Biên dịch: Nghiêm Hồng
Sơn | Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Không thể biết cử tri
Mỹ sẽ chọn ai làm vị tổng thống tiếp theo của họ. Nhưng chắc chắn sự lựa chọn
này sẽ mang lại những hệ quả sâu sắc, có thể tốt hơn hay tệ hơn, cho toàn bộ thế
giới.
Hơn bất kỳ yếu tố nào
khác, điều này phản ánh một thực tế về sức mạnh liên tục của Mỹ. Nó cũng cho thấy
gần như chắc chắn rằng vị tổng thống tiếp theo sẽ được thừa hưởng một thế giới
trong tình trạng hỗn loạn đáng kể. Những gì vị tổng thống mới chọn để làm, và
cách thức mà ông/bà ta chọn để làm việc đó, sẽ có tác động lớn đối với người
dân ở khắp mọi nơi.
Cũng phải nói thêm rằng
rất khó để biết chính sách đối ngoại có vai trò gì trong việc xác định ai sẽ là
chủ nhân tiếp theo của Phòng Bầu dục. Vẫn còn 17 tháng nữa cuộc bầu cử năm 2016
mới diễn ra. Rất nhiều điều có thể và sẽ xảy ra từ nay cho đến lúc đó.
Hai quá trình chính
trị liên quan nhưng khác biệt – sự lựa chọn ứng cử viên của Đảng Dân chủ và Đảng
Cộng hòa – sẽ diễn ra trong năm tới. Cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton là ứng
viên hàng đầu của Đảng Dân chủ, mặc dù chuyện đề cử bà không phải là việc đã
ngã ngũ. Trong bất kỳ trường hợp nào thì chính sách đối ngoại cũng có thể sẽ
đóng vai trò nhỏ trong quyết định chọn ứng cử viên, vì những điều mà hầu hết cử
tri quan tâm khi tham gia vào cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Dân chủ là các vấn đề
đối nội và kinh tế.
Phía Đảng Cộng hòa có
nhiều lựa chọn ứng cử viên và ít chắc chắn hơn, và nhiều khả năng chính sách đối
ngoại sẽ đóng một vai trò lớn trong việc lựa chọn ứng cử viên của đảng này. Nền
kinh tế đang được cải thiện dưới thời Tổng thống Barack Obama khiến kinh tế là
một mục tiêu chính trị kém hấp dẫn hơn. Ngược lại, bất ổn toàn cầu đã cho Đảng
Cộng hòa nhiều cơ hội để tấn công Obama và Đảng Dân chủ.
Tuy nhiên, một số vấn
đề chính sách đối ngoại sẽ thống trị các cuộc đối thoại trong cả hai đảng. Một
trong số đó là thương mại, vốn bao hàm cả đối nội và đối ngoại. Obama đang tìm
cách thúc đẩy Quyền Xúc tiến Thương mại (TPA), khúc dạo đầu cần thiết để đạt được
sự ủng hộ của Quốc hội đối với Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái
Bình Dương (TPP), vốn có thể giảm bớt các rào cản thương mại giữa Mỹ và 11 quốc
gia vành đai Thái Bình Dương khác. Nhiều – nhưng không phải tất cả – ứng cử
viên của Đảng Cộng hòa ủng hộ TPP; nhưng ở phía Đảng Dân chủ thì thái độ chính
trị với hiệp định này còn căng thẳng hơn, và có khả năng khiến bất kỳ ứng cử
viên của Đảng Dân chủ nào ủng hộ TPP gặp nguy hiểm.
Vấn đề thứ hai chắc
chắn sẽ thống trị trong cuộc tranh luận lựa chọn ứng cử viên của cả hai đảng là
Iran và các cuộc đàm phán quốc tế để kiểm soát chương trình hạt nhân của nước
này. Có thể thấy rằng nhiều ứng cử viên của Đảng Cộng hòa đang chống lại mọi thỏa
thuận được đề xuất. Câu hỏi đặt ra là biện pháp trừng phạt nào sẽ được nới lỏng
và vào thời điểm nào; các điều khoản để Iran tuân thủ thanh tra; và chuyện gì sẽ
xảy ra khi một số giới hạn trong các hoạt động hạt nhân của Iran không còn hiệu
lực. Các ứng cử viên của Đảng Dân chủ có nhiều khả năng cảm thông hơn với bất cứ
điều gì đang được đàm phán; nhưng chắc chắn sẽ có sự khác biệt giữa các ứng cử
viên của cả hai bên.
Vấn đề thứ ba là biến
đổi khí hậu. Giáo hoàng Francis sẽ làm nổi bật vấn đề này hơn nữa khi ông đưa
ra một tuyên bố quan trọng vào tuần sau. Tương tự, quá trình lập kế hoạch cho Hội
nghị biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc tại Paris vào tháng 12 sẽ tiếp tục thu
hút sự chú ý dành cho vấn đề này. Đảng Dân chủ sẽ hỗ trợ các cam kết sâu rộng
hơn của Mỹ, dù một lần nữa, sự khác biệt về quan điểm sẽ xuất hiện ở cả hai đảng.
Thứ tư là các vấn đề
liên quan đến Trung Đông. Cả hai đảng đều không mặn mà với giải pháp can thiệp
quân sự quy mô lớn ở Iraq và Syria để chống lại Nhà nước Hồi giáo (ISIS). Nhưng
sẽ có cuộc tranh luận nóng bỏng với thái độ mạnh mẽ về những gì nên và không
nên làm.
Sau đó là tất cả các
vấn đề khác, từ sự hung hăng của Trung Quốc ở châu Á đến chủ nghĩa phục thù của
Nga tại Ukraine. Quan điểm giải quyết, đặc biệt là ở phía Đảng Cộng hòa, sẽ là
sức mạnh cơ bắp.
Người ta hy vọng rằng
những gì nổi lên từ quá trình đề cử của các đảng sẽ cho thấy cách các ứng cử
viên được chọn trả lời ba câu hỏi lớn.
Mối quan tâm đầu tiên
là ứng cử viên đặt tầm quan trọng thế nào, cả về mặt tương đối và tuyệt đối,
cho chính sách đối ngoại. Nếu nghĩ an ninh quốc gia là hai mặt của một đồng xu,
với chính sách đối ngoại ở một bên và chính sách đối nội ở bên kia, thì mặt nào
có khả năng được vị tổng thống tiếp theo xem xét? Đây là cuộc tranh luận “súng
và bơ” cổ điển về việc các nguồn lực, từ tiền bạc cho đến sự chú ý của tổng thống,
nên được phân bổ như thế nào.
Thứ hai, các mục đích
và ưu tiên của chính sách đối ngoại là gì? Truyền thống hiện thực chủ nghĩa
trong quan hệ quốc tế tập trung vào việc tác động lên chính sách đối ngoại của
các nước khác và ít nhấn mạnh vào công việc nội bộ của họ. Phương pháp truyền
thống chủ yếu khác làm theo cách ngược lại, cho rằng công việc nội bộ của các
nước khác là những gì quan trọng nhất, cho dù vì lý do đạo đức và nguyên tắc,
hay vì người ta tin rằng cách một chính phủ hành xử trong nước cũng ảnh hưởng đến
cách họ hoạt động ở nước ngoài.
Theo quan điểm lý tưởng
này, các nước dân chủ và tôn trọng công dân của họ nhiều khả năng cũng sẽ tôn
trọng công dân của các nước khác. Tất nhiên, việc gây ảnh hưởng đến hướng đi của
các nước khác thường là một mục tiêu lâu dài và khó khăn; trong khi đó, có những
thách thức cấp bách toàn cầu cần được giải quyết, đôi khi với sự hỗ trợ của các
chế độ không lành mạnh.
Câu hỏi cuối cùng
liên quan đến phương pháp thực hiện các chính sách đối ngoại của các ứng cử
viên. Sự kết hợp ưa thích giữa chủ nghĩa đơn phương và chủ nghĩa đa phương của
họ là gì, và những công cụ gì – từ ngoại giao và cấm vận đến hoạt động tình báo
và quân sự – sẽ được họ sử dụng nhiều nhất?
Câu trả lời cho những
câu hỏi này sẽ trở nên rõ ràng hơn trong chiến dịch tranh cử. Trong quá trình
đó, người dân Mỹ sẽ có được nhận thức tốt hơn về việc nên bỏ phiếu cho ai, và
người dân ở khắp mọi nơi sẽ có nhận thức tốt hơn về những gì họ mong đợi trong
tháng 1 năm 2017, khi vị Tổng thống Mỹ thứ 45 tuyên thệ nhậm chức.
Richard N. Haass là
Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), trước đây từng là Giám đốc hoạch định
chính sách của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ (2001-2003), đặc phái viên của Tổng thống
George W. Bush ở Bắc Ireland và là Điều phối viên của chương trình Tương lai của
Afghanistan. Cuốn sách mới nhất của ông có nhan đề Foreign Policy Begins at
Home: The Case for Putting America’s House in Order.
Nguồn: Richard N.
Haass, “Foreign Policy and America’s Presidential Campaign,” Project Syndicate,
15/06/2015.
nghiencuuquocte.net
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét