự ép buộc của Tối cao Pháp viện, Nixon cuối cùng đã giao nộp băng Watergate. Ngày 05/08, nội dung bản ghi âm đã được công bố, trong đó gồm cả đoạn mà Tổng thống yêu cầu Haldeman ra lệnh cho FBI ngừng điều tra vụ Watergate. Bốn ngày sau, Nixon trở thành vị Tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mỹ phải từ chức. Ngày 08/09, người kế nhiệm ông, Tổng thống Gerald Ford, đã ân xá cho Nixon khỏi mọi cáo buộc hình sự.