Thứ Bảy, 28 tháng 10, 2017

Quan niệm cần thiết về Hiến pháp Dân chủ

Nguyễn Vũ Bình



Hiến pháp Dân chủ là một trong số các định chế quan trọng nhất của chính thể dân chủ. Xét trên khía cạnh mặc định về phương thức tổ chức xã hội, tức là sau khi đã có sự lựa chọn chế độ chính trị và mô hình dân chủ, hiến pháp là định chế quan trọng nhất. Tất cả phương thức xây dựng thể chế dân chủ đều tuân theo và được định hướng từ hiến pháp. Hiến pháp vừa như một chiếc la bàn định hướng, lại vừa như  bản thiết kế để xây dựng ngôi nhà dân chủ, cũng đồng thời là hải trình của con thuyền quốc gia trên biển. Một định chế quan trọng như vậy, chúng ta cần có sự thấu hiểu về hiến pháp dân chủ.

1/ Khái niệm và các nội dung của hiến pháp dân chủ

Hiến pháp là một hệ thống các nguyên tắc chính trị căn bản để kiến thiết và xây dựng chính quyền cũng như dẫn dắt cuộc sống và tiến hóa của một cộng đồng quốc gia. Hiến pháp là một đạo luật cơ bản của quốc gia, nó thể hiện ý chí và nguyên vọng của tuyệt đại đa số nhân dân. Nói một cách dễ hiểu, hiến pháp là một thỏa ước cho một hiện tại và tương lai của người dân trong cùng một quốc gia.

Tất cả những ưu tư và ưu tiên trong nội dung xây dựng thể chế dân chủ đều được thể hiện trong hiến pháp. Nghiên cứu về hiến pháp của các quốc gia, chúng ta thấy mỗi bản hiến pháp thường có bốn nội dung sau.

- Lời nói đầu hay mục tiêu chung quốc gia. Đây là những nội dung tuyên bố của quốc gia về chính thể của họ, đồng thời cũng là tuyên bố về những giá trị tốt đẹp mà quốc gia đó cam kết theo đuổi.

- Các điều khoản về quyền lợi và nghĩa vụ công dân. Những điều khoản này xác quyết các quyền con người và quyền công dân của mỗi quốc gia. Nói chung, những quyền con người ở các quốc gia thường có giá trị phổ quát và không khác nhau nhiều lắm. Công ước quốc tế về quyền con người chính là văn bản đầy đủ nhất về các quyền con người và quyền công dân phổ quát. Có quốc gia đã sử dụng bản Công ước quốc tế về quyền con người làm tiêu chuẩn xác định các quyền con người của công dân nước mình là một sự vận dụng rất sáng tạo và đúng đắn.

- Các điều khoản về tổ chức nhà nước. Trong các điều khoản này, vấn đề quốc gia đó theo chế độ nhất thể hóa hoặc tản quyền (hình thức nhà nước liên bang), mô hình nghị viện hay tổng thống, bán tổng thống... đều được đề cập. Cùng với đó là các nguyên tắc xây dựng một nhà nước dân chủ, mối quan hệ giữa các thành tố của xã hội, sự phân chia quyền lực giữa các nhánh của chính quyền...

- Các điều khoản đặc biệt. Đây là những điều khoản đặc biệt của các quốc gia. Có thể đó là những ưu tư của riêng quốc gia đó trong bối cảnh đặc biệt, cũng có thể đó là những thỏa thuận cần hàn gắn trong quá khứ. Mỗi quốc gia có một điều đặc biệt và không giống nhau...

(còn nữa)

Hà Nội, ngày 26/10/2017

N.V.B

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét