Chuyện về nữ tổng thống Nam Hàn bị truất phế

Hà Tường Cát/Người Việt

Tổng Thống Nam Hàn Park Geun-Hee (phải) trong chuyến thăm Brazil năm 2015 gặp Tổng Thống Dilma Rousseff. Hiện tại hai nữ tổng thống này đều đã bị truất phế. (Hình: Antonio Cruz/ Agencia Brasil via Wikipedia)

Tòa Án Hiến Pháp Nam Hàn hôm Thứ Sáu tuần trước loan báo quyết định truất phế bà Park Geun-hye khỏi chức vụ tổng thống.

Tháng Mười năm ngoái, bà Park bị vướng mắc vào vụ tai tiếng lạm quyền và tham nhũng của người bạn thân cận lâu năm Choi Soon-sil.

Sau nhiều tuần lễ hàng triệu dân chúng xuống đường đòi tổng thống từ chức và mở cuộc điều tra, Quốc Hội quyết định đưa bà ra đàn hặc (hạch tội). Cuối cùng bà Park đề nghị xin từ nhiệm và yêu cầu Quốc Hội dàn xếp việc chuyển giao quyền hành, nhưng các đảng đối lập không chấp thuận, cho rằng bà muốn tránh tiến trình đàn hặc.

Ngày 9 Tháng Mười Hai 2016, Quốc Hội biểu quyết truất hết mọi quyền hành của bà, dù trên danh nghĩa bà vẫn còn là tổng thống nhưng Thủ Tướng Hwang Kyo-ahn phụ trách tất cả công việc của tổng thống.

Ngày Thứ Sáu, 10 Tháng Ba năm 2017, 8 thẩm phán Tòa Án Hiến Pháp , tức là Tòa Án Tối Cao, biểu quyết đồng thuận với kết luận đàn hặc của Quốc Hội. Bà Park Geun-hye chính thức bị loại khỏi chức vị tổng thống và không còn quyền đặc miễn trong các cuộc điều tra truy tố sau này.

Quyền Tổng Thống Hwang Kyo-ahn sẽ lãnh đạo đất nước trong vòng 60 ngày cho tới khi có một tổng thống mới trong cuộc bầu cử vào Tháng Năm.

Thể thức đàn hặc ở Nam Hàn khác với Mỹ vì Quốc Hội Nam Hàn chỉ có một viện. Tại Mỹ, Hạ Viện đóng vai trò bồi thẩm và Thượng Viện đóng vai trò thẩm phán. Trong lịch sử Mỹ chỉ có hai vị tổng thống bị đàn hặc: năm 1868 Tổng thống thứ 17 Andrew Johnson và năm 1998 Tổng thống thứ 42 Bill Clinton. Cả hai đều bị kết tội ở Hạ Viện nhưng Thượng Viện tha bổng.

Có nhiều người cho rằng Tổng Thống Donald Trump có thể bị đàn hặc. Lúc này sự chờ đợi ấy là hoang tưởng, việc này sẽ không thể xảy ra ít nhất là hai năm nữa. Trên nguyên tắc, dù cho ông Trump có một số vi phạm, nhưng với đảng Cộng Hòa đang nắm đa số ở cả hai viện, đàn hặc sẽ không đi đến kết quả.

Tại Nam Hàn, đảng của bà Park Geun-hee thất bại trong cuộc bầu cử ngày 13 Tháng Tư năm 2016, chỉ chiếm được 94 trong 299 ghế Quốc Hội và do đó thất thế khi bà bị đàn hặc. Trước sự chống đối rộng lớn của quần chúng và quyết định của Quốc Hội, Tòa Án Hiến Pháp đã biểu quyết chấp nhận 8-0, theo quy định chỉ cần 6 phiếu là đủ giá trị truất phế tổng thống.

Bà Park Geun-hye (Phác Cận Huệ), là phụ nữ đầu tiên đắc cử chức vụ lãnh đạo một nước Ðông Á năm 2012, nhưng cũng là tổng thống Nam Hàn đầu tiên bị truất phế trước khi chấm dứt nhiệm kỳ 5 năm vào Tháng Hai năm 2018. Bà là trưởng nữ trong ba người con hai gái một trai của cố Tổng Thống Nam Hàn thứ ba Park Chung-hee (Phác Chánh Hy).

Ông Chung-hee lên nắm chính quyền năm 1961 bằng một cuộc đảo chính quân sự, và bị ám sát năm 1979, là một nhà lãnh đạo độc tài nhưng có công phát triển Nam Hàn thành một quốc gia kỹ nghệ giàu mạnh. Bà vợ của ông bị ám sát năm 1974 và trong 5 năm kế tiếp cô con gái Park Geun-hee được coi là đệ nhất phu nhân Nam Hàn.

Bà Park Geun-hee, 65 tuổi, chưa bao giờ lập gia đình, suốt đời hoạt động chính trị. Bà đã là chủ tịch đảng Saenuri, một đảng trung hữu và dân biểu Quốc Hội từ 1998 đến 2012. Bà đắc cử tổng thống năm 2012 chiếm 51.5% phiếu cử tri. Nhưng mức tín nhiệm của dân chúng qua 4 năm cầm quyền trồi sụt liên tục, tùy thuộc những sự kiện xảy ra ở Nam Hàn, Bắc Hàn và ngoại giao quốc tế đặc biệt là Trung Quốc: 40% lúc đầu, lên tới 63% năm 2013, xuống 40% năm 2014, lên trở lại trên 50% giữa năm 2015 rồi rớt xuống 30% khi đảng của bà thất bại trong cuộc bầu cử Quốc Hội. Tháng Mười Một năm 2016 khi bà bị đưa ra đàn hặc, mức tín nhiệm bà chỉ có 4% và mức chống đối 93%.

Một trong những nhược điểm của bà là thiếu trao đổi với truyền thông và quần chúng khi làm tổng thống. Trong hai năm từ 2013 đến 2015 bà chỉ có 4 lần họp báo trong đó 3 lần chỉ đọc lời phát biểu không trả lời câu hỏi của các phóng viên. Những lần khác, bà bị tố giác là câu hỏi và trả lời đã được ấn định trước.

Tổng Thống Park Geun-hee bị dân chúng chống đối vì nhiều đường lối kinh tế và vấn đề nhân công, đồng thời cũng có cả chính sách giáo dục quy định các trường trung học chỉ sử dụng sách giáo khoa về lịch sử do nhà nước ấn hành kể từ năm 2017. Từ Tháng Mười Một năm ngoái, dân chúng Nam Hàn biểu tình liên tục ở Seoul và các thành phố, xung đột với cảnh sát, đòi hỏi bà từ chức, có những cuộc biểu tình đông đảo tới nhiều trăm ngàn người.

Sau khi Tòa Án Hiến Pháp công bố phán quyết, hàng chục ngàn người tập trung tại một công trường ở Seoul đón mừng hoan nghênh, trong khi hàng ngàn người ủng hộ bà Park biểu tình chống đối và xung đột với cảnh sát.

Quyền Tổng Thống Hwang Kyo-ahn phát biểu trên truyền hình: “Không còn vấn đề đồng ý hay bất đồng ý nữa. Bây giờ là lúc phải đi tới, chấm dứt xung đột và đối đầu.” Ông ra lệnh cho Bộ Tư Pháp và cảnh sát phải chuẩn bị tất cả mọi phương cách để đối phó bạo động.

Bà Park vẫn chưa rời khỏi biệt điện màu xanh, tức là phủ tổng thống, trở về nhà riêng ở khu Nam Seoul và theo lời một phát ngôn viên phủ tổng thống bà không có dự định đưa ra lời bình luận nào.

Truyền thông nhà nước Bắc Hàn loan tin đơn giản về việc bà Park Geun-hee bị truất phế. So với các tổng thống tiền nhiệm, bà là người có chủ trương cứng rắn hơn với Bắc Hàn và đã chấp thuận cho Mỹ triển khai hệ thống phòng thủ chống hỏa tiễn tại Nam Hàn, dù cho Trung Quốc cũng phản đối. Trong giai đoạn 3 tháng kể từ khi bà Park bị Quốc Hội truất quyền, Bắc Hàn đã phóng 5 hỏa tiễn thử nghiệm trái phép và bị nghi ngờ ám sát Kim Jong-nam ở Malaysia.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Mỹ Mark Toner nói là Mỹ tiếp tục hợp tác với quyền tổng thống và tổng thống tương lai sẽ được bầu lên trong hai tháng nữa.

Theo lời phát ngôn viên này: “Ðây là vấn đề nội bộ của Nam Hàn, Mỹ không can dự và hai nước sẽ tiếp tục duy trì an ninh ổn định tại khu vực.”

Các quan sát viên am hiểu về tình hình Châu Á cho rằng sau bà Park Geun-hee, Nam Hàn sẽ thay đổi các mối quan hệ với Trung Quốc và Bắc Hàn. Ứng cử viên Moon Jae-in của đảng Dân Chủ Thống Nhất hầu như chắc chắn sẽ thắng cử. Trong cuộc bầu cử năm 2012, bà Park Geun-hee thắng ông Moon Jae-in với tỷ lệ phiếu 51.55%/48.02%.

Ông Moon đã từng tuyên bố muốn tiếp tục can dự thay vì cô lập Bắc Hàn và có thể đến Bình Nhưỡng để thảo luận với giới lãnh đạo. Tuy nhiên ông cũng khẳng định sự duy trì liên minh phòng thủ quân sự với Mỹ và sẵn sàng chấp nhận thỏa hiệp triển khai hỏa tiễn phòng thủ. Theo thỏa hiệp ký kết năm ngoái, việc này sẽ khởi sự vào mùa Hè nhưng Ngũ Giác Ðài bất ngờ loan báo các hỏa tiễn đầu tiên đã được đưa đến Nam Hàn hôm Thứ Hai vừa qua.