Ngày 11/12/1936: Edward VIII thoái vị

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1936, sau chưa đầy một năm lên ngôi, Edward VIII trở thành vị vua đầu tiên của Anh tự nguyện từ bỏ ngôi vị. Ông đã lựa chọn thoái vị sau khi chính phủ Anh, công chúng và Giáo hội Anh giáo lên án quyết định kết hôn của ông với một phụ nữ Mỹ đã ly hôn tên là Wallis Warfield Simpson.

Tối ngày 11/12, ông đã có một bài phát biểu trên sóng radio giải thích rằng, “Tôi cảm thấy mình không thể gánh vác được gánh nặng trách nhiệm và thực hiện các nghĩa vụ của một nhà vua, như tôi mong muốn, mà không có sự trợ giúp và ủng hộ của người phụ nữ mà tôi yêu.” Sang ngày 12/12, em trai của ông, Công tước xứ York, lên ngôi và trở thành Vua George VI.

Edward, sinh năm 1894, là con trai cả của Vua George V, người lên ngôi vua nước Anh vào năm 1910. Vốn vẫn còn độc thân khi gần tới tuổi 40, Edward chỉ giao du với giới thượng lưu London thuở bấy giờ. Đến năm 1934, ông rơi vào lưới tình với một phụ nữ người Mỹ nổi tiếng, Wallis Warfield Simpson, vợ của Ernest Simpson, một doanh nhân người Mỹ gốc Anh sống cùng bà ở gần London. Wallis, người sinh ra ở Pennsylvania, đã từng kết hôn và ly hôn với một phi công Hải quân Hoa Kỳ. Gia đình hoàng gia không chấp thuận người tình của Edward, nhưng đến năm 1936, hoàng tử vẫn dự định kết hôn với Simpson. Trước khi ông có thể thảo luận ý định này với cha mình, vua George V đã băng hà vào tháng 01/1936, và Edward được tuyên làm vua.

Nhà vua mới đã chứng minh mình rất “nổi tiếng”, và lễ đăng quang của ông đã được lên kế hoạch vào tháng 05/1937. Chuyện tình của ông với Simpson xuất hiện khắp các tờ báo ở Mỹ và Châu Âu lục địa, nhưng với “một thỏa thuận của các quý ông” giữa báo chí Anh và chính phủ, tin tức đã được giấu nhẹm khỏi các tờ báo Anh. Ngày 27/10/1936, Simpson đã nhận được bản án ly hôn sơ thảo, với ý định kết hôn cùng nhà vua, điều đã gây ra một vụ bê bối lớn. Đối với Giáo hội Anh giáo và hầu hết các chính khách Anh, họ không thể chấp nhận một phụ nữ Mỹ đã hai lần ly dị trở thành nữ hoàng Anh tương lai. Winston Churchill, khi ấy là một đảng viên Đảng Bảo thủ, là nhà chính trị nổi tiếng duy nhất ủng hộ Edward.

Mặc cho sự phản đối, Edward không thể bị ngăn cản. Ông đã đề xuất một cuộc hôn nhân mà trong đó Wallis sẽ không được hưởng bất kỳ danh tước hoặc tài sản nào, nhưng vào ngày 02/12, Thủ tướng Stanley Baldwin bác bỏ đề xuất này vì cho rằng nó không thực tế. Ngày hôm sau, vụ bê bối vỡ ra trên các trang nhất của báo chí Anh và đã được thảo luận công khai tại Nghị viện. Không có giải pháp nào khả thi, nhà vua đã từ bỏ ngai vàng vào ngày 10/12. Ngày hôm sau, Nghị viện phê chuẩn tuyên bố thoái vị, và triều đại của Edward VIII đã chấm dứt. Vị vua mới, George VI, đã ban tước cho người anh cả trở thành Công tước xứ Windsor. Ngày 03/06/1937, Công tước xứ Windsor và Wallis Warfield kết hôn tại Château de Cande (Lâu đài Cande) ở Thung lũng Loire của Pháp.

Trong hai năm tiếp theo, công tước và nữ tước sống chủ yếu tại Pháp nhưng họ cũng thăm viếng cả các nước châu Âu khác, bao gồm Đức, nơi mà công tước đã được các quan chức Đức Quốc xã vinh danh vào tháng 10/1937 và gặp gỡ Adolf Hitler. Sau khi Thế chiến II bùng nổ, công tước đã chấp nhận làm người liên lạc với nước Pháp. Tháng 06/1940, Pháp rơi vào tay Đức Quốc xã, Edward và Wallis đến Tây Ban Nha. Trong giai đoạn này, Đức Quốc xã đã tạo ra một kế hoạch bắt cóc Edward với ý định đưa ông trở lại ngôi vương như một nhà vua bù nhìn.

George VI, cũng như Thủ tướng của ông, Winston Churchill, đã cương quyết phản đối bất cứ thỏa hiệp hòa bình nào với Đức Quốc xã. Không biết về âm mưu bắt cóc của Đức Quốc xã, nhưng ý thức về sự đồng cảm  của Edward với Đức Quốc xã trước chiến tranh, Churchill vội vã trao cho Edward chức Thống đốc của vùng Bahamas ở Tây Ấn. Công tước và nữ tước khởi hành từ Lisbon vào ngày 01/08/1940, trốn thoát trong gang tấc khỏi vụ bắt cóc của Quân cảnh vệ SS Đức Quốc xã.

Năm 1945, công tước từ chức, và hai vợ chồng quay trở lại Pháp. Họ sống chủ yếu ở Paris, và Edward có vài lần quay trở lại Anh, chẳng hạn như để tham dự lễ tang của vua George VI năm 1952, và của mẹ ông, Nữ hoàng Mary, vào năm 1953. Mãi cho tới năm 1967, công tước và nữ tước mới được gia đình hoàng gia mời đến tham dự một buổi lễ chính thức, buổi lễ ra mắt một huy chương vinh danh Nữ hoàng Mary. Edward qua đời ở Paris năm 1972 nhưng được chôn cất tại Frogmore, trong tầng đất của Lâu đài Windsor. Năm 1986, Wallis qua đời và được chôn cất bên cạnh chồng mình.

Nguồn: Edward VIII abdicates, History.com