Joseptuat
Theo Triết học đường
phố
Một đất nước luôn nằm
trong những top đầu khó hiểu và ngược đời như tham nhũng, nợ công cao so với
GDP, số người chết vì ung thư và tai nạn giao thông thì việc trở thành á quân
thế giới về tiêu thụ mì ăn liền cũng không mấy là khó hiểu với chúng ta. Thế
nhưng đối với những ai luôn tự hào về ẩm thực và chỉ số hạnh phúc của mình trên
bảng xếp hạng quốc tế có lẽ sẽ khó chấp nhận khi nghe điều này.
Tại sao một đất nước
có nhiều nhiều món ăn ngon, rẻ và nổi tiếng từ bắc tới nam, và chỉ số hạnh phúc
luôn đừng đầu thế giới lại có thể là nước tiêu thụ mì ăn liền thứ hai thế giới
cho được?
Chúng ta đều biết mì
ăn liền là thực phẩm rẻ tiền, nhanh và tiện lợi. Vậy phải chăng nó phán ảnh người
dân Việt Nam là giống dân bận rộn và rất tiết kiệm. Chắc chắn là không. Nếu người
Việt Nam bận rộn và tiết kiệm thì đã không có cái văn hoá ngồi và nhậu như bây
giờ.
Ngồi ở đây không chỉ
là ngồi vỉa hè trà chanh, trà đá, hay quán cóc, quán ổi để nhấm nháp ly cà
phê, mà nó còn thể hiện cái xu hướng hướng thụ của người Việt. Khi tiền bạc được
sử dụng một cách hoang phí thì việc chọn lựa một gói mì để no cái bụng là chuyện
rất bình thường. Thế nhưng, đó không phải là ý nghĩa thật sự mà danh hiệu về á
quân mì ăn liền muốn nói tới, thực tế là vì người dân Việt Nam có rất ít sự lựa
chọn để làm no cái bụng so với những điều kiện sẵn có. Điều này phác hoạ sự thật
về thực trạng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Có hai đối tượng tiêu
thụ mì ăn liền nhiều nhất ở Việt Nam đó là sinh viên và công nhân. Cứ đầu tháng
thì hầu như họ rất ít đụng đến gói mì nhưng khi đến giữa tháng thì mì ăn liền
là chiếc phao cứu sinh để giúp họ cầm cự đến tháng tiếp theo.
Tại sao lại như vậy?
Từng là sinh viên sống
xa nhà và có thời gian làm công nhân thời vụ ở khu công nghiệp Sóng Thần, tôi
thấy nguyên nhân đơn giản là do nguồn thu hạn hẹp nhưng nguồn ra thì nhiều nên
làm cho hầu bao lúc nào cũng cạn kiệt mặc dù mới chỉ giữa tháng. Đối với sinh
viên thì số tiền mà phụ huynh chu cấp làm sao đủ với bao nhiêu nhu cầu, bao
nhiêu mối quan hệ. Đối với một công nhân thì số tiền lương tháng làm sao đủ cho
những chi tiêu như tiền phòng, tiền điện, tiền xăng, tiền ăn... còn tiền góp nhặt
gửi về quê phụ giúp gia đình.
Không chỉ vì hầu bao
cạn kiệt mà gói mì được chọn, thực tế là vì nó đáp ứng được quỹ thời gian hạn hẹp
của công nhân Việt Nam. Khi thế giới đang cố rút ngắn thời gian lao động một tuần
từ 7/7 xuống 5/7, và một ngày từ 12 tiếng xuống 8 tiếng, hay 6 tiếng thì người
lao động Việt Nam lại cố gắng ngược lại.
Tại sao lại như vậy?
Phải chăng là chúng
ta chăm chỉ và chịu khó để làm giàu? Chăm chỉ và chịu khó thì có đó nhưng làm nhiều
ngày trong tuần, nhiều giờ trong ngày không phải vì muốn giàu có mà đơn giản là
thực trạng nền kinh tế chung của nước mình nó tệ quá, nếu không làm nhiều,
không tăng ca, không cày ngày 12-14 tiếng thì không có đủ tiền để trang trải
các sinh hoạt bình thường trong cuộc sống.
Với một quỹ thời gian
làm việc liên tục và hiếm ngày nghỉ như vậy thì lấy đâu thời gian cho những bữa
cơm đủ chất dinh dưỡng, nên mì ăn liền là lựa chọn tốt nhất cho quỹ thời gian
đó.
Dừng lại ở việc soi
mói về tiêu thụ mì ăn liền của người dân Việt do sức ép từ nền kinh tế yếu kém,
tôi muốn các bạn nhìn sâu hơn về mối liên hệ giữa mì ăn liền và bệnh lười suy
tư của phần đông người dân.
Thực ra có một món mì
ăn liền mà không được thống kê nhưng lại được rất nhiều người dân Việt Nam ưa
dùng: mì ăn liền trí tuệ. Tôi dùng chữ trí tuệ vì bao gồm nhưng tri thức và
thông tin chúng ta tiếp nhận hàng ngày.
Mì ăn liền có phải là
thực phẩm nhiều chất dinh dưỡng không? Đương nhiên là không. Phần lớn ăn mì chỉ
vì nó giúp giải toả cơn đói và làm cho no bụng, còn về mặt dinh dưỡng thì nó
chiếm rất ít. Ăn cho no bụng, ăn để không phải đói có vẻ rất giống cái cách người
Việt đang nhồi nhét tri thức vào đầu. Học thật nhiều nhưng cũng chỉ là nhồi cho
đầy bộ não những kiến thức không cần thiết, nhiều khi còn nguy hại đến khả
năng nhận thức, chẳng hạn như môn "tư tưởng HCM và triết học
Mac-Lenin".
Bên cạnh tiếp nhận
tri thức một cách thụ động và để khoe khoang thì cải cách truyền đạt tri thức của
chúng ta giống như một món ăn liền. Tôi hình dung nền giáo dục Việt Nam bây giờ
như bức tranh mì ăn liền. Giáo viên là cái tô đựng mì, kiến thức như sợi mì và
học sinh, sinh viên là người ăn mì. Giáo viên đến truyền đạt tri thức như một
tô mì nóng hối, còn học sinh, sinh viên không có cơ hội để lựa chọn, sàng lọc,
phản biện tri thức được tiếp nhận, chỉ cần nhồi vào đầu mớ tri thức ăn liền
đó. Và chính cách học cũng như cách dạy kiểu này đã sản sinh ra những con người
lười suy tư. Mọi câu trả lời đã sẵn có, mọi vấn đề dù nhỏ hay to đều đã có kẻ
khác lo, nên xã hội Việt Nam bây giờ toàn những con robot được lập trình sẵn.
Và đây chính là nguồn gốc gây ra bệnh lười suy tư ở phần đông người Việt trong
nước hôm nay.
Với nền giáo dục ăn
liền chúng ta đã có được những thế hệ nhiều bằng cấp nhưng thiếu tính sáng tạo,
và tệ hơn là những con người ấy chỉ biết tìm kiếm những thông tin ăn liền, dễ
nuốt, và cần ít suy tư. Hãy xem những vấn đề mà phần lớn thanh niên Việt Nam
quan tâm và không quan tâm thì chúng ta biết được điều tôi nói sai đúng thế
nào.
Trường học là nơi chúng
ta đón nhận những tri thức nền tảng và khơi mở những khả năng tư duy sáng tạo,
còn xã hội là nơi chúng ta tiếp nhận những tri thức mới mẻ nhưng phức tạp cần
những kỹ năng tư duy phản biện độc lập, khả năng tự chọn lọc. Nhưng cái thứ nhất
là trường học đã không dạy chúng ta những thứ cần thiết và giúp khai mở những kỹ
năng tự tư duy để chúng ta có thể tự lập trong cuộc đời, mà ngược lại nó cướp
đi của chúng ta những hành trang cần thiết để chúng ta tự trưởng thành, nên hầu
như khi bước chân ra khỏi xã hội chúng ta trở nên thụ động và lười biếng. Chúng
ta trốn tránh những vấn đề đáng lẽ là cần thế hệ trẻ quan tâm, nhưng lại chạy
theo những vấn đề vô bổ, lố bịch chỉ làm phí phạm tuổi trẻ và tài năng của
chúng ta. Âu cũng là hậu quả từ một nền giáo dục ăn liền nên chúng ta chỉ biết ỷ
lại và trở nên ngu ngơ trước những vấn đề xã hội.
Bạn thân mến! Tôi
không hề chê trách bạn ăn mì ăn liền hay lên án việc tiêu thụ mì ăn liền, tôi
viết về mì ăn liền là vì nó sao giống cái cách chúng ta đang thu nhận tri thức.
Chúng ta trở nên lười biếng trong suy tư, lưới biếng quan tâm các vấn đề của xã
hội, thay vào đó chỉ biết tiếp thu và chay theo các thông tin, sự kiện nhảm nhí
và vô bổ. Tôi có thể khẳng định người Việt không chỉ giỏi tiêu thụ mì ăn liền
mà họ còn rất khoái trá tiếp nhận tri thức và thông tin ăn liền. Bởi thế, chỉ cần
đầu độc các gói mì và cho thêm thật nhiều tin tức, sự kiện khiến bộ não không cần
tư duy, không cần phản biển thì cũng đủ để xoá số dân tộc Việt Nam khỏi bản đồ
thế giới.
Thân!
Joseptuat
https://www.danluan.org/tin-tuc/20151228/mi-an-lien-va-benh-luoi-con-duong-cua-diet-vong#
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét