Chủ Nhật, 29 tháng 1, 2017

Tán loạn vì lệnh cấm nhập cư của Trump, thời kỳ đối kháng bắt đầu

Thụy My

Biểu tình đòi thả người ở sân bay O'Hair, Chicago ngày 28/01/2017.
(Tổng hợp AFP, Reuters, Le Figaro, Le Monde, Huffington Post 29/01/2017) Những người có thẻ xanh bị chận lại ở các sân bay, người có visa hợp lệ vẫn bị buộc phải quay về nước…Sau sắc lệnh cấm người tị nạn và công dân bảy nước Hồi giáo nhập cảnh vào Hoa Kỳ của tổng thống Donald Trump, tình trạng hỗn loạn diễn ra tại nhiều nơi trên thế giới. Tối qua 28/01/2017 theo giờ Mỹ, hai thẩm phán liên bang đã ra lệnh tạm thời giải tỏa các trường hợp này, nhưng không đề cập đến việc có vi hiến hay không. Một cuộc chiến dai dẳng bắt đầu mở ra giữa những người ủng hộ nhập cư và tân chính quyền Mỹ.


Sắc lệnh chưa từng thấy này cấm nhập cảnh vào Mỹ công dân các nước Irak, Iran, Libya, Somali, Soudan, Syria, Yemen, ngay cả khi họ có visa hoặc thẻ xanh (thường trú tại Hoa Kỳ) trong vòng ba tháng. Người tị nạn Syria thì bị cấm cho đến khi có lệnh mới. Hôm thứ Bảy 28/1, rất nhiều người đã bày tỏ sự tuyệt vọng trước quyết định của ông Trump.

Ông Fouad Charef trưng ra visa vào Mỹ hợp lệ. Ông đã bán hết nhà cửa, xe cộ để sang Mỹ định cư cùng gia đình, nhưng đã bị đuổi về Irak.
« Donald Trump đã hại đời tôi! »

« Tôi là tiến sĩ người gốc Iran ở Mỹ, nhưng nay tôi không còn có thể về thăm gia đình ». « Là người mang quốc tịch Iran-Canada và sinh sống ở Hoa Kỳ, tôi sợ nếu đi Canada sẽ không quay lại được ». Một doanh nhân khác cho biết dù đã được cấp visa, ông không thể đi dự hội nghị do ông tổ chức tại Hoa Kỳ, tuy có hợp đồng trên 500.000 đô la với các công ty hàng không Mỹ. Một nữ sinh viên quản trị người Iran phải quay trở về Mỹ ngày 4/2, đã có vé của Turkish Airlines nhưng bị hủy.
Tuy không có quan hệ ngoại giao từ 37 năm qua, nhưng hiện có một triệu người Iran sống tại Hoa Kỳ, và nhiều từ Iran hàng năm sang thăm gia đình. Tối qua Iran tuyên bố sẽ áp dụng biện pháp tương tự với công dân Mỹ nếu quyết định trên không bị dỡ bỏ.

Hãng hàng không Pháp mời các hành khách đi New York "có vấn đề"đến trao đổi.
Tại Cairo, một cặp vợ chồng người Irak cùng hai con đã đặt vé trên một chuyến bay EgyptAir được thông báo sẽ không được lên máy bay do quy định mới. Fouad Charef, làm việc trong ngành dược, đành phải quay về Erbil, khu vực Kurdistan Irak. Ông kể lại với AFP : « Tôi đã bán nhà, bán xe, bán luôn tất cả đồ đạc. Vợ chồng tôi đã nghỉ việc để sang định cư tại Tennessee, sau khi được visa nhập cư ». Charef nói : « Donald Trump đã làm hại đời tôi ! », khẳng định trước đây ông đã từng « chấp nhận nguy hiểm đến tính mạng khi làm việc cho người Mỹ ».
Ở Mossoul, miền bắc Irak, các thành viên trong quân đội Irak chiến đấu chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS, Daech) với sự hỗ trợ của liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo, cho biết không thể hiểu vì sao họ chống lại tổ chức khủng bố mà lại bị Mỹ ngăn trở.
Nhà báo người Syria Honey Al Sayed sống tại Virginia, có thẻ xanh, từng phụ trách chương trình nổi tiếng « Good Morning, Syria » thu hút hàng triệu thính giả, nay giảng dạy tại đại học Georgetown, cũng không dám ra khỏi nước Mỹ, sợ không quay lại được.

Kiểm soát gắt gao hành khách nhập cảnh vào sân bay Los Angeles.
Biên phòng quá tải, hàng không ngăn khách lên tàu

Các nhân viên an ninh tại các sân bay Mỹ bị quá tải trước tình hình. Theo chủ tịch Hội đồng Iran-Mỹ, cảnh sát biên phòng được thông báo về sắc lệnh mới vào 16h30 thứ Sáu 27/1 nhưng không có chỉ thị cụ thể. Nhiều công dân Iran có thẻ xanh ban đầu bị cấm vào, bị khám xét và thẩm vấn nhiều tiếng đồng hồ, rốt cuộc được cho nhập cảnh.
Tại các nước khác, trong 27 tiếng đồng hồ qua ngày càng nhiều hành khách bị chận lại. Ở Cairo hôm thứ Bảy 28/1, năm người Irak và một người Yemen không được phép lên máy bay đi New York. Dù có visa hợp lệ, các hành khách quá cảnh bị buộc phải lên một chuyến bay khác về nước.
Qatar Airways cảnh báo các hành khách là công dân bảy nước bị cấm, chỉ những ai có thẻ xanh hoặc visa ngoại giao mới được lên tàu – chủ yếu là thành viên các cơ quan Liên Hiệp Quốc, các tổ chức phi chính phủ quốc tế hay NATO, nhưng sau đó cả người có thẻ xanh cũng bị từ chối. KLM thì từ chối hẳn. Công ty WestJet của Canada thông báo sẽ hoàn tiền lại. Air France đã từ chối bảy trường hợp bay đi Mỹ, và gởi email, tin nhắn cho các hành khách về quy định mới.

Khoảng 2.000 người biểu tình tại phi trường JF Kennedy.
Liên đới phản kháng

Trước tình hình đó, một số quyết định tổ chức phản kháng. Tờ New York Times nêu ra khả năng khởi kiện tập thể. Liên hiệp quyền công dân Mỹ (ACLU) và nhiều tổ chức hỗ trợ người nhập cư hôm thứ Bảy đã nộp đơn lên một tòa án liên bang New York kiện tổng thống Donald Trump và bộ Nội an, về trường hợp hai người Irak bị câu lưu tối thứ Sáu ở sân bay JF Kennedy. Một người từng làm việc cho các công ty Mỹ và lãnh sự quán Mỹ ở Erbil mười năm, người kia đi đoàn tụ với vợ con đang tị nạn tại Mỹ. Cả hai đã được trả tự do sau đó.
Tình hình đặc biệt rối loạn hôm thứ Bảy 28/1 ở sân bay JF Kennedy, New York, ngõ vào chủ yếu đối với hành khách quốc tế. Nhất là tại Terminal 4, lực lượng cảnh sát được triển khai hùng hậu, hàng trăm người đến đón thân nhân không được vào. Khoảng 2.000 người đã biểu tình tại parking sân bay, trong đó có cả nữ diễn viên Cinthia Nixon nổi tiếng với phim Sex and the City. Đạo diễn Michael Moore kêu gọi: « Những bạn nào ở gần New York, hãy đến Terminal 4 JFK ! ».
Hai dân biểu Dân Chủ Jerry Nadler và Nydia Velasquer đến tận nơi để cố vận động trả tự do cho những người có thẻ xanh hoặc visa hợp lệ bị tạm giữ, nhưng vấn đề là không biết có bao nhiêu người bị câu lưu, bao nhiêu người trong những chuyến bay sắp tới. Một số người dân cho biết sẵn sàng cho những ai bị chận ở sân bay ngủ nhờ nếu cần. New York Times ước tính có khoảng 100 đến 200 hành khách bị câu lưu và bị đe dọa trục xuất.
Phong trào phản kháng lan rộng ra nhiều nơi trên khắp nước Mỹ. Các cuộc biểu tình diễn ra ở các sân bay Dulles gần Washington, Chicago, Minneapolis, Denver, San Francisco, Dalas. Chiều thứ Bảy, các luật sư tập hợp lại tại sân bay Los Angeles (LAX), và một cuộc biểu tình khác sẽ được tổ chức cũng tại LAX chiều Chủ nhật 29/1. 

Biểu tình trước tòa án Brooklyn.
Phản ứng trong nước và quốc tế

Được biết vào tối thứ Bảy, thẩm phán Ann Donnelly, do ông Barack Obama bổ nhiệm tại tòa án liên bang Brooklyn, đã ra lệnh ngưng việc vụ câu lưu và gởi trả về nước. Thẩm phán Leonie Brinkema ở Alexandria, Virginia do Bill Clinton bổ nhiệm cho tạm ngưng bảy ngày việc trục xuất những người có thẻ xanh bị giữ ở sân bay Dulles, Washington.
Đây là những chiến thắng đầu tiên, hứa hẹn một cuộc chiến lâu dài trong lòng nước Mỹ về vấn đề nhập cư.

Sergey Brin, người sáng lập Google cũng có mặt bên cạnh những người biểu tình tại phi trường Los Angeles.
Tại Silicon Valley, sau lời kêu gọi của ông chủ Facebook, Mark Zuckerberg (ông tổ là người Đức, Áo, Ba Lan nhập cư, gia đình vợ từ Trung Quốc và Việt Nam); tổng giám đốc Google, Sundar Pichai (gốc Ấn Độ) ; Brad Smitt, chủ tịch Microsoft, đến lượt Elon Musk, người sáng lập Airbnb; Brian Chesky và Jack Dorsey, người sáng lập Twitter cũng lên tiếng phản đối.
Về phản ứng quốc tế, tổng thống Pháp François Hollande trong cuộc điện đàm đầu tiên hôm thứ Bảy với đồng nhiệm Donald Trump đã cảnh báo tình trạng « tự cô lập ». Thủ tướng Đức Angela Merkel không cho rằng việc hạn chế nhập cư như vậy là « đúng đắn ». Thủ tướng Anh Theresa May « không đồng ý với cách hành xử », còn thủ tướng Canada nhanh chóng cho biết Canada « tiếp đón người tị nạn không theo tôn giáo ». 

Hưởng ứng lời kêu gọi, nhiều người đã đến sân bay JFK.
Tuy vậy tân tổng thống Mỹ cũng có được hai đồng minh. Đầu tiên là thủ tướng Israel Benjamin Nétanyahou, tuyên bố « tổng thống Trump có lý », cho rằng đó là « một ý tưởng tuyệt vời ». Tổng thống Cộng hòa Sec Milos Zeman hoan nghênh ông Trump « bảo vệ đất nước », « quan tâm đến an ninh của các công dân mình, điều mà nhiều lãnh đạo châu Âu không làm ». Bản thân Donald Trump « trơ như đá vững như đồng », ông tuyên bố : « Mọi việc diễn tiển rất tốt. Chúng ta sẽ có lệnh cấm nhập cảnh vô cùng nghiêm ngặt và kiểm soát hết sức gắt gao, mà lẽ ra đã phải làm từ nhiều năm trước ».
Riêng tại Pháp, trên tờ báo Le Figaro (thiên hữu) có bài viết sớm nhất về sự kiện này, từ tối qua đã có hơn 1.000 lời bình của độc giả, đa số ủng hộ lệnh cấm người Hồi giáo nhập cảnh của ông Trump. Họ cho rằng nếu nước Pháp cũng hành động tương tự thì đã không xảy ra các vụ khủng bố đẫm máu vừa qua.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét