Sẽ có nhiều Việt Kiều ở Mỹ buộc phải hồi hương?

Ls. Trần Thành

 

Trong tuyên bố chung Việt – Mỹ công bố vào sáng ngày 1-6-2017 (giờ Hà Nội), có một chi tiết đáng chú ý: “Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Việt Nam sẽ làm việc tích cực với phía Hoa Kỳ để sớm đưa trở lại những người Việt Nam đã nhận được lệnh phải rời khỏi Hoa Kỳ lần cuối lấy cơ sở là Hiệp định Việt Nam – Hoa Kỳ về nhận trở lại công dân năm 2008. Hai nhà lãnh đạo cam kết sẽ thành lập nhóm làm việc để trao đổi về vấn đề này”.

Với chính phủ Trump thì luật về trục xuất đã thay đổi và những người chưa là công dân Mỹ sẽ không được bảo vệ hoàn toàn như các công dân Mỹ được hưởng quyền này. Những người không phải công dân Mỹ, bao gồm các thường trú nhân, có thể bị trục xuất nếu phạm một số tội hình sự, dù là những tội nhỏ, như trộm cắp ở các tiệm mua sắm, tàng trữ ma túy số lượng nhỏ, hoặc ký chi phiếu “ma”.... Họ có thể bị trục xuất mặc dù họ đã phạm tội từ nhiều năm trước và đã thọ án đầy đủ theo phán quyết của tòa.

Câu hỏi đặt ra: Có phải những người Việt Nam có quốc tịch Hoa Kỳ sẽ không bị ảnh hưởng bởi hiệp định trục xuất?. Tương tự, những người Việt Nam đến Hoa Kỳ trước ngày 12 tháng 7 năm 1995 (ngày hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao) sẽ không bị ảnh hưởng bởi hiệp định này?.

Câu trả lời ở hiện tại là bất kỳ Việt Kiều nào cũng có thể bị buộc phải hồi hương nếu như không cập nhật kịp thời về luật di trú.

Những người Việt tại Hoa Kỳ buộc phải hồi hương như nêu trong Hiệp định, còn đồng thời không phải là công dân của bất kỳ nước nào khác; trước đây đã cư trú tại Việt Nam và hiện không có nơi cư trú ở nước thứ ba.

Có một lưu ý là không đúng như tuyên bố từ Người Phát Ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam: “Việc hồi hương công dân Việt Nam có tính đến khía cạnh nhân đạo, tính thống nhất gia đình và hoàn cảnh của từng người trong từng trường hợp cụ thể”. Bởi tại Hoa Kỳ, theo luật hiện hành, các vị chánh án di trú không quan tâm đến những yếu tố nhân đạo. Những người chưa phải là công dân Hoa Kỳ có thể bị trục xuất ngay nếu họ phạm một số tội hình sự cụ thể nào đó, mặc dù họ đang sống đúng luật và có gia đình đang nương nhờ sự giúp đỡ của họ.

Nếu người nào đến Hoa Kỳ trước năm 1995 và phạm tội liên quan đến ma túy, sẽ không có nghĩa là họ đương nhiên sẽ bị trục xuất về Việt Nam. Thay vào đó, họ sẽ được đưa vào một thủ tục được gọi là Lệnh Giám Sát. Tương tự như một án treo. Họ sẽ phải trình diện với cơ quan Thi Hành Luật Hải Quan và Di Trú (ICE) mỗi năm và sẽ không thể du lịch ngoài Hoa Kỳ. Nếu họ rời Hoa Kỳ, điều này sẽ giống như họ tự trục xuất mình và sẽ không thể nào tái nhập cảnh Hoa Kỳ.

Nôm na, dưới triều đại hành pháp của Trump, ưu tiên trục xuất được nhắm tới tất cả những di dân không có giấy tờ hợp pháp, kể cả những người không có án tích. Nói cách khác, nếu người Việt đang sống tại Mỹ kiểu như du học đã hết hạn Visa nhưng vẫn không về nước, kết hôn khi đang lưu trú bằng visa du lịch trên đất Hoa Kỳ và khi hết hạn Visa vẫn không chịu về nước…, thì cơ quan ICE có thể trục xuất những người Việt ấy, mặc dù những người này chưa hề phạm một tội hình sự nào.