Về việc Tam trụ quốc gia (bà Ngân, ông Quang, ông Phúc) đứng thề trước Quốc kỳ, hai ông bạn già của tôi (ông Cầu và ông Toàn) tranh luận, không thống nhất được, yêu cầu phân xử.
Ông Cầu cho rằng đứng thề trước Quốc kỳ thì mặt phải nhìn
vào lá cờ chứ xoay lưng lại là bất kính. Thí dụ thằng con tôi, xin đứng trước bố để trình bày, nó phải quay mặt nhìn vào tôi chứ quay lưng lại,
để tôi nhìn vào mông nó thì xem sao được.
Ông Toàn cho rằng các ông bà ấy làm thế cũng được vì bị vướng
vào thế kẹt, đứng vào giữa Quốc hội (đang ngồi trong hội trường) và Quốc kỳ
phía sau sân khấu, nếu quay mặt nhìn cờ
thì phải quay lưng về Quốc hội. Mà dù cho quay lưng lại phía cờ thì vẫn
là đứng trước chứ có đứng sau đâu. Hơn nữa thường thấy trên tivi, các ông như
Thủ tướng Nhật, tổng thống Mỹ v.v…, khi bước lên diễn đàn, cúi đầu chào Quốc kỳ
rồi ngoảnh lưng lại và nhìn xuống hội trường để phát biểu, chẳng thấy có ai
nhìn vào lá cờ và quay lưng lại phía hội trường.
Nghe xong tôi mới phân trần: Việc các ông bà đọc lời thề, đối
với nhiều nước là bình thường, nhưng đối với ta là rất mới, đáng hoan nghênh.
Hơn nữa trong lời thề, tuy có chỗ chưa thật hay, chưa thật chặt chẽ, nhưng
không có cụm từ “tuyệt đối trung thành với Đảng CS, kiên trì Chú nghĩa Mác Lê”
thì đã là có tiến bộ lớn về phía dân chủ. Trong lời thề của quân đội, cụm từ
‘Trung với nước, hiếu với dân’ do Hồ Chủ tịch nêu ra, được sửa thành ‘Trung với
Đảng, hiếu với dân’ vẫn bị bắt buộc dùng cho đến bây giờ. Lời thề của 3 vị gần
giống nhau hoàn toàn, chứng tỏ không phải do từng vị nghĩ ra mà chép từ một mẫu
chung, do ai đó soạn sẵn, đã được thông qua ở cấp cao, và như vậy những người
có liên quan đều đã thống nhất được là bỏ cụm từ tuyệt đối trung thành với Đảng
cộng sản. Như vậy lời thề tuy có bị sáo vẹt nhưng đã có ý mới.
Điều các ông bàn là đứng trước thế nào cho đúng thì tôi cũng
không thật am hiểu, kể ra gặp mà hỏi được ai đó thành thạo về lễ tiết thì hay
hơn. Tuy vậy tôi cũng xin nói vài điều thuộc hiểu biết cá nhân để các ông tham
khảo chứ không tham gia tranh luận đúng sai, càng không dám xem là giải thích
theo sách vở.
Trong tiếng Việt, các từ trước, sau là trạng từ chỉ vị trí
tương đối, vừa dùng cho không gian và thời gian. Ở đây chỉ bàn về từ trước liên
quan đến 2 đối tượng A, B trong không gian. Khi A, B chuyển động cùng chiều
trên cùng quỹ đạo thì trước sau là khá rõ ràng và duy nhất (chuyển động khác
chiều hoặc không cùng quỹ đạo thì không có trước sau). Với 2 đối tượng tĩnh thì
cần xét xem các đối tượng có phân biệt mặt trước, mặt sau hay không, có quan hệ
với đối tượng thứ ba C không và trong một số trường hợp đặc biệt còn phải xét đến
ý nghĩa của quan hệ. Tôi chưa đủ trình độ về ngôn ngữ để khái quát hóa, để đưa
ra các định nghĩa, chỉ xin nêu vài trường hợp để liên hệ.
Khi A, B ở cạnh nhau, tĩnh tại, thường không phân biệt trước
sau, chỉ xét trước sau khi cả hai cùng hướng về một vật thể, một công việc nào
đó. Lúc này đối tượng nào ở gần hơn là trước. Tương tự , khi A, B đều đứng yên,
liên quan đến đối tượng C đang ở yên hoặc
chuyển động về phía A, B thì đối tượng nào gần C hơn là trước. Khi có một số
người xếp hàng, đầu hàng có lá cờ (hoặc một biểu tượng gì đó ), như vậy lá cờ ở
trước, mọi người theo thứ tự ở sau, mặt
mỗi người có thể nhìn vào cờ hoặc nhìn chỗ khác. Khi 2 người A, B nhìn vào nhau
để nói chuyện thì A ở trước B và B ở trước A, không có ai ở sau cả. Bình thường
khi nói “tôi đứng trước ngôi nhà” (hoặc tượng đài…, là vật có mặt trước mặt sau
rõ ràng ) thì quan trọng là đang đứng tại mặt trước của nó, còn mặt của tôi hướng
về đâu không quan trọng. Khi A đứng trước B làm một việc gì đó có liên quan đến
nó, để tỏ lòng kính trọng thì mặt A phải hướng về phía B, mắt nên nhìn vào B.
Trong việc cúng bái, tế lễ (thần thánh, tổ tiên ) có câu “ Tế
như tại” (Cúng tế ai thì phải xem rằng vị đó đang tồn tại, đang có mặt , đang
chứng giám, nhìn thấy không những bề ngoài mà thấu hiểu cả suy nghĩ thầm kín của thân chủ ). Thề là việc
làm thiêng liêng, cần có một thế lực có sức mạnh hùng hậu chứng giám, để nếu lời
thề bị vi phạm thì sức mạnh đó có đủ điều kiện trừng phạt. Vì vậy trong lời thề
thường kèm theo đoạn: “Nếu tôi vi phạm lời thề thì sẽ bị trừng phạt….như thế
…như thế…”. Lời thề mà viện dẫn một lực lượng không có đủ sức mạnh cần thiết,
không tàng ẩn sự trừng phạt cần thiết thì có giá trị rất thấp (tôi xin thề làm
tròn trách nhiệm, nhưng nếu không làm tròn cũng chẳng sao cả ). Chính vì ý
nghĩa này mà ở nhiều nước các nguyên thủ khi thề phải đặt tay lên Kinh Thánh và viện dẫn Thượng đế . Viện dẫn
những đối tượng dù có thiêng liêng đến đâu mà không có sức mạnh trừng phạt để
thề thì nếu không nhằm lừa dối cũng là kém hiểu biết.[ Bạn nào đã đọc tiểu thuyết
Cristan Ison, xin nhớ lại các lời thề của
hoàng hậu tóc vàng để chiêm nghiệm ‘ lời thề cá trê chui ống’- một lần
dưới đêm trăng, cạnh cây cổ thụ và lâu đài, lần khác trên bờ sông sau khi Ison
được cõng từ thuyền xuống bến].
Việc viện dẫn Quốc kỳ để thề, tưởng rằng linh thiêng nhưng
vô nghĩa vì Quốc kỳ không có sức mạnh để trừng phạt khi cần thiết. Mà đã viện dẫn
Quốc kỳ thì cũng như ông Cầu nói là nên
hướng mặt vào chứ không nên quay lưng lại. Các ông thủ tướng Nhật, tổng thống Mỹ,
cúi đầu chào cờ rồi quay lưng lại là thực
hiện nghi lễ khi phát biểu chứ không phải khi thề nhậm chức. Nếu nói rằng các vị
bị kẹt giữa chỗ ngồi của Quốc hội và vị trí của cờ thì chỉ cần một việc nhỏ là
ra hiệu cho người cầm cờ đi ra phía trước sân khấu là được. Hai ông tên Cầu và
Toàn nhưng trong mọi việc ở đời chúng ta không nên cầu toàn, có thế mới sống
thoải mái được.
Tôi trình bày đến đây thì ông Toàn rót 3 chén rượu, mời cạn chén và chúng tôi kết thúc buổi trò chuyện
trong tiếng cười đùa vui vẻ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét