'Trung Quốc vượt ngoài khuôn khổ luật pháp'

Hồng Nga tường thuật từ Đối thoại Shangri-La, Singapore

Ông Ash Carter có bài phát biểu mở đầu diễn đàn an ninh

Diễn đàn An ninh khu vực Đối thoại Shangri-La lần thứ 14 vừa chính thức bắt đầu tại Singapore.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Ash Carter có bài phát biểu quan trọng, trong đó ông khẳng định Hoa Kỳ và các nước trong khu vực hết sức quan ngại về kế hoạch xây dựng đảo nhân tạo của Trung Quốc ở Biển Đông.

Ông kêu gọi các quốc gia cùng nỗ lực bảo đảm hoà bình và tự do hàng hải trong khu vực.

Đặc biệt Bộ trưởng Carter cho hay sau Đối thoại Shangri-La ông sẽ đi Việt Nam, nơi ông cùng Bộ trưởng Phùng Quang Thanh sẽ ký một thoả thuận đầu tiên về thúc đẩy hợp tác quốc phòng một cách thực chất.

Thỏa thuận có tên “Thông cáo chung về viễn cảnh” hợp tác quốc phòng sẽ tạo tiền đề cho các hoạt động hợp tác trong tương lai gần.

Pháo trên Đá Gạc Ma?

Lần đầu tiên người đứng đầu Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ chỉ trích Trung Quốc rất nặng nề, rằng nước này đã vượt quá khuôn khổ luật lệ quốc tế.

Ông gọi các hoạt động cải tạo đảo của Bắc Kinh là “chưa từng có tiền lệ”.

Ông nói trước cử tọa của diễn đàn an ninh lớn thuộc loại hàng đầu thế giới: “Với hành động của mình ở Biển Đông, Trung Quốc đã vượt khỏi khuôn khổ luật lệ quốc tế vốn làm nền cho kiến trúc an ninh châu Á-Thái Bình Dương, cũng như quan điểm đồng thuận trong khu vực là nghiêng về ngoại giao mà chống ép buộc bằng sức mạnh”.

Tờ Wall Street Journal hôm 29/5 cho hay máy bay do thám của quân đội Hoa Kỳ phát hiện ra Trung Quốc đã đặt pháo trên một hòn đảo tranh chấp ở Biển Đông mà nước này đang tiến hành cơi nới cải tạo.

Nguồn tin của BBC nói rằng đây chính là đảo Gạc Ma, mà Trung Quốc chiếm của Việt Nam từ năm 1988 sau trận hải chiến đẫm máu làm hơn 60 thủy thủ Việt Nam thiệt mạng.

Đảo này nằm ngay cạnh các đảo mà Việt Nam hiện đang kiểm soát, có nghĩa là đảo của Việt Nam nằm trong tầm đạn pháo của Trung Quốc.

Tuy khả năng tấn công bằng hỏa lực theo các đánh giá là chưa lớn, việc mang pháo binh đặt tại đây mang ý nghĩa quan trọng và chắc chắn sẽ gây quan ngại cho giới chức Hà Nội.

Bộ trưởng Ash Carter cho hay Hạ viện Hoa Kỳ đã chuẩn thuận cấp tới 425 triệu đôla (trong 5 năm) cho Sáng kiến an ninh hàng hải mà nước này vừa đưa ra nhằm giúp các quốc gia trong khu vực, trong đó có Việt Nam, nâng cao năng lực tự vệ trên biển.

Ông cũng nhận định “không thể có giải pháp quân sự cho Biển Đông” và kêu gọi các nước đoàn kết để giải quyết căng thẳng một cách hòa bình.

Bộ trưởng Carter tái khẳng định Hoa Kỳ sẽ tiếp tục “bay, đi biển và hoạt động” ở Biển Đông.

Nới lỏng cấm vận vũ khí

Quan điểm này của ông Ash Carter được Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Hoa Kỳ, Thượng Nghị sỹ John McCain, đồng thuận.

Ông McCain nói tuy đối đầu bao giờ cũng là một khả năng, Trung Quốc “không có lợi ích gì trong việc đối đầu bằng quân sự”.

Ông nói lịch sử cho thấy Trung Quốc luôn kiếm lợi trong các hoàn cảnh căng thẳng nhưng lại khôn khéo tránh đối đầu.

“Có thể sẽ có những tình huống căng thẳng, nhưng nếu các nước trong khu vực đoàn kết với nhau, điều đó sẽ khiến Trung Quốc chùn bước.”

Tình hình cấp bách trên khiến Hoa Kỳ sẽ cần “nới lỏng cấm vận vũ khí sát thương cho Việt Nam sớm nhất có thể được”, theo ông thượng nghị sỹ.

Thượng nghị sỹ John McCain nói với các nhà báo tại Đối thoại Shangri-La đang diễn ra ở Singapore rằng đề xuất về nới lỏng cấm vận sẽ được mang ra Thượng viện vào tuần tới và một số loại vũ khí phải được bỏ cấm vận 'càng sớm càng tốt'.

Tuy nhiên, ông McCain cho biết Hoa Kỳ sẽ không bỏ cấm vận đối với các loại vũ khí có thể gây hại cho các cá nhân và bị sử dụng để lạm dụng nhân quyền ở Việt Nam.

“Các vũ khí có thể được cung cấp sẽ chủ yếu mang tính phòng vệ, nâng cao năng lực bảo vệ biển cho Việt Nam trước các thách thức của Trung Quốc.”

Diễn đàn Đối thoại Shangri-La sẽ tiếp tục hai ngày và kết thúc vào Chủ nhật 31/5 với sự tham gia của hơn 450 đại biểu.

Đoàn Việt Nam do Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Thứ trưởng Quốc phòng, dẫn đầu.

Nguồn: BBC Tiếng Việt