Tác giả: Lí Lị &
Chương Lập Phàm | Biên dịch: Nguyên Hải
Ngày 26 tháng 12 năm
2013 là ngày kỷ niệm lần thứ 120 sinh nhật Mao Trạch Đông. Trong hơn một năm nhậm
chức vừa qua, đương kim Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận
Bình đã tiến hành chỉnh sửa tác phong của Đảng, đẩy mạnh phê bình, tự phê bình,
nhấn mạnh “Nhất định không được bỏ chủ nghĩa Mác-Lê, tư tưởng Mao Trạch Đông; bỏ
thì sẽ mất gốc v.v…”; trong công tác lãnh đạo của ông thường xuyên xuất hiện
các yếu tố Mao. Dư luận có những lời bình khác nhau về ý đồ và thực chất của việc
đó.
Sự sùng bái cá nhân
và thần thánh hóa Mao Trạch Đông của người Trung Quốc lên tới đỉnh điểm vào thời
Đại cách mạng Văn hóa; từ khi tiến hành cải cách mở cửa đã dần dần bị xóa bỏ.
Thế nhưng mấy năm gần
đây Mao Trạch Đông lại lần nữa trở thành một loại dấu hiệu của yêu cầu chính trị,
Mao được đề cao và ca tụng; cuộc tranh cãi nội bộ Trung Quốc về công tội, phải
trái của Mao Trạch Đông ngày càng kịch liệt. Trong cuộc luận chiến đó, các nhân
sĩ phái tự do đứng một bên, phái tả và cái gọi là “nhân sĩ phái Mao” đứng ở một
bên khác, hai bên có quan điểm đối đầu nhau.
Những người ủng hộ
Mao nói ông đem lại sự ổn định và thống nhất cho Trung Quốc ngày nay, thời đại
Mao Trạch Đông tiêu biểu cho “công bằng”, “thanh liêm”. Những người phản đối
ông nhấn mạnh Mao Trạch Đông đem lại tai họa lớn và đau thương lớn cho xã hội,
nhân dân và nhà nước Trung Quốc.
Nhân dịp kỷ niệm lần
thứ 120 ngày sinh Mao Trạch Đông, mạng BBC tiếng Trung đã phỏng vấn hai học giả
đại diện cho hai loại quan điểm hoàn toàn khác nhau trong nước Trung Quốc. Đó
là sử gia hiện đại Chương Lập Phàm [Zhang Lifan 章立凡]
và Hàn Đức Cường [Han Deqiang 韩德强] Giáo sư Đại
học Hàng không vũ trụ Bắc Kinh, nhà sáng lập trang mạng “Miền quê hư ảo” [Wu
you zhi xiang – Ô hữu chi hương]. BBC đăng hai bài phỏng vấn này vào hai ngày.
Hôm nay đăng bài phỏng vấn Chương Lập Phàm.
Chương Lập Phàm là
nhà sử học Trung Quốc, con trai cụ Chương Nãi Khí, đồng sáng lập Hội Xây dựng
nước Trung Quốc dân chủ (Trung Quốc dân chủ kiến quốc hội).[1]
Tháng 6/2013, Chương
Lập Phàm phát động cuộc bỏ phiếu về Mao Trạch Đông trên mạng Trung Quốc. Cuộc bỏ
phiếu này kéo dài được 4 tháng thì bị cấm. Bỏ phiếu theo một trong hai lựa chọn:
một là “Nếu phủ định Mao Trạch Đông thì Trung Quốc sẽ thiên hạ đại loạn” và một
là “Nếu phủ định Mao Trạch Đông thì tương lai của Trung Quốc sẽ tốt đẹp hơn”. Kết
quả: trong số hơn 18.000 người tham gia bỏ phiếu, 20% bỏ phiếu cho lựa chọn thứ
nhất, 80% bỏ phiếu cho lựa chọn thứ hai.
Chương Lập Phàm
Chương Lập Phàm cho rằng
Mao Trạch Đông đã làm đứt quãng tiến trình Trung Quốc đi lên nền hiến chính dân
chủ, đưa Trung Quốc vào ngõ cụt đấu tranh giai cấp, chuyên chính một đảng.
Trong cuộc phỏng vấn, trước tiên Chương Lập Phàm nói về việc vì sao sự đánh giá
Mao Trạch Đông của Trung Quốc hiện nay lại xuất hiện quan điểm đó.
Ý kiến của hai bên đối
lập xuất phát từ những nguyên nhân khác nhau. Quan điểm của cái gọi là “những
người ủng hộ Mao” không có nghĩa là họ khẳng định chế độ. Trong số họ có khá
nhiều người thực ra là bị tiến trình hiện đại hóa Trung Quốc gạt ra rìa, là người
chịu thiệt trong quá trình phát triển kinh tế. Những người đó không có hệ tham
chiếu nào khác, cho nên họ cho rằng muốn bình đẳng thì chỉ có trở về thời đại
Mao. Trên thực tế, họ không tán thành thể chế hiện nay, chỉ có điều chẳng qua
phương pháp giải thích của họ khác nhau. Thông thường chủ nghĩa dân túy hay tìm
được thị trường trong đám người bị gạt ra rìa. Nhưng họ là đám người rất đáng
thương, bị bán đi làm nô lệ mà còn đếm tiền giúp kẻ bán.[2]
Nội dung phỏng vấn
Tầng lớp lãnh đạo
ĐCSTQ một mặt nói không thể phủ định 30 năm trước cải cách mở cửa, nhưng mặt
khác họ lại hạn chế việc công khai ca ngợi Mao Trạch Đông. Nên hiểu cách làm ấy
của ĐCSTQ như thế nào?
Trên vấn đề này, họ ở
vào trạng thái vô cùng mắc míu nan giải. Một mặt, trên thực tế Mao Trạch Đông
là một tài sản âm[3] của ĐCSTQ. Nhưng họ lại không thể quẳng cái tài sản mất
giá ấy đi. Bởi lẽ Mao Trạch Đông dẫn đầu ĐCSTQ xây dựng nên cái chính quyền
này. Nếu phủ định Mao thì họ e ngại tính hợp pháp trong sự cai trị của họ sẽ bị
ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong tình hình đó họ không dám từ bỏ Mao.
Rõ ràng Mao Trạch
Đông là nhân vật lịch sử có ảnh hưởng to lớn, có thể nói là quyết định đối với
Trung Quốc. Ông đánh giá ra sao về công và tội của Mao? Trước đây ĐCSTQ đánh
giá Mao 3 phần tội, 7 phần công. Sau này lại có sách nói nên đảo lại là 3 phần
công, 7 phần tội.
Tôi cho rằng tội ác của
Mao Trạch Đông là ở chỗ ông ta cắt đứt tiến trình Trung Quốc đi lên nền hiến
chính dân chủ. Ông ấy dẫn Trung Quốc đi vào ngõ cụt đấu tranh giai cấp, chuyên
chính một đảng.
Tất cả mọi cam kết về
dân chủ và hiến chính của ĐCSTQ trước khi giành được chính quyền đều bị Mao vứt
bỏ. Đó là mặt chính trị. Về mặt kinh tế, Mao Trạch Đông vốn hứa hẹn sẽ phát triển
kinh tế tư bản tự do, nhưng 4 năm sau khi xây dựng chính quyền, ông ta đề ra đường
lối chung của thời kỳ quá độ, lật đổ các hứa hẹn về kinh tế. Sau đó, Mao Trạch
Đông làm cuộc cách mạng ruộng đất, dùng biện pháp giàu nghèo như nhau để giành
được sự ủng hộ của nông dân, giành được chính quyền. Nhưng người bị thiệt hại
cuối cùng lại vẫn là nông dân. Mao dùng phương thức hợp tác hóa nông nghiệp thu
mất số ruộng đất [đã chia cho nông dân] ấy. Cho nên kết quả cuối cùng là qua cải
tạo các nhà tư bản và hợp tác hóa nông nghiệp, ĐCSTQ trở thành địa chủ lớn nhất
và nhà tư bản lớn nhất. Tình hình đó được duy trì liên tục cho tới nay.
Tai họa kinh tế gây
ra bởi các điều nói trên là nạn đói lớn do phong trào Đại Nhảy vọt gây nên. Tai
họa về chính trị là từ phong trào chống phái hữu cho đến Cách mạng Văn hóa, đã
lôi kéo toàn bộ người Trung Quốc vào một thảm họa chưa từng có trong lịch sử.
Ông nói Mao Trạch
Đông kéo Trung Quốc vào thảm họa, nhưng với tư cách là nhà khai quốc công thần,
phải chăng ông ấy cũng có công lao đối với Trung Quốc?
Tôi nghĩ ông ấy chẳng
có công lao gì. Đối với ĐCSTQ thì Mao Trạch Đông có công lao, nhưng đối với nhân
dân thì tôi nghĩ không ra việc ông ấy có công lao gì. Các ghi chép tôi từng đọc
đều nói ông ấy đem lại tai họa.
Có một cách nói cho rằng
các tai họa Đại Nhảy vọt, Cách mạng Văn hóa không phải là ý nguyện chủ quan của
Mao Trạch Đông mà là sai lầm của ông ấy trong quá trình thăm dò tìm con đường
cho Trung Quốc, không thể nói đó là tội.
Cách nói ấy không đứng
vững được. Mao Trạch Đông là người mê say quyền lực nhất, thích chơi trò quyền
lực nhất; đồng thời ông ấy cũng là người ích kỷ nhất. Để giữ được quyền lực và
địa vị của mình, Mao không ngần ngại lôi kéo dân chúng cả nước vào thảm họa và
biển máu như Đại cách mạng Văn hóa. Bởi thế Mao Trạch Đông cũng là người tàn nhẫn
nhất.
Từ góc độ của một nhà
sử học, đem so sánh Mao Trạch Đông với các nhà quân chủ những triều đại trước,
ông có thể rút ra kết luận gì?
Thực ra Mao Trạch
Đông không có gì khác với những nhà quân chủ các triều đại trước, thậm chí còn
không bằng một số khai quốc quân chủ trong lịch sử Trung Quốc. Nói chung các
nhà quân chủ khai quốc, cái vương triều họ xây dựng chỉ cần nuôi sống gia đình
và chính quyền của nhà quân chủ, nhưng vương triều Mao Trạch Đông xây dựng là một
chế độ quân chủ tập thể….
Ngoài ra, theo tôi
thì những nhà quân chủ các triều đại trước đây nói chung không có sự trả thù
quá mức đối với những người từng được triều đại cũ sử dụng, nói chung là dùng lại
họ. Nhưng Mao Trạch Đông sau khi lên nắm quyền, riêng phong trào trấn áp phản
cách mạng một lúc đã giết 7-80 vạn người. Khi trả thù triều đại trước hoặc kẻ địch
chính trị, Mao Trạch Đông không nương tay mà vô cùng đẫm máu. Lại nói, qua việc
tạo phản trong Cách mạng Văn hóa, Mao Trạch Đông triệt để lật đổ văn hóa và đạo
đức truyền thống của Trung Quốc. Ông ta sử dụng các tế bào của sự đảng hóa để
hoàn toàn thay đổi hết mọi tế bào của xã hội gia tộc và tôn giáo vốn có của
Trung Quốc. Xã hội Trung Quốc xảy ra sự thay đổi lớn thê thảm hết mức này đều
có mối quan hệ cực lớn với sự thống trị của Mao Trạch Đông. Điểm này cho tới
ngày nay, tuy rằng sau khi Mao Trạch Đông tạ thế, chúng ta đã ra khỏi cái vòng
trói buộc của nền kinh tế kế hoạch, nhưng chúng ta vẫn còn chưa ra khỏi vòng
trói buộc của chủ nghĩa Stalin.
Theo cách nói của
ông, việc Mao Trạch Đông nắm chính quyền đã đẩy người Trung Quốc vào tai họa.
Nhưng tục ngữ nói Người đắc nhân tâm thì mới có thể lấy được thiên hạ!
Lừa đảo cũng có thể đạt
được cùng mục đích ấy! Mao Trạch Đông dùng một loạt thủ đoạn tự do dân chủ để
giành được sự ủng hộ của thanh niên và giới trí thức, sau đó ông ta lại dùng lời
hứa cho nông dân ruộng đất để giành được sự ủng hộ của nông dân. Mao Trạch Đông
còn nói giai cấp vô sản phải được làm lãnh đạo nhà nước, nhờ thế ông giành được
sự ủng hộ của công nhân. Thế nhưng điều chúng ta cần nhìn thấy là biểu hiện của
Mao Trạch Đông sau khi ông ta giành được chính quyền. Thực ra các tầng lớp ấy đều
bị Mao Trạch Đông lợi dụng. Họ không hề được hưởng những điều tốt đẹp mà Mao Trạch
Đông từng hứa hẹn.
Rốt cuộc Mao Trạch
Đông để lại một di sản gì cho các nhà nắm chính quyền hiện nay, nếu nói Mao có
một di sản nào đấy?
Di sản đích thực là
cái chính quyền Mao Trạch Đông xây dựng nên. Cho nên điều mà các nhà nắm chính
quyền hiện nay đang theo đuổi, về căn bản không phải là chính nghĩa gì đó của lịch
sử, mục đích của họ là giữ lấy cái chính quyền này. Để giữ được chính quyền,
nhà cầm quyền tất phải giữ lấy Mao Trạch Đông. Thế nhưng muốn giữ được Mao Trạch
Đông thì họ không thể thanh toán các tội ác lịch sử kia của Mao. Kết quả là,
các tệ nạn của hệ thống thể chế do Mao Trạch Đông xây dựng nên sẽ tồn tại y như
cũ trong cái chính quyền này. Mao Trạch Đông là lời nguyền ma quỷ làm cho chủ
nghĩa cộng sản không có cách nào tự giải thoát.
Nếu khử bỏ cái lời
nguyền ma quỷ đó và phủ định Mao Trạch Đông thì Trung Quốc sẽ xuất hiện tình
hình như thế nào, liệu có thể xuất hiện thiên hạ đại loạn chăng?
Nhà cầm quyền hiện
nay của Trung Quốc đang lo sẽ như vậy. Họ cho rằng Khơ-rút-xốp phủ định Stalin
gây ra trận động đất trong thế giới cộng sản. Kết quả bức thư ngỏ của
Gooc-ba-chốp là làm cho Đảng Cộng sản Liên Xô mất chính quyền. ĐCSTQ chỉ hấp
thu bài học lịch sử ấy từ mặt tiêu cực; trên thực tế họ chỉ quan tâm đến cái tư
lợi của đảng này chứ không phải là lợi ích chung của quốc gia và dân tộc.
Nhà lãnh đạo Trung Quốc
Tập Cận Bình đã mấy lần nhấn mạnh không thể lấy 30 năm sau cải cách mở cửa để
phủ định 30 năm trước dưới thời Mao Trạch Đông nắm chính quyền, nhưng đồng thời
[Tập Cận Bình vẫn] đi con đường kinh tế của Đặng Tiểu Bình, và cũng có lúc hạn
chế tiếng nói ca ngợi Mao Trạch Đông của dân chúng Trung Quốc. Có thể giải thích
cách làm ấy như thế nào?
Tôi cho rằng “Thế hệ
Đỏ thứ hai”[4] là những người trưởng thành dưới sự giáo dục của thời đại Mao Trạch
Đông. Vì thế Mao Trạch Đông có ảnh hưởng lớn với họ. Có lẽ trong lòng họ đều vẫn
còn một Mao Trạch Đông. Ngoài ra, sự hấp dẫn to lớn mê hồn của quyền lực là thứ
rất khó ngăn chặn. Trong tình hình đó, tuy bản thân họ hoặc các thành viên gia
đình đều từng là người bị Mao Trạch Đông làm hại, nhưng họ vẫn tôn Mao Trạch
Đông làm thần thánh. Điều đó tạo nên một sự hạn chế lịch sử ở họ, khiến họ chỉ
đứng trên góc độ ĐCSTQ mà không thể đứng trên góc độ lợi ích của toàn dân và quốc
gia để nhìn nhận Mao Trạch Đông. Còn nói về chuyện nhà cầm quyền Trung Quốc hiện
nay có đàn áp những nhân sĩ được gọi là “ủng hộ Mao” hoặc “Phái tả theo Mao”
thì đó chỉ là một kiểu thuật cân bằng. Họ biết rằng nếu cao giọng tưởng nhớ Mao
Trạch Đông thì sẽ vô cùng mất lòng người, vì thế bèn chỉ có cách dùng biện pháp
trát bùn lỏng,[5] một mặt không cho nói về tội ác của Mao Trạch Đông, mặt khác
cũng không mong muốn những kẻ cao giọng tưởng nhớ Mao Trạch Đông có thể trở
thành một thế lực. Bởi vì như vậy cũng là sự đe dọa chính quyền.
Ông có cho rằng cuộc
tranh luận về đánh giá công tội của Mao Trạch Đông sau đây sẽ càng kịch liệt
hơn hay không?
Bởi lẽ rất nhiều vấn
đề của Mao Trạch Đông đều còn chưa nói rõ; [nếu] không có suy nghĩ lại [phản
tư] thì các tài sản âm ấy trong di sản của Mao Trạch Đông sẽ tiếp tục tồn tại
và sẽ phát sinh tác dụng trong cái thể chế này. Cuộc tranh luận đó sẽ tiếp tục.
Bản gốc tiếng Trung:
BBC Trung Văn (18/12/2013)
—————-
[1] Trung Quốc Dân chủ
Kiến quốc hội là một đảng phái dân chủ gồm các nhà trí thức và nhà kinh tế,
tham gia chính quyền trong chế độ đa đảng và hiệp thương chính trị của ĐCSTQ;
thành lập tháng 12/1945, hiện có hơn 110.000 đảng viên (ND).
[2] Ý nói người thật
thà nhưng dốt nát, bị người mình tín nhiệm lừa dối lợi dụng mà không biết (ND).
[3] Tài sản âm:
nguyên văn phụ tư sản (负资产), tạm hiểu
là tài sản có giá trị thấp hơn giá trị khoản vay nợ dùng để mua nó (ND).
[4] Thế hệ sau của
các khai quốc công thần; ở đây ý nói Tập Cận Bình (ND).
[5] Ý nói sự dàn xếp,
dung hòa một cách vô nguyên tắc (ND).
http://nghiencuuquocte.net/2014/11/10/mao-trach-dong-trong-mat-nguoi-trung-quoc/#more-4335
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét