Phản Kháng Phi Bạo Lực, tác giả Đoan Trang.
Lời giới thiệu: Vào ngày 12 tháng 7 vừa qua, Nhà Xuất Bản Tự Do (NXBTD) cho
ra một thông báo về chương trình tặng 1.000 cuốn sách “Phản kháng phi bạo lực”
của tác giả Phạm Đoan Trang. NXBTD cho biết sẽ bắt đầu tặng sách vào ngày 14
tháng 7. Chưa đầy 4 ngày sau, đến 11 giờ trưa ngày 18 tháng 7, 1000 cuốn sách
đã được tặng hết. Qua sự kiện này, tôi đã liên lạc với anh Nam Khánh, đại diện
của Nhà Xuất Bản Tự Do, để tìm hiểu thêm các hoạt động của nhóm này. Sau đây là
cuộc trò chuyện giữa Phạm Phú Khải (PPK) và Nam Khánh thuộc Nhà Xuất
Bản Tự Do.
***
PPK: Đầu tiên, xin Nam Khánh cho biết tại sao các bạn lại chọn
lấy tên Nhà Xuất Bản Tự Do cho nhóm hoạt động của mình?
Nam Khánh: Khi
nhóm các sáng lập viên quyết định thành lập nhà xuất bản, thật sự không quá khó
khăn để chúng tôi chọn cái tên Nhà xuất bản Tự Do. Cái tên có vẻ không có gì
đặc biệt, nếu không muốn nói là khá bình thường, nhưng điều bình thường ấy đang
là khao khát của hàng triệu người Việt Nam, cũng là mục tiêu và lý tưởng của
rất nhiều người khác. Chúng ta không được tự do nói những gì chúng ta nghĩ,
không được tự do học những gì chúng ta muốn, không được tự do đọc những gì
chúng ta thích và nhiều những thứ khác nữa. Sự cai trị độc đoán và kiểm duyệt
gắt gao của chính quyền Việt Nam đã dần biến Tự Do thành một cái gì đó rất xa
xỉ đối với người Việt, vì vậy với mong muốn giúp người dân Việt Nam tiếp cận
với kho tàng tri thức mênh mông của nhân loại và vén bức màn sắt đang bao phủ
lên đời sống xã hội Việt Nam, cũng như góp phần thúc đẩy một ngành in ấn, xuất
bản thật sự độc lập, chúng tôi muốn mục tiêu của mình thể hiện ở ngay từ cái
tên của nhà xuất bản. Đó là tự do sáng tác, truyền thông báo chí tự do, xuất
bản tự do, tự do học thuật, và cái tên Nhà xuất bản Tự Do đã ra đời như chính
mục tiêu và lí do mà nó tồn tại.
PPK: Xin Nam Khánh giới thiệu sơ qua một số hoạt động của Nhà
Xuất Bản Tự Do?
Nam Khánh: Chúng
tôi là một nhà xuất bản hoạt động độc lập, với hoạt động chính là in và phát
hành các ấn phẩm hoàn toàn không chịu sự kiểm duyệt của chính quyền Việt Nam.
Sách được phát hành thông qua hình thức bán và tặng miễn phí. Chúng tôi từng tổ
chức tặng cuốn “Cẩm nang nuôi tù” cho các nhà hoạt động, cựu tù nhân lương tâm
và gia đình các tù nhân lương tâm, và gần đây nhất là chương trình tặng 1000
cuốn “Phản kháng phi bạo lực”. Như anh cũng đã biết, cả hai tác phẩm đều của
tác giả Phạm Đoan Trang. Chúng tôi cũng chủ động “săn” các đầu sách mới phù hợp
với tiêu chí của nhà xuất bản là đề cao các giá trị Tự Do – Dân Chủ - Nhân
Quyền và tôn trọng sự thật, khách quan, hoặc “đặt hàng” các tác giả viết về đề
tài mà chúng tôi yêu cầu. Ngoài ra, chúng tôi cũng sẵn sàng nhận in và phát
hành các tác phẩm do độc giả viết, nếu phù hợp với các tiêu chí trên và có tác
động tích cực đến cộng đồng.
PPK: Tại sao NXBTD lại chọn tác phẩm “Phản kháng phi bạo lực”
của Phạm Đoan Trang để in và tặng miễn phí vào lúc này?
Nam Khánh: Mặc dù
chưa có con số thống kế chính xác, nhưng bằng cảm quan chúng tôi cho rằng phong
trào dân chủ Việt Nam có số lượng các nhà hoạt động, những người quan tâm,
những người ủng hộ thay đổi xã hội là không ít, nếu không muốn nói là ngày càng
tăng. Anh có thể thấy qua số lượng người tham gia các cuộc biểu tình gần đây
tại Việt Nam. Tuy nhiên, chất lượng của phong trào lại chưa cao và các hoạt
động chưa thực sự hiệu quả, xuất phát từ một thực tế là rất nhiều những nhà
hoạt động của chúng ta còn yếu cả về kiến thức lẫn kỹ năng đấu tranh phi bạo
lực, hiểu sai về phương pháp này và có những hành động còn cảm tính, bản năng,
hay có người muốn làm cái gì đó nhưng lại không biết làm như thế nào dẫn đến
những hy sinh, thiệt hại không đáng có.
Trong
khi tình trạng Việt Nam lại không cho phép chúng ta mở các lớp học đào tạo về
phương pháp phản kháng phi bạo lực một cách rộng rãi, thì việc in thành sách và
phát hành chúng đại trà là một giải pháp tiếp cận tốt hơn. Mặc dù tác phẩm này
đã được tác giả Phạm Đoan Trang hoàn thành và đưa lên mạng dưới dạng Ebook cách
đây gần 2 năm nhưng vẫn chưa nhiều người biết đến. Vì sự cần thiết của nó đối
với tất cả những ai muốn Việt Nam thay đổi, chúng tôi quyết định sẽ dành tặng
miễn phí thay vì bán, để có thể lan tỏa nhiều nhất, nhanh nhất có thể. Giống
như việc anh là một người yêu thích nấu ăn, nhưng lại không biết nấu thế nào
cho ngon, anh cũng không có điều kiện đến lớp học nấu ăn, vì vậy chúng tôi trao
cho anh một cuốn cẩm nang hướng dẫn anh cách nấu.
Xét
về hình thức, đây là cuốn sách mỏng (khoảng hơn 100 trang) như một cuốn cẩm
nang. Xét về nội dung, “Phản kháng phi bạo lực” có nội dung ngắn gọn, dễ đọc,
dễ hiểu và những gì mà cuốn sách giải thích, hướng dẫn chính xác là những gì mà
các nhà hoạt động trong phong trào dân chủ Việt Nam đang thiếu và đang cần. Đã
đến lúc phong trào đòi dân chủ - nhân quyền của Việt Nam cần có những hoạt động
phản kháng được tổ chức bài bản, có kế hoạch, có chiến lược để hạn chế những hy
sinh, thiệt hại không đáng có.
PPK: Nếu có người đặt câu hỏi NXBTD lấy tiền từ đâu ra để hoạt
động, để in ấn và tặng miễn phí nữa, kể cả các cuốn sách “Phản kháng phi bạo
lực” này, thì Nam Khánh sẽ trả lời sao?
Nam Khánh: Ngay
từ đầu, khi quyết định thành lập nhà xuất bản chúng tôi đã chọn cách “lấy hoạt
động để nuôi hoạt động”, sách được chúng tôi bán là chủ yếu. Việc bán sách được
thực hiện hoàn toàn công khai trên Fanpage của Nhà xuất bản Tự Do. Tiền thu
được từ việc bán sách dùng để duy trì các hoạt động xuất bản và dùng để đầu tư
in các ấn phẩm tiếp theo khác.
Những
ấn phẩm được tặng miễn phí như cuốn “Cẩm nang nuôi tù” (giới hạn đối tượng được
tặng) và cuốn “Phản kháng phi bạo lực” lần này cũng được lấy một phần nhỏ từ
nguồn tiền bán các ấn phẩm trước đó cộng với phần còn lại chủ yếu đến từ chính
các độc giả của Nhà xuất bản Tự Do ủng hộ. Đây là điều khiến chúng tôi hạnh
phúc nhất vì chúng tôi đã không đơn độc sau những cố gắng trong suốt thời gian
qua. Nhưng cũng rất tiếc vì lí do an toàn và sự yêu cầu từ những người đóng góp
mà chúng tôi không tiện công khai danh tính của họ để gửi lời cảm ơn.
PPK: Để tiếp tục hoạt động lâu dài và hiệu quả thì mọi tổ chức
đều cần một nguồn lực dồi dào, từ tài lực đến nhân lực, và nhiều yếu tố khác.
Nam Khánh và các bạn trong nhóm sẽ làm gì để huy động được nguồn lực này?
Nam Khánh: Đây
cũng là điều làm chúng tôi trăn trở, mặc dù hoạt động hiện tại của nhà xuất bản
là khá ổn định và hiệu quả. Nếu chúng tôi tiếp tục duy trì được sự ủng hộ của
độc giả như hiện tại thì hoạt động của nhà xuất bản sẽ không gặp khó khăn nhiều
về mặt tài chính, việc bán sách và xoay vòng dòng tiền để in các đầu sách khác
đã chứng minh được hiệu quả sau gần nửa năm đi vào hoạt động, nên tôi nghĩ để
hoạt động lâu dài là điều không quá khó.
Nhưng
để mở rộng quy mô và tăng tính hiệu quả thì chúng tôi cần nhiều hơn thế. Gần
đây chúng tôi đã thử đăng thông báo tìm các cá nhân, tổ chức muốn trở thành đại
lý phân phối sách của Nhà xuất bản Tự Do. Bước đầu đã có một số đại lý được
thành lập ở một vài địa phương và việc phân phối sách nhờ vậy cũng thuận lợi
hơn, đó là một tín hiệu tốt. Chúng tôi cũng có kế hoạch sẽ thành lập hệ thống phân
phối sách đến cộng đồng người Việt ở hải ngoại, tổ chức bán sách gây quỹ, vừa
để cộng đồng người Việt hải ngoại hiểu hơn về các hoạt động đấu tranh trong
nước, vừa có nguồn lực để nhà xuất bản thực hiện các chiến dịch tiếp theo. Xa
hơn, chúng tôi có kế hoạch sẽ tìm đến sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế chuyên
hỗ trợ các dự án về tự do truyền thông, báo chí và xuất bản, đó có thể là tài
chính, máy móc kỹ thuật hoặc các khóa đào tạo chuyên nghiệp về ngành xuất bản
và phát hành sách.
PPK: Ngoài vấn đề nhân lực và tài lực, NXBTD gặp những thử
thách khó khăn nào, và có phải đối diện với những đe dọa nguy hiểm nào từ phía
an ninh Việt Nam không?
Nam Khánh: Một
nhà xuất bản hoạt động không giấy phép (mà thật ra có xin cũng không được cấp)
độc lập trước sự kiểm duyệt gắt gao của chính quyền phải đối mặt với những đe
dọa, đánh phá từ an ninh là điều không thể tránh khỏi. Một Fanpage cũ của Nhà
xuất bản Tự Do từng bị đánh sập chỉ sau chưa đầy 4 ngày đi vào hoạt động. Không
chỉ nhà xuất bản mà các tác giả cộng tác với chúng tôi cũng thường xuyên bị các
tờ báo, các trang blog được hậu thuẫn bởi an ninh Việt Nam viết bài tấn công,
bôi nhọ và cả đe dọa.
Các
thành viên của nhà xuất bản đã từng bị truy đuổi, phải bỏ chạy khỏi nơi ở, bị
mất mát tài sản… Nhưng là những nhà hoạt động, chúng tôi cũng không quá bất ngờ
với những gì xảy ra với mình.
PPK: Giả sử nếu Nam Khánh, hoặc các bạn thuộc NXBTD, bị phát
hiện và bắt giam, thì điều gì có thể xảy ra cho các bạn? Các bạn có lường trước
được những tình huống xấu nhất có thể xảy ra cho mình không?
Nam Khánh: Chính
quyền Việt Nam luôn có nhiều cách đối xử khác nhau đối với các nhà hoạt động
tùy vào mức độ hoạt động của họ. Chúng tôi cũng không thể chắc chắn điều gì,
nhưng nếu bị phát hiện và bắt giữ thì việc bị thẩm vấn, đánh đập là điều gần
như không thể tránh khỏi. Thật sự mà nói thì đó cũng là điều… bình thường đối
với những ai có tư tưởng hay hành động chống đối chính quyền ở Việt Nam.
Nhưng
tình huống xấu nhất là hoạt động in ấn và phát hành sách có lẽ sẽ khiến chúng
tôi có nguy cơ bị khép vào tội tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ
nghĩa Việt Nam thuộc Điều 88 Luật Hình sự cũ nay trở thành Điều 117 Luật Hình
sự. Theo đó, người bị khép vào tội danh này sẽ bị phạt tù từ 5 năm đến 20 năm
tùy vào mức độ, người chuẩn bị phạm tội thôi cũng có thể bị phạt tù từ 1 năm
đến 5 năm. Nhưng như đã chia sẻ thì chúng tôi hoàn toàn ý thức được những gì
mình đang làm và luôn trong tâm thế sẵn sàng ứng phó, vì tự do là không miễn
phí mà.
PPK: Tự do không miễn phí! Nhưng quả là rất nguy hiểm. Nam
Khánh và các bạn trong nhóm hiểu rất rõ điều này, nhưng không ngần ngại dấn
thân. Tại sao?
Nam Khánh: Vâng,
như tôi đã chia sẻ ở trên, chúng tôi ý thức được và hiểu rõ những nguy cơ mà
mình có thể gặp phải. Nhưng nếu ai cũng vì sợ hãi mà chùn bước thì xã hội làm
sao có thể thay đổi được. Chúng tôi dám làm không hẳn vì chúng tôi dũng cảm hơn
những người khác mà vì chúng tôi hiểu rõ mình cần phải làm gì và phải làm như
thế nào. Hay nói cách khác, chúng tôi có mục tiêu rõ ràng và có những phương
pháp căn bản để có thể làm việc, cũng như đã chuẩn bị tâm lý cho mọi tình huống
có thể xảy ra. Điều này cũng được đề cập đến trong cuốn “Phản kháng phi bạo
lực”.
Quan
trọng hơn nữa là chúng tôi có tinh thần đồng đội, đoàn kết và may mắn có được
sự nâng đỡ, hậu thuẫn từ rất nhiều người quen và cả không quen biết đối với
những việc chúng tôi làm.
PPK: Mục tiêu hàng đầu của NXBTD là gì, và các bạn dự tính sẽ
làm gì để đạt được các mục tiêu này?
Nam Khánh: Lan
tỏa tri thức và sự thật đến người dân Việt Nam là mục tiêu tối thượng của Nhà
xuất bản Tự Do. Chúng tôi hy vọng những sản phẩm với tư tưởng tự do của mình có
thể cạnh tranh với các sản phẩm tuyên truyền một chiều của các nhà xuất bản
được hậu thuẫn bởi chính quyền, góp phần nâng cao hiểu biết của người dân,
không chỉ các kiến thức và giá trị tốt đẹp của Dân chủ - Tự do – Nhân quyền mà
đó cũng có thể là những câu chuyện, những sự thật bị cố tình che giấu. Chính
quyền càng cố thu hẹp không gian dân sự và cố kiểm soát tư tưởng thông qua một
bộ máy kiểm duyệt hà khắc, thì chúng tôi sẽ dùng các hoạt động của mình để mở
ra không gian tự do. Không gian tự do được mở rộng đến một mức độ nhất định thì
chính quyền sẽ không còn khả năng để kiểm soát nữa. Khi đó tự do tư tưởng, tự
do học thuật sẽ trở thành điều bình thường trong xã hội.
Để
làm được điều đó chúng tôi biết mình cần phải cố gắng nhiều hơn nữa. Nhưng dù
có phát triển đến mấy thì một Nhà xuất bản Tự Do cũng không thể và không đủ sức
làm hết phần việc hệ trọng ấy. Vì vậy, chúng tôi rất mong sau quá trình hoạt
động với một chút những thành công nho nhỏ có thể truyền cảm hứng cho các nhà
hoạt động khác chung tay để cùng đóng góp cho tiến trình dân chủ hóa Việt Nam.
PPK: Ngoài NXBTD ra thì Nam Khánh có biết đến các nhà xuất bản
độc lập khác không, và có sự liên đới kết hợp nào hiện nay hay tương lai không?
Nam Khánh: Ở Việt
Nam trước đây thì có Nhà xuất bản Giấy Vụn và Nhà xuất bản Vô Danh là hai nhà
xuất bản xuất hiện trước chúng tôi. Họ cũng đã có những đóng góp tích cực cho
tiến trình dân chủ hóa và đã có những thành công nhất định. Chúng tôi rất trân
trọng sự đóng góp của những người đi trước. Đáng tiếc là hiện nay cả hai nhà
xuất bản này không còn hoạt động nữa. Mỗi nhà xuất bản có những lý do riêng của
họ và chúng tôi không được rõ lắm.
Nhà
xuất bản Tự Do ra đời sau khi cả hai nhà xuất bản này đã ngừng hoạt động, vì
vậy chúng tôi không có cơ hội được hợp tác. Tuy nhiên, như đã chia sẻ ở trên
thì chúng tôi rất sẵn lòng nếu nhận được lời mời hợp tác từ các cá nhân, tổ
chức khác trong tương lai nếu phù hợp.
PPK: Câu hỏi này hơi bên lề một chút. Chắc Nam Khánh có theo
dõi các cuộc biểu tình của giới trẻ tại Hồng Kông trong những tuần qua. Nam
Khánh có những suy nghĩ nào về biến sự này?
Nam Khánh: Tôi
thật sự rất ấn tượng với những gì đang diễn ra tại Hồng Kông. Tôi khâm phục và
ngưỡng mộ những gì mà người dân nói chung và các bạn trẻ Hồng Kông nói riêng
đang làm được. Nó đẹp như một câu chuyện cổ tích. Vì họ không chỉ là xuống
đường, thể hiện quyền và sức mạnh của công dân, mà họ còn cho thế giới thấy một
tập thể đoàn kết, với cách tổ chức chuyên nghiệp, và phương pháp phản kháng đầy
nghệ thuật sáng tạo.
Thời
gian qua tôi cũng thấy nhiều người dùng mạng xã hội tại Việt Nam lấy phong trào
của Hồng Kông so sánh với tình trạng của Việt Nam, đặc biệt là so sánh giới trẻ
hai bên. Theo tôi, đó là một sự so sánh khập khiễng. Người Hồng Kông hàng trăm
năm nay đã may mắn có được một nền giáo dục tự do, khai phóng trong một xã hội
dân chủ, điều mà hiện tại người Việt Nam còn đang phải chật vật để giành lấy.
Nên thay vì so sánh và khiển trách thì tôi cho rằng chúng ta nên chọn cho mình
một công việc cụ thể để đóng góp cho phong trào dân chủ Việt Nam, có thể bắt
đầu bằng việc quan sát và học hỏi từ phong trào ở Hồng Kông, từ đó rút kinh
nghiệm và áp dụng cho các phong trào ở Việt Nam trong tương lai chẳng hạn.
PPK: Nam Khánh nghĩ sao về tình hình giới trẻ Việt Nam? Thực tế
hiện nay có làm cho các bạn bi quan hay thất vọng không? Và theo Nam Khánh thì
người Việt trong và ngoài nước cần phải làm gì để tạo ý thức và đẩy mạnh các
phong trào dân sự tại Việt Nam?
Nam Khánh: Bản
thân tôi luôn nghĩ mình trẻ, ít ra là trẻ trong tâm hồn, và đang hoạt động, và
tôi không cảm thấy và cũng không cho phép mình bi quan hay thất vọng. Đặc biệt
là trong suốt mấy năm hoạt động, công việc đòi hỏi tôi đi nhiều nơi, có cơ hội
tiếp xúc với những bạn trẻ đến từ nhiều vùng miền, hoạt động trong nhiều lĩnh
vực khác nhau. Tôi thấy ở họ sự nhiệt huyết, năng động, tinh thần ham học hỏi
và cũng rất dũng cảm. Điều đó càng làm tôi có động lực hơn để đi tiếp vì tôi
biết rằng mình không đơn độc trên hành trình gian nan này. Một số những kiến
thức và kỹ năng tôi có được cũng là nhờ học được từ các bạn trẻ khác.
Mặc
dù thực tế Việt Nam vẫn còn rất khắc nghiệt nhưng đã có rất nhiều người trẻ dám
đứng lên, dám tham gia biểu tình, biết chủ động tìm kiếm cơ hội để được tự do
học tập để phát triển bản thân. Đó là điều đáng để đặt hy vọng lớn thay vì bi
quan.
Cá
nhân tôi không dám và cũng chưa đủ khả năng để đưa ra lời khuyên “người Việt
trong và ngoài nước cần phải làm gì”. Nhưng tôi nghĩ muốn làm mọi sự thành công
thì điều đầu tiên là phải có kiến thức, vì tri thức là sức mạnh, sự hiểu biết
sẽ giúp chúng ta bớt sợ hãi. Muốn thúc đẩy phong trào ở Việt Nam thì cần nhiều
những con người vững kiến thức lẫn kỹ năng. Muốn làm được điều đó không còn
cách nào khác là bắt đầu việc học ngay từ bây giờ.
PPK: Trước khi kết thúc cuộc trò chuyện này, Nam Khánh cho điều
gì khác muốn chia sẻ thêm về vấn đề xuất bản tự do, đấu tranh phi bạo lực, hay
công cuộc vận động dân chủ cho Việt Nam nói chung?
Nam Khánh: Nhìn
vào lịch sử, chúng ta có thể thấy các phong trào thay đổi xã hội không thể
thiếu sự đóng góp của ngành báo chí và xuất bản. Như phong trào Phục Hưng, sự
tự do bắt đầu bằng tự do sáng tác nghệ thuật. Từ phong trào Kháng Cách, các
cuộc cách mạng từ thế kỷ 18, 19, cho đến những cuộc cách mạng ôn hòa sau này
đều có sự đóng góp của việc in ấn, xuất bản và lan truyền các luồng tư tưởng
mới, tự do hơn, khai phóng hơn. Những tư tưởng này một khi đã lan tỏa trong
người dân, đã được người dân chấp nhận, thì họ sẽ trở nên miễn nhiễm trước sự
định hướng của tầng lớp cai trị.
Cũng
chính vì lý do đó mà nhà cầm quyền ở các chế độ độc tài đều tìm cách ngăn chặn,
cấm đoán, kiểm soát việc in ấn và xuất bản.
Cho
nên, chúng tôi nhận thấy rằng công cuộc vận động dân chủ cho Việt Nam không thể
thiếu vắng các tác phẩm tự do. Càng nhiều người dám viết, càng nhiều người dám
in ấn, dám phát hành các sách báo trái chiều thì sẽ giúp người dân thay đổi
nhận thức nhanh hơn và thiết thực hơn. Chúng tôi mong rằng sẽ có nhiều người
tham gia vào các hoạt động này, và sẽ xuất hiện nhiều nhà xuất bản độc lập
trong thời gian tới. Chúng tôi sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm cũng như hỗ trợ cho
họ trong khả năng của mình.
PPK: Cảm ơn Nam Khánh đã dành thời gian cho cuộc phỏng vấn này.
Mong chúc Nam Khánh và các nhà hoạt động đạt được những thành quả mong đợi
trong những ngày tới. Quý bạn đọc có thể theo dõi các hoạt động trên trang
Facebook của NXBTD hay qua email nhaxuatbantudo@gmail.com.
Nam Khánh: Chân
thành cảm ơn anh đã tạo điều kiện để tôi có dịp chia sẻ câu chuyện của Nhà xuất
bản Tự Do đến quý độc giả của VOA, tôi cũng xin thay mặt nhà xuất bản gửi lời
cảm ơn đến tất cả những người đã ủng hộ chúng tôi trong thời gian qua.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét