Mười hai giờ đêm 30
Tháng Sáu (2 giờ chiều ở California), Hy Lạp bước vào tình trạng vỡ nợ. Hết trợ
cấp, chính phủ Hy Lạp không thể trả cho IMF €1.55 tỷ (đồng Euro), gần $1.73 tỷ (Mỹ kim). Khi bà
Christine Lagarde, chủ tịch IMF chính thức công bố tin này, trên nguyên tắc các
định chế tài chánh khác ở Châu Âu có quyền đòi Hy Lạp phải trả hết €180 tỷ đã
cho vay. Làm như vậy không khác gì “rút ống dưỡng khí” của kinh tế Hy Lạp. Cho
nên chưa ai làm dữ cả, mà còn hứa hẹn sẽ nói chuyện tiếp về các biện pháp cứu giúp
khác. Chính phủ Alexis Tsipras sẽ thở được ít nhất đến ngày Thứ Hai tuần tới.
Thủ Tướng Alexis
Tsipras, 40 tuổi, đã “đánh cuộc,” còn gọi là “đánh cá.” Cuối năm 2014, đảng
Syriza của ông thắng cử nhờ hứa với cử tri rằng ông sẽ xóa bỏ các chính sách “thắt
lưng buộc bụng” do nước khác ở Châu Âu ép buộc. Các chính phủ trước đều phải chấp
nhận các chính sách này, khi Châu Âu đưa tay cứu Hy Lạp thoát khỏi bị vỡ nợ,
năm 2012, là tăng thuế, cắt giảm chi tiêu, khiến người già bị giảm bớt lương
hưu, người thất nghiệp sớm mất trợ cấp, công chức bị cắt lương, vân vân. Các
người lãnh lương hưu đã bị cắt 45% rồi, nạn thất nghiệp đã lên tới 25%, và tổng
sản lượng nội địa Hy Lạp đã giảm một phần tư kể từ năm 2010. Dân Hy Lạp, với 2
triệu rưỡi người nghỉ hưu và 600 ngàn công chức, chịu khổ cực quá, cho nên thấy
đảng Syriza hứa hẹn thì hoan nghênh; chấp nhận đối đầu với các nước chủ nợ!
Ông Alexis Tsipras chắc
nghĩ rằng nếu Hy Lạp cứ làm găng đến cùng, các nước khác sẽ phải nhượng bộ chứ
không dám bỏ rơi nước ông. Nếu Hy Lạp vỡ nợ thật, sẽ phải rút ra khỏi nhóm 24
nước Châu Âu đang dùng đồng Euro, trong đó có Vatican và Monaco. Nếu chuyện đó
xẩy ra, hậu quả sẽ rất lôi thôi, cho tất
cả mọi người. Năm 2012 Liên Hiệp Âu Châu và IMF, Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế dưới ảnh
hưởng của Châu Âu, đã hùn tiền giúp Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Hy Lạp thoát cảnh
vỡ nợ. Lý do cũng vì nếu không cứu ba nước này thì thì giới đầu tư khắp nơi sẽ
mất niềm tin, kinh tế cả Châu Âu, và cả thế giới, sẽ suy yếu. Cho nên ông
Tsipras đánh cá rằng năm nay cũng vậy; sau cùng các chủ nợ sẽ phải cứu; không
dám đá Hy Lạp ra khỏi Nhóm Euro; rồi ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu (EU) luôn.
Dân Hy Lạp có vẻ tin
ông Tsipras. Một cuộc nghiên cứu dư luận cho biết 74% dân Hy Lạp muốn nước họ nằm
trong khối EU, nhưng 50% vẫn hoan nghênh đường lối cứng rắn của ông Tsipras. Tức
là họ tin các nước Châu Âu sẽ không dám làm dữ. Cho nên trong sáu tháng qua,
chính phủ Tsipras nhất định không nhượng bộ các định chế cho vay nợ, là IMF,
Ngân Hàng Trung Ương Châu Âu (ECB) và Hội Ðồng Liên Hiệp Châu Âu (European
Commission, EC). Các chủ nợ tỏ ra rất cương quyết, nhưng ông Tsipras vẫn làm
như họ chỉ dọa, “tháu cáy,” chứ không dám đẩy Hy Lạp vào cảnh vỡ nợ.
Nhưng đêm hôm qua,
ông Tsipras đã chịu thua một keo. Các nước Châu Âu không “tháu cáy.” IMF không
cho trì hoãn món tiền €1.55 tỷ Euro. Hy Lạp đã vỡ nợ thật dù bà Lagarde không
dùng từ ngữ đó. Nhưng tai họa không chỉ có thế. Đến ngày 20 Tháng Bảy tới, nếu
không có tiền trả €3.5 nợ đáo hạn cho Ngân Hàng Châu Âu thì chắc chắn Hy Lạp
coi như sẽ tự động rút ra ngoài Khối 24 nước dùng đồng Euro. Vì lúc đó các ngân
hàng Hy Lạp sẽ không được trợ cấp để có tiền trả cho các trương chủ muốn rút
ra.
Nói “tự động” bởi vì
nội quy Nhóm Euro không có điều khoản nào về “rút ra” hoặc “bị đuổi ra.” Trước
đây chưa có nước nào đã ra cả. Nhưng việc Hy Lạp rút ra, gọi là “Grexit,” nếu xẩy
ra sẽ là một chuỗi các biến cố, chứ không phải một biến cố gọn gàng. Khi nào
chính phủ Hy Lạp tuyên bố sẽ phát hành một đồng tiền mới, gọi tên cũ là
“drachma” thì hành động đó có thể đánh dấu biến cố “Hy Lạp Ra, Grexit.”
Thứ Bảy vừa qua, ông
Tsipras đánh cá một cú chót. Ông tuyên bố sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý,
đặt một câu hỏi cho dân Hy Lạp là họ có chấp thuận các điều kiện mới của Châu
Âu hay không? Trong tuần lễ chờ đợi, ông ra lệnh các ngân hàng đóng cửa và hạn
chế số tiền dân có thể rút ra từ các máy tự động (€60 mỗi ngày).
Biện pháp cho các
ngân hàng tạm nghỉ nhằm cứu cả hệ thống khỏi cảnh dân ào ạt rút tiền ra. Từ khi
chính phủ Tsipras nắm quyền, số tiền dân gửi trong các ngân hàng từ €164 tỷ đã
giảm một phần năm, chỉ còn €130 tỷ. Trong mấy tuần qua, số tiền rút ra khỏi các
ngân hàng lên gần €10 tỷ. Người ta đoán dân Hy Lạp đang cất trong nhà khoảng
€45 tỷ.
Việc tổ chức trưng cầu
dân ý là một hành động “trốn trách nhiệm” của Thủ Tướng Alexis Tsipras để đảng
Syriza có thể rút lại các lời hứa khi tranh cử. Nếu dân chúng chấp thuận các điều
kiện của Châu Âu, ông Tsipras có thể coi là ông bị bắt buộc “thắt lưng buộc bụng”
ngoài ý muốn. Chắc dân Hy lạp sẽ chấp thuận, nhưng họ sẽ “trừng phạt” đảng
Syriza trong cuộc bỏ phiếu sắp tới. Các đảng đang liên hiệp với Syriza sẽ làm
áp lực buộc ông Tsipras phải từ chức để bàu cử lại. Hai đảng được lợi nhất
trong cơ khủng hoảng này là đảng Cộng Sản và đảng Cực Hữu Bình Minh Vàng (Golden
Dawn), khuynh hướng phát xít. Nước Hy Lạp đã từng trải qua nhiều cuộc đảo chính
trong quá khứ; dân chúng sẽ lo sợ tái diễn sau cuộc khủng hoảng này!
Đây không phải là lần
đầu tiên, chính phủ Hy Lạp đã vỡ nợ bẩy lần trong 200 năm qua. Năm 1830 nước
này không trả được nợ cho Anh quốc khiến Hải Quân Hoàng Gia phải đưa tầu đến
chiếm các tài sản gán nợ! Thực ra trên thế giới hầu hết các quốc gia đã vỡ nợ,
trừ năm nước là Australia, New Zealand, Thái Lan, Đan Mạch, Canada và Mỹ. Vụ Hy
Lạp vỡ nợ lần này gây to chuyện vì liên can đến cả Châu Âu và đồng Euro.
Người ta đã tính toán
xem nếu Hy Lạp phải rút ra khỏi khối Euco thì hai bên sẽ thiệt và lợi những gì.
Khi tính sổ xong, thì đối với cả hai bên, lợi bất cập hại. Hy Lạp thiệt hại nhiều,
khối Châu Âu thiệt hại nhẹ hơn. Nếu các nhà lãnh đạo đều suy nghĩ một cách thuần
lý thì họ sẽ tìm đủ mọi cách để việc “ly dị” không xẩy ra. Nhưng chúng ta biết,
ngay trong hôn nhân, nhiều khi hai người quyết định ly dị nhau mà không ai suy
nghĩ chín chắn.
Trước hết, đối với nước
Hy Lạp, nếu chấp nhận “vỡ nợ” thì ích lợi đầu tiên là sẽ không phải lo trả ngay
những món nợ ngập đầu €320 tỷ, trong đó có €240 tỷ mới được cấp từ năm 2012 và
€56 tỷ nợ nước Đức. Nhưng thực ra, việc trả các món nợ này đều rất nhẹ. Lãi suất
rất thấp, số tiền trả nợ mỗi năm chỉ chiếm 3% GDP, kinh tế Hy Lạp có thể chịu đựng
được. Rút ra khỏi khối Euro, Hy Lạp sẽ khó vay được nợ với lãi suất thấp như vậy,
trừ khi vay chính phủ Nga hay Trung Quốc, đánh đổi với các điều kiện chính trị
mà dân chúng sẽ chống đối.
Việc thay đổi đồng tiền
từ Euro sang Drachma, đồng tiền dân Hy Lạp dùng từ năm 1830 đến năm 2001, sẽ
gây nhiều rắc rối. Năm 1993, nước Slovak tách ra khỏi Tiệp Khắc, phải mất sáu
tháng việc đổi tiền mới làm xong. Sẽ cần đến 430 triệu Mỹ kim để in tiền mới. Đồng
tiền mới khiến cho mọi bản hợp đồng thương mại, trong nước và với nước ngoài, sẽ
phải được viết lại, dùng đồng tiền Drachma thay Euro. Nhưng các món nợ sẽ được
tính theo tỷ lệ hối suất nào? Rất nhiều cuộc giao thương sẽ đình trệ khi hai
bên không đồng ý với nhau về tỷ giá. Đồng Drachma của Hy Lạp chắc chắn sẽ mất
giá ít nhất 50% ngay khi ra đời.
Một hậu quả khi đồng
tiền xuống là hàng nhập cảng sẽ lên giá. Các nhà nhập cảng có thể không bán
hàng ra trong khi chưa biết họ sẽ mua hàng mới với giá nào, vì hối suất bấp
bênh thay đổi. Ngược lại, mối lợi khi tiền xuống giá là hàng Hy Lạp bán ra nước
ngoài sẽ được lợi vì giá hạ hơn, dễ cạnh tranh hơn. Tuy nhiên, trong nền kinh tế
Hy Lạp phần ngoại thương chiếm phần nhỏ cho nên mối lợi về xuất cảng nếu có
cũng không đáng kể. Trong ba năm qua chính phủ Hy Lạp đã hạ giá hàng xuất cảng
rồi, khi buộc các công nhân giảm lương 16%; nhưng sau đó số hàng xuất cảng cũng
không thấy tăng lên.
Ảnh hưởng kinh tế sẽ
kéo dài nếu Hy Lạp rút ra. Ngay lập tức, nhiều ngân hàng sẽ phá sản vì hiện nay
họ sống nhờ Ngân hàng Châu Âu bơm tiền cấp cứu. Khi đồng tiền mất giá, mọi người
dân tiết kiệm đều mất tiền, có thể mất một nửa. Người dân mất niềm tin thì số
tiết kiệm và đầu tư sẽ giảm, mọi việc giao thương bị trì trệ. Nhiều thanh niên
Hy Lạp sẽ đi ngoại quốc, người có tiền cũng đem ra ngoài làm ăn. Giới đầu tư quốc
tế sẽ ngần ngại hơn khi muốn đưa tiền vào Hy Lạp. Một quốc gia vỡ nợ sẽ bị gạt
ra ngoài thị trường vốn thế giới trong một thời gian dài, hàng chục năm trở
lên. Nói tóm lại, Hy Lạp sẽ gặp nhiều khó khăn hơn là được lợi nếu ra khỏi khối
Euro.
Đối với Liên Hiệp
Châu Âu việc xóa nợ cho Hy Lạp không gây thiệt hại lớn lắm. Nhưng nếu Hy Lạp
rút ra thì khối Euro sẽ không vững chắc như trước nữa.
Các nước Đông Âu đã tỏ
thái độ cứng rắn nhất đối với Hy Lạp trong thời gian qua, vì họ thấy không có
lý do gì dân chúng nước họ chịu một mức sống thấp hơn dân Hy Lạp, mà tiền họ
đóng góp cho Liên Hiệp Châu Âu lại được đem giúp cho Hy Lạp. Nhưng nếu Grexit xẩy
ra, vùng bị ảnh hưởng nặng nhất nằm ở Đông Âu vì niềm tin của giới đầu tư nói
chung sẽ sụt giảm. Đồng Zloty của Ba Lan, đồng Florint của Hungary có thể sẽ mất
giá 15 đến 20% so với đô la Mỹ. Số tiền đầu tư tại các nước Đông Âu có thể xuống
vì, vì người ta bớt tin tưởng.
Tuy nhiên, những mối
lo trên có thể rất nhẹ và sẽ thoáng qua rất nhanh; khác với tình trạng năm
2012. Nếu năm đó Hy Lạp rút ra thì Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha cũng ra đi. Nhưng
năm nay, hai nước trên đã hồi phục, được thị trường tin tưởng hơn. Bằng cớ là
chính phủ hai nước này đang vay nợ chỉ phải trả lãi suất hàng năm khoảng trên
dưới 2% cho các trái khoán 10 năm; trong khi chính phủ Hy Lạp phải trả tới 10
hay 12%. Cho nên, nhiều người nghĩ rằng nếu Châu Âu dứt bỏ được một “của nợ” là
nước Hy Lạp thì sau đó sẽ bớt được một vấn đề khó khăn! Đối với nước Mỹ, ảnh hưởng
sẽ không đáng kể, trừ một số công ty làm ăn nhiều với Châu Âu. Thực ra kinh tế
Hy Lạp còn nhỏ hơn kinh tế các thành phố lớn ở Mỹ!
Tuy nhiên, khối các
nước dùng đồng Euro sẽ phải đối phó với một vấn đề mới: Việc tham gia vào khối
từ nay sẽ không còn là những cam kết vĩnh viễn như trước nữa. Nếu Hy Lạp “bị đuổi
ra” thì nhiều nước kinh tế yếu khác sẽ có thể sẽ phải ra đi, như Cyprus, Bồ Đào
Nha; trong một cuộc khủng hoảng sau này. Tham vọng thống nhất Châu Âu sẽ mờ nhạt
ít nhất mất nửa thế kỷ.
Có lẽ ông Tsipras đã
đánh cá rằng khối Euro muốn tránh tình trạng đó bất cứ với giá nào. Cho nên ông
mới “đánh cá” rằng Châu Âu không bao giờ dám “đuổi Hy Lạp” ra ngoài. Có điều,
ông không biết nghĩ rằng một khối Châu Âu muốn tồn tại mà lại bỏ qua không tôn
trọng các quy tắc tối thiểu của thị trường tài chính, thì cả khối sẽ mất uy tín
và khó điều hành. Mối lo đó còn lớn hơn là chịu những thiệt hại nhỏ khi chịu mất
một thành viên để bảo vệ các quy tắc tài chánh.
Nhưng dân Hy Lạp sẽ
phải nhận ra rằng ông Tsipras thích đánh cá, và ông ta đã đem nền kinh tế cả nước
và tương lai đất nước đặt lên bàn đánh cá! Năm 2014, kinh tế Hy Lạp thực ra đã
ngưng suy thoái, bắt đầu tăng trưởng. Nhưng chính phủ Tsipras thiếu khả năng,
bao cấp cho bè đảng nhiều hơn các chính phủ trước, khiến kinh tế khựng lại và
nay lại đang xuống.
Chủ Tịch Liên Hiệp
Châu Âu Jean-Claude Juncker đã mỉa mai rằng ông Tsipras tự nhận là theo chủ
nghĩa xã hội; nhưng khi được yêu cầu tăng thuế các nhà giầu thì ông lại cưỡng đến
phút chót mới làm. Ông Juncker kêu gọi dân Hy Lạp chấp thuận các đề nghị của
các chủ nợ trong khi chính phủ Tsipras cổ động dân bỏ phiếu chống. Ông Juncker
nhấn mạnh rằng các đề nghị mới của châu Âu không đòi phải cắt giảm lương và hưu
bổng. Tuy nhiên, khi họ đòi Hy Lạp tăng thuế tiêu thụ (VAT) thì hậu quả là tất
cả mọi người bị giảm lương! Tổng Thống Pháp Francois Hollande nói thẳng rằng nếu
dân Hy Lạp bỏ phiếu KHÔNG thì coi như họ muốn ra khỏi khối sử dụng đồng Euro.
Ngày Chủ Nhật tới, dân Hy Lạp sẽ cho biết quyết định của họ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét