Rượu sâm banh của vùng Champagne,
Pháp.Pixabay/Gellinger
Tiếng nổ vui tai khi bật nắp sâm
banh trong lễ rót rượu tại tiệc cưới ngày càng trở nên phổ biến. Một buổi lễ
khai trương triển lãm nghệ thuật hay để đánh dấu chiến thắng trong thể thao, đặc
biệt là đua xe Công thức 1, luôn hoàn hảo hơn với tiếng bật nắp sâm banh và lớp
bọt tràn trắng khỏi miệng chai. Sâm banh trở thành biểu tượng của thành công và
không khí hội hè !
Sâm banh được sản xuất từ những
giống nho trồng trên khu vực khoanh vùng và được bảo hộ ở vùng Champagne (đông
bắc nước Pháp), nằm giữa hai thành phố Reims và Troyes. Theo giải thích với RFI
của ông Jean-Baptiste Denisart, đồng sở hữu nhãn hiệu sâm banh André Robert, chỉ
có rượu sản xuất ở trong khu vực này mới được mang tên “Champagne” (Sâm banh) :
“Chúng tôi may mắn nằm trong khu
vực được bảo hộ. Chúng tôi có 33.000 ha được xếp hạng “Tên gọi được bảo hộ nguồn
gốc” (Appelation d’Origine Protégée, A.O.P.). Và chỉ những người làm việc và những
cánh đồng nho nằm trong khu vực này mới có thể nhận được A.O.P. Champagne. Sản
phẩm của chúng tôi được bảo vệ và không sản phẩm nào có thể được gọi là “Sâm
banh” nếu như không được làm ở vùng Champagne”.
Ruộng nho nhà sản xuất André
Robert nằm ở Mesnil-sur-Orge, phía Bờ Trắng, nổi tiếng với loại nho trắng
“chardonnay”. Cùng với loại nho đỏ “pinot noir” và nho đen “pinot meunier”, đây
là một trong ba loại nho chính làm nên danh tiếng của sâm banh. Ngoài ra, niên
hiệu (millésime) cũng là dấu hiệu cho thấy giá trị của rượu. Nho được thu hoạch
vào năm được cho là tốt sẽ được cất và xử lý riêng. Loại rượu không ghi năm thường
là tổng hợp từ các giống nho và năm thu hoạch của mỗi nhà : đây cũng chính là nền
tảng và danh tiếng của mỗi nhà sản xuất.
Vậy những yếu tố nào đã giúp loại
rượu vang bình dị, có nguồn gốc từ một vùng trồng nho bình thường, lại trở
thành đồ uống nổi tiếng trong các sự kiện trọng đại ? Trên trang The
Conversation, giáo sư marketing Joonas Rokka, trường Thương Mại Lyon, phân tích
bốn “huyền thoại” giúp sâm banh nổi tiếng : nguồn gốc, thước đo giầu sang, lòng
tự hào dân tộc và tính hiện đại.
Huyền thoại về nguồn gốc
Trước đây, vùng Champagne nổi tiếng
về nghề bán len hơn là sản xuất rượu, vì đất ở đây có vẻ không thích hợp để làm
rượu vang ngon. Do vậy, những thùng rượu đầu tiên được sản xuất chỉ dành làm
quà tặng cho khách mua len.
Chất lượng sâm banh dần được cải
thiện nhờ các tu sĩ dòng thánh Benedicto (Biển Đức) để gây quỹ cho các nhà
dòng. Nhưng họ không phải là người “phát minh” ra sâm banh như nhiều người vẫn
nghĩ. Sau này, tu sĩ Pierre “Dom” Pérignon (1635-1713), quản lý một tu viện ở
thành phố Reims, được lưu danh là “huyền thoại về nguồn gốc” do chất lượng rượu
mà tu viện sản xuất, thường được gọi dưới tên “vang Pérignon”. Sở hữu tu viện từ
giữa thế kỷ XIX, Nhà Moët & Chandon đã đưa ra dòng rượu đặc biệt Dom
Pérignon vào năm 1936. Từ đó, rượu Dom Pérignon nổi tiếng trên khắp thế giới.
Sâm banh chỉ thật sự phát triển
khi các nhà sản xuất len vùng Champagne nhận được nhiều đơn đặt hàng rượu hơn
là len từ phía khách hàng. Với họ, đó là cơ hội để thoát khỏi ngành công nghiệp
len với loại sản phẩm mang lại nhiều lợi nhuận hơn và có tương lai hơn.
Rượu sâm banh của Nhà Moët
Huyền thoại về giầu sang quyền
quý
Sâm banh còn là biểu tượng của sự
giầu sang quyền quý, là một mặt hàng xa xỉ... và điều này đến cũng rất tình cờ.
Năm 496, vua Clovis của người
Francs (tức người Pháp thời xưa) được rửa tội tại thánh đường Reims. Sau này,
theo truyền thống, kinh thành Reims trở thành nơi đăng quang của hầu hết các vị
vua Pháp. Dĩ nhiên, sau mỗi buổi lễ là bữa tiệc linh đình và khách mời thưởng
thức sâm banh của địa phương. Từ đó, sâm banh được coi là đồ uống hội hè, chỉ một
bộ phận thượng lưu mới được thưởng thức.
Biểu tượng giầu sang của sâm banh
còn được khẳng định nhờ vị vua giầu nhất nước Pháp, Louis XIV. Sau lần đầu tiên
thử sâm banh vào năm 16 tuổi ở nhà thờ Reims, vị vua Mặt Trời đã gắn liền sâm
banh với những khát vọng của ông : thời trang, uy quyền và xa hoa.
Ngành công nghiệp rượu có thêm lực
đẩy mới nhờ một sắc lệnh của vua Louis XIV. Lần đầu tiên, sâm banh - và chỉ duy
nhất loại rượu này - được phép vận chuyển trong chai thuỷ tinh thay vì chứa
trong các thùng phuy bằng gỗ. Trong những năm 1660, sâm banh sủi bọt đã xuất hiện
ở Anh Quốc, nhờ hầu tước Saint-Evremond xuất thân từ vùng Champagne nhưng sống ở
Luân Đôn.
Trả lời RFI, chị Fanny Heucq, chủ
một cửa hàng rượu ở khu Saint-Michel, Paris, cho biết chính người Anh đã nghĩ
ra hình thức đóng chai kiểu mới này :
“Đó là một loại rượu vang được
người Anh mua rất nhiều. Chính họ đã yêu cầu đóng rượu vào chai vì khi vượt biển
Manche, rượu trong thùng lớn thường bị sóng sánh và thỉnh thoảng khi tầu cập cảng
trễ, đó không còn là rượu nữa mà giống như dấm vậy. Sâm banh ra đời từ đó. Mỗi
khi mở nắp chai, người ta nghe thấy tiếng “pop”, có nghĩa là rượu đã lên men và
chính điều này khiến người Anh thích thú”.
Từ luật mới của vua Louis XIV,
bao bì đóng gói rượu được thiết kế trau chuốt hơn và được in hình của người nổi
tiếng để quảng cáo, như hoàng hậu Marie-Antoinette, Jeanne d’Arc, sĩ quan của
đoàn quân thắng trận, các nhà quý tộc, nghệ sĩ... Các nhà sản xuất sâm banh
nhanh chóng hiểu được lợi ích của kỹ thuật xây dựng hình ảnh để tăng thêm tiếng
tăm cho thương hiệu và để kích thích đam mê của một bộ phận khách hàng ngày
càng đông và giầu có hơn.
Lễ mừng mùa thu hoạch của nhà
Deutz, xã Ay, vùng Champagne, Pháp, ngày le 22/09/2016.
REUTERS/Benoit Tessier/Archivo
Huyền thoại quốc gia
Cuộc Cách Mạng Pháp năm 1789 đánh
dấu chấm hết cho sự liên kết giữa sâm banh với giới quý tộc giầu có. Chính cuộc
cách mạng cũng là nguồn gốc của huyền thoại thứ ba, và có lẽ là huyền thoại thế
lực nhất, khi liên hệ chặt chẽ sâm banh với “linh hồn” và giá trị của nền Cộng
hoà mới của Pháp. Theo Voltaire, chai “sâm banh là hình ảnh chói sáng của đất
nước chúng ta” và đến lúc phải coi đó là “biểu tượng vinh quang nhất” của nền
văn minh Pháp.
Trong giai đoạn Đế Chế, sứ mệnh vẻ
vang của sâm banh được hoàn thiện. Hoàng đế Napoléon dùng loại rượu này khi muốn
xây dựng một xã hội tư sản, công nghiệp và trung thành mới. Jean-Rémy Moët
thành lập thương hiệu Moët ở Hoa Kỳ và phát triển một bộ phận khách hàng mới,
trong đó có tổng thống George Washington. Sau khi quân Nga đánh tan đội quân của
Napoléon và chiếm được thành phố Reims, nhà sản xuất, bà quả phụ Clicquot đã mở
các hầm rượu của gia đình cho quân đội Nga với hy vọng nhờ đó bà sẽ chinh phục
được thị trường Nga.
Tất cả các chiến lược trên đều
mang lại kết quả. Sau khi Đế Chế sụp đổ và trước cuộc Cách Mạng Công Nghiệp lần
thứ nhất, sâm banh đạt đến thời kỳ vàng son. Nhờ hệ thống đường sắt, sâm banh
được chuyển nhanh hơn đến các thị trường xa xôi, với số lượng lớn hơn. Thêm vào
đó, trang thiết bị mới cũng giúp quá trình sản xuất hiệu quả hơn và giúp sâm
banh trở nên thu hút hơn cả về thẩm mỹ lẫn chất lượng. Sâm banh nhanh chóng trở
thành một biểu tượng của nước Pháp trong mắt các nước trên thế giới.
Huyền thoại về tính hiện đại
Ngay từ đầu những năm 1900, sâm
banh đã được các nhà quảng cáo nâng thành một biểu tượng của tính hiện đại.
Trong “Thời Kỳ Tươi Đẹp” (Belle Epoque), các quảng cáo sâm banh thường được dàn
dựng thành những “câu chuyện thần tiên” thời hiện đại mà tầng lớp trung lưu
ngày càng mơ đến, như hình ảnh ô tô, khinh khí cầu, tầu thủy, máy bay...
Có lẽ vì thế, không có gì là lạ
khi thấy sâm banh được chiêu đãi trên con tầu Titanic hay được thử tại Triển
Lãm Hoàn Cầu Paris năm 1889, hay khi tháp Eiffel được giới thiệu với khắp thế
giới. Sâm banh trở thành biểu tượng cho sự hiện đại vào thời điểm mà nước Pháp
đang cố quên những nỗi đau kinh hoàng do Thế Chiến Thứ Nhất gây ra và muốn hướng
đến một thời kỳ mới, đầy hứa hẹn.
Năm 2016, tổng doanh thu nhờ xuất
khẩu sâm banh lên đến 4,71 tỉ euro. Theo Ủy ban Champagne (Comité Champagne),
năm 2016 là năm thứ hai liên tiếp đạt kỷ lục về doanh thu (sau năm 2015 với
4,74 tỉ euro). Người tiêu dùng ngày càng chuộng những dòng rượu quý hiếm, điều
mà các nhà sản xuất vùng Champagne không ngừng cố gắng để bảo vệ danh tiếng sản
phẩm đã được ghi vào di sản thế giới của Unesco.
Mùa hái nho ở Champagne : 17 vùng
phía đông nước Pháp trồng nho để sản xuất rượu Champagne
REUTERS /Benoît Tessier
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét