 |
| Vị trí 3 đặc khu ở Việt Nam |
Vào tháng 6 năm 2018, các cuộc biểu tình nổ ra ở các thị trấn lớn thuộc sáu tỉnh, khiến chính phủ Việt Nam mất cảnh giác và gây áp lực buộc họ phải hoãn luật Đặc khu. Chính phủ Việt Nam cho rằng nếu được Quốc hội thông qua, Luật Đặc khu có thể châm ngòi cho cải cách đầu tư và kinh tế mới. Nguyễn Văn Phúc, nguyên Chủ tịch Ủy ban Kinh tế Quốc hội, đã nói với cộng đồng doanh nghiệp vào tháng 5 năm ngoái: “Các nhà đầu tư đánh giá cao luật này vì nó phản ánh sự thay đổi căn bản của Việt Nam.”
Nhưng công chúng Việt Nam lo ngại rằng các công ty Trung Quốc sẽ là người hưởng lợi chính của sự ưu đãi nhà đầu tư mới, kể cả đề xuất cho thuê đất 99 năm.
Luật này nhằm mục đích thành lập ba đặc khu - loại hình đầu tiên tại Việt Nam - ở các địa điểm chiến lược Vân Đồn, Bắc Văn Phong và Phú Quốc. Một số trí thức Việt Nam đã cảnh báo rằng những địa điểm này có thể gây ra các mối đe dọa an ninh quốc gia nếu rơi vào tay kẻ xấu.
Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam mặc dù chỉ chiếm 5,8% tổng vốn đầu tư nước ngoài, đứng thứ 7 và kém Hàn Quốc và Nhật Bản.
Đánh bạc với Đặc Khu
Chính phủ Việt Nam coi các Đặc khu mới là động lực tăng trưởng và phát triển kinh tế quan trọng, mặc dù kết quả tại các khu vực hiện có vẫn rất đáng ngờ.
Cố vấn chính phủ Võ Trí Thành, một nhà kinh tế cấp cao tại Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết: “Mục đích của việc phát triển Đặc khu là tạo ra lợi thế hàng đầu cho sự phát triển của đất nước trước sự khan hiếm tài nguyên, cũng như sự phức tạp chính trị và xã hội.”
Việt Nam đã thành lập 18 đặc khu ven biển với tới 325 khu công nghiệp được nhà nước hỗ trợ trong cả nước. Tuy nhiên, phần lớn đất nông nghiệp cho công nghiệp hóa này vẫn chưa được sử dụng.
Học giả Việt Nam Nguyễn Minh Quang tại Đại học Cần Thơ, và đồng sáng lập Diễn đàn Môi trường Mê Kông, đã lưu ý rằng phần lớn các dự án này bị đánh giá là hoạt động kém và quản lý sai, kèm theo suy thoái môi trường nghiêm trọng và lãng phí đất đai.
Bộ Tài chính ước tính Việt Nam sẽ cần 70 tỷ USD để phát triển ba Đặc khu mới. Trong trường hợp đảo Phú Quốc, các nhà đầu tư nước ngoài dự kiến sẽ cung cấp 41% vốn, Việt Nam cung cấp phần còn lại.
Huỳnh Thế Du, một chuyên gia về chính sách công từ Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright (FETP), đã nhấn mạnh đến gánh nặng chi phí đối với nền kinh tế quốc gia. Ông nhận xét với tờ Tuổi Trẻ rằng: “Cần kiểm tra xem các lợi ích do Đặc Khu mang lại có cao hơn chi phí hay không.”
Theo ước tính hiện tại, Việt Nam sẽ may mắn tăng thêm 10 tỷ đô la thu nhập.
Trong bài viết trên Vietnam News, cố vấn chính phủ Võ Trí Thành dường như chấp nhận yếu tố rủi ro cao với lời hô hào rằng Việt Nam phải dám chơi và đặt cược vào thành công của các Đặc khu.
Mặc dù hồ sơ theo dõi không ấn tượng về các dự án như vậy, các bộ trưởng của chính phủ đã nói đến các dự án như các tiểu Singapore với các doanh nghiệp và ngành công nghiệp xanh, công nghệ cao và sử dụng chất xám.
Tuy nhiên, nhà kinh tế hàng đầu Vũ Quang Việt, cựu chuyên gia kinh tế, cựu nhân viên LHQ và cựu cố vấn cho thủ tướng cải cách Võ Văn Kiệt không bị thuyết phục. Ông cảnh báo rằng các Đặc khu sẽ khó thu hút bất kỳ hình thức công nghiệp công nghệ cao sạch nào vì dự thảo luật chủ yếu tập trung vào thị trường bất động sản và sòng bạc.
Viết trên Thời báo Straits, Võ Trí Thành, cố vấn kinh tế cấp cao của CIEM, thừa nhận rằng, việc thiếu minh bạch và các biện pháp phòng ngừa trong xử lý các rắc rối trước khi thực hiện dự án đã gây ra một số rối loạn xã hội, như sốt đất ở những khu vực đặc biệt khu kinh tế
Không rõ làm thế nào chính phủ sẽ thực hiện các tuyên bố chính sách của mình về việc ngăn chặn việc chiếm đất của nông dân nghèo và đầu cơ bất động sản.
Vụ bê bối ô nhiễm
Phản ứng dữ dội chống lại các Đặc khu được đề xuất cũng có thể phản ánh những lo ngại chính đáng về hồ sơ môi trường của đầu tư Trung Quốc tại Việt Nam.
Năm 2009, cuộc biểu tình lớn đầu tiên chống lại một tập đoàn Trung Quốc (công ty con của Chinalco) khai thác mỏ bauxite ở Tây Nguyên của Việt Nam. Khai thác bauxite thông qua các mỏ khai thác lộ thiên tạo ra bùn đỏ độc hại có thể gây ô nhiễm nghiêm trọng nếu trôi vào sông ngòi.
Ông Võ Nguyên Giáp, cánh tay phải của ông Hồ Chí Minh và anh hùng LLVT, đã ủng hộ các cuộc biểu tình và kêu gọi thủ tướng hủy bỏ thỏa thuận với Trung Quốc.
Một nhà máy sản xuất máy phát điện thuộc sở hữu của Trung Quốc là tâm điểm của một cuộc biểu tình ở Phan Rí, tỉnh Bình Thuận vào tháng 5 năm ngoái. Theo người dân địa phương, công ty đã tước đi tất cả các thảm thực vật và làm cho những đứa trẻ có hàm lượng chì nguy hiểm khá cao trong máu.
Hoãn lại
Rất nhiều khiếu nại và vấn đề do trải nghiệm Đặc khu của Việt Nam tạo ra không thể dễ dàng khắc phục được. Nhiều nhà kinh tế Việt Nam cho rằng nước này cần thu hút đầu tư công nghệ cao có trách nhiệm hơn là các sòng bạc và khu nghỉ dưỡng mà các nhà đầu tư Trung Quốc đặc biệt ưa chuộng.
Nhưng điều này không ngăn được thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc kêu gọi Trung Quốc đầu tư nhiều hơn tại Hội chợ triển lãm nhập khẩu quốc tế Trung Quốc (CIIE 2018) tại Thượng Hải.
Trên thực tế, Việt Nam rất có thể sẽ thu được nhiều đầu tư của Trung Quốc do chiến thương mại Mỹ-Trung. Tiến sĩ Paul Chamber, giảng viên tại Đại học Nghiên cứu Cộng đồng ASEAN, Đại học Naresuan, nói với chinadialogue:Trung Quốc ngày càng cần Việt Nam để né lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ và mong muốn tận dụng mức lương thấp hơn của Việt Nam trong lĩnh vực sản xuất và tình trạng giao thương tối huệ quốc.
Nếu chính phủ giữ được tính hợp pháp chính trị trước sự lo lắng và sợ hãi của công chúng đối với đầu tư của Trung Quốc đang gia tăng nhanh chóng, họ phải phát triển một mô hình mới để đối phó với một vấn đề cũ - vấn đề nan giải từ lâu là cân bằng sự các xung đột hàng hải chưa được giải quyết với sự cần thiết phải giải quyết hợp tác hòa bình và cùng tồn tại với siêu cường khu vực ở biên giới phía bắc.
Công chúng Việt Nam cũng vô cùng lo lắng về việc vốn đầu tư và đầu tư của Trung Quốc đang mở rộng nhanh chóng trong khu vực, sức mạnh mềm của Trung Quốc cũng có thể làm bế tắc cuộc đấu tranh giành độc lập của họ.
Việc thông qua và phê chuẩn luật đặc khu đã bị trì hoãn cho đến tháng 5 năm 2019 nhưng giờ đây dường như nhiều khả năng sẽ được đưa vào back-burner. Bà Phạm Chi Lan, cố vấn kinh tế cho một số cựu thủ tướng, nhận xét: “Tôi không nghĩ rằng chính phủ sẽ đưa luật đặc khu trở lại Quốc hội trong năm nay vì gây quá nhiều tranh cãi.”
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét