6015 - Quan hệ quân sự Mỹ-Trung lại gặp sóng gió

Thanh Phương

Một hộ tống hạm loại 054A thuộc lớp Giang Khải II (Jiangkai II) của quân đội Trung Quốc trong đợt tập trận RIMPAC năm 2014. CC/U.S. Navy

Ngày 23/05/2018, Hoa Kỳ thông báo đã rút lại lời mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận đa quốc gia ở Thái Bình Dương. Theo Lầu Năm Góc, quyết định này là nhằm phản đối việc Bắc Kinh tiếp tục quân sự hóa các đảo tranh chấp ở Biển Đông, cụ thể là đã triển khai các tên lửa chống hạm và tên lửa địa đối không ở Trường Sa, cũng như lần đầu tiên cho oanh tạc cơ đáp xuống một đảo ở Biển Đông.

Tập trận Vành đai Thái Bình Dương-RIMPAC là cuộc tập trận đa quốc gia, diễn ra hai năm một lần tại vùng biển quanh Hawai. Đây là cuộc tập trận trên biển lớn nhất thế giới, với sự tham gia của gần 30 nước. Cuộc tập trận RIMPAC năm nay dự trù diễn ra từ ngày 27/06 đến 02/08. Hải quân Trung Quốc đã từng tham gia cuộc tập trận này hai lần, vào năm 2014 và năm 2016.

Hoa Kỳ không mời Trung Quốc tham gia RIMPAC năm nay nữa với lý do chính thức là tiến độ quân sự hóa Biển Đông của Trung Quốc đang tăng tốc, với mục tiêu ngày càng rõ nét là chống lại sự hiện diện quân sự của Mỹ tại vùng biển này. Việc triển khai các tên lửa chống hạm và tên lửa phòng không chính là nhắm vào các hoạt động do thám của quân đội Hoa Kỳ đối với hải quân Trung Quốc, đặc biệt là căn cứ tàu ngầm nguyên tử ở Hải Nam.

Còn về những oanh tạc cơ chiến lược H6-K mà Trung Quốc vừa cho đáp xuống đảo Phú Lâm, những máy bay này không chỉ có khả năng mang theo vũ khí hạt nhân, mà còn có thể mang theo các tên lửa diệt hạm và tên lửa hành trình tấn công trên bộ.

Khi thông báo quyết định rút lại lời mời Trung Quốc tham gia tập trận RIMPAC, bộ Quốc Phòng Mỹ đã kêu gọi Bắc Kinh “dỡ bỏ ngay lập tức các hệ thống vũ khí và ngưng tiến độ quân sự hóa các thực thể đang tranh chấp trên Biển Đông”.

Nhưng theo nhận định của tờ South China Morning Post, Bắc Kinh đã có ý đồ kiểm soát toàn bộ Biển Đông từ cách đây một thập niên. Việc Hoa Kỳ hạ cấp độ trong quan hệ quân sự với Trung Quốc sẽ không buộc được Bắc Kinh làm theo lời kêu gọi của Washington. Không những thế, Trung Quốc sẽ lại lấy cớ bị loại khỏi tập trận RIMPAC để tăng cường phòng thủ ở Biển Đông, chẳng hạn như triển khai thường trực các chiến đấu cơ phản lực hoặc triển khai lực lượng thủy quân lục chiến đồn trú trên quần đảo Trường Sa.

Nếu như việc Mỹ rút lại lời mời Trung Quốc tham gia tập trận RIMPAC sẽ chẳng có ảnh hưởng gì đến chính sách của Bắc Kinh về Biển Đông, vậy thì có lý do nào khác khiến Washington ra quyết định như vậy?

Theo South China Morning Post, trong chuyện này, Hoa Kỳ làm giống như Trung Quốc, tức là gắn hợp tác quân sự với các hồ sơ khác trong quan hệ song phương. Mỗi lần Washington bán vũ khí cho Đài Loan, Bắc Kinh vẫn trả đũa bằng cách đình chỉ quan hệ quốc phòng với Hoa Kỳ. Nay Mỹ cũng gắn hồ sơ Biển Đông với quan hệ quân sự Mỹ-Trung. Nói cách khác, quân sự hóa Biển Đông có thể chỉ là cái cớ để Washington giảm bớt tầm mức của quan hệ quốc phòng với Bắc Kinh.

Quyết định của Mỹ, theo South China Morning Post, có thể tạo ra một tiền lệ trong quan hệ Mỹ-Trung. Nhưng hiện chưa rõ là sau việc rút lại lời mời Trung Quốc tham gia tập trận RIMPAC, Hoa Kỳ sẽ thi hành những biện pháp nào kế tiếp. Dầu sao thì vụ RIMPAC cho thấy quan hệ quân sự Mỹ-Trung không còn mang tính ổn định nữa, mà có thể trồi sụt bất cứ lúc nào.