15171 - Từ vụ Scarborough, Việt Nam cần khởi kiện ngay Trung Quốc

Lý Thái Hùng

Quang cảnh phiên xử Philippines kiện Trung Quốc tại Tòa Trọng Tài Thường Trực (Permanent Court of Arbitration - PCA) tháng Bảy, 2016. Hàng ghế bên phải bị bỏ trống vì Trung Quốc từ chối không tham dự phiên xử. Ảnh: Permanent Court of Arbitration

Sự kiện nhà cầm quyền CSVN đã đưa ra tuyên bố đến ba lần, từ ngày 16 đến 27 tháng Bảy vừa qua, để yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan HD 8 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam, trong đó có Bãi Tư Chính, là một hành động tích cực. Hành động này cho thấy lãnh đạo CSVN đã nhìn ra bài học của Philippines, khi Bắc Kinh dùng chiến thuật đưa nhiều tàu: hải giám, kiểm ngư và đánh cá trá hình đến bao vây bãi cạn Scarborough, đánh bật Philippines ra khỏi khu vực này.

Việc nhà cầm quyền Trung Cộng cố tình phớt lờ yêu cầu của Hà Nội, tiếp tục duy trì tàu hải giám và cho giàn khoan HD 8 di chuyển quanh khu vực Bãi Tư Chính như hiện nay, cho thấy là Bắc Kinh vẫn nuôi ý đồ chiếm khu vực này. Nếu Việt Nam không nhanh chóng lên phương án kiện Trung Quốc để lôi kéo Tòa Án Trọng Tài Liên Hiệp Quốc (PCA) thì khó ngăn chặn tham vọng của Bắc Kinh.

Khủng hoảng Scarborough nổ ra khi máy bay tuần tra của hải quân Philippines phát hiện 8 tàu cá Trung Quốc gần bãi cạn Scarborough vào ngày 8 tháng TƯ, 2012. Lập tức, Manila đã cử soái hạm BRP Gregorio del Pilar tiếp cận và bắt các ngư dân Trung Quốc. Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách vừa cáo buộc Philippines đã đem tàu hải quân để quân sự hóa tranh chấp, vừa điều tàu hải giám đến ngăn chặn Philippines bắt ngư dân. Kể từ đó, hai bên bị lôi vào cuộc tranh chấp chủ quyền quyết liệt ở bãi cạn Scarborough.

Chiến thuật của Bắc Kinh dùng trong vụ chiếm bãi cạn Scarborough là huy động một số lượng tàu đông gấp nhiều lần so với số tàu mà Philippines đưa tới để giải cứu soái hạm BRP Gregorio del Pilar. Sau đó, tàu hải giám Trung Quốc đã phối hợp với các ngư dân của họ, bất ngờ dựng lên một hàng rào dây thừng quanh bãi cạn Scarborough để cô lập ngư dân Philippines.

Song song, Bắc Kinh gây áp lực kinh tế bằng cách làm khó vụ nhập khẩu chuối từ Philippines và nhất là cắt giảm các phi vụ của hãng hàng không Trung Quốc đến Manila, khiến cho số lượng du khách Trung Quốc đến Philippines sụt giảm đột ngột. Trong bối cảnh căng thẳng đó, Philippines đã phải nhờ Hoa Kỳ đứng làm trung gian đàm phán. Sau nhiều tuần lễ nhóm họp, Bắc Kinh và Manila đã đồng ý một thỏa thuận là sẽ cùng rút lui khỏi khu vực tranh chấp.

Thật ra, trong trận đấu liên tục từ đầu tháng Tư đến giữa tháng Sáu, 2012, Philippines kiệt sức vì bị lấn át về số lượng tàu để canh giữ, nên đã lấy lý cớ tránh bão để rút các tàu ra khỏi bãi cạn Scarborough sau khi có thỏa thuận; trong khi đó Trung Quốc vẫn giữ lại 6 tàu (gồm 3 tàu hải giám, 3 tàu ngư chính) tại bãi cạn và 26 tàu các loại khác hiện diện chung quanh khu vực bãi cạn.

Sau khi tàu của Philippines rút đi, Trung Quốc cho xây dựng một rào chắn tại lối vào nhỏ của bãi cạn. Bắc Kinh cho một số tàu chấp pháp canh gác ngay lối vào này để ngăn chặn những tàu đánh cá của ngư dân Philippines tiếp cận khu vực. Kể từ cuối tháng Sáu, 2012 trở đi, Philippines coi như mất quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough mà Manila đã tuyên bố chủ quyền từ năm 1946.

Chính vì hành động xâm lược trắng trợn này mà Philippines đã nộp đơn lên Tòa Trọng Tài Thường Trực Liên Hiệp Quốc (Permanent Court of Arbitration – PCA) để khởi kiện Bắc Kinh theo Công Ứớc Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) vào ngày 22 tháng Giêng, 2013. Trung Quốc không tham gia vào vụ kiện và đến ngày 12 tháng Bảy, 2016, Tòa Trọng Tài Thường Trực đã công bố Philippines thắng kiện Trung Quốc về tranh chấp chủ quyền Biển Đông. Tòa phán quyết rằng: Trung Quốc không có “các quyền lịch sử” dựa trên cái gọi là bản đồ “đường chín đoạn” như đã rêu rao, và việc xây dựng các đảo nhân tạo là trái phép.

Với kinh nghiệm của Philippines, đây là lúc Việt Nam phải sử dụng biện pháp pháp lý hơn là dùng công hàm ngoại giao hoặc hô hào chống đối theo kiểu xoa dịu sự phẫn nộ của người dân.

Nếu thật sự nhà cầm quyền CSVN nhận thức rằng đoàn kết dân tộc là vũ khí sắt bén nhất để bảo vệ sự tồn vong của đất nước và lãnh hải, thì đây là cơ hội tốt nhất để Bộ Chính Trị CSVN can đảm khởi kiện Bắc Kinh trước tòa án PCA. Lý do là những phản ứng yếu ớt hiện nay chỉ càng khiến Trung Quốc nhún vai, cười khẩy và lì lợm hơn trong quyết sách cướp biển trắng trợn của họ từ bấy lâu nay mà thôi.