Ngô Nhân Dụng
Tập Cận Bình và Barack Obama sẽ bàn rất nhiều vấn đề xung khắc
giữa hai nước. Có thể đoán trước có ba loại vấn đề. Một là những vấn đề họ sẽ
nói rất mạnh mẽ, nhưng không làm gì được cả, phải để đó chờ giải quyết sau. Hai
là những vấn đề họ sẽ nói nhẹ nhàng, kín đáo, nhưng kèm theo các hành động ráo
riết. Và sau cùng là những vấn đề họ sẽ nói nhiều mà cũng sẽ làm nhiều.
Ðứng đầu sổ nói nhiều và làm nhiều là chuyện kinh tế, mối
quan tâm lớn nhất hiện giờ của Tập Cận Bình. Mà nói chuyện kinh tế trong lúc
này, ai cũng biết, Bắc Kinh đang ở thế rất yếu - sau một lần phá giá tiền tệ một
cách lúng túng vụng về và hai lần thị trường chứng khoán suy sụp mà chính quyền
cố vực lên không được. Tập Cận Bình không thể chỉ nói chuyện kinh tế với các đại
biểu Quốc Hội và tổng thống Mỹ, mà phải thuyết phục các nhà tư bản thật sự.
Những người đầu tiên Tập Cận Bình sẽ gặp khi tới Seattle
ngày hôm qua là dân làm ăn lớn nhất nước Mỹ: chủ tịch các công ty Microsoft,
Boeing, Starbucks, IBM và DuPont, thêm Bill và Melinda Gates. (Henry Kissinger
thì “tuần chay nào cũng có nước mắt,” để làm chứng rằng quan hệ Mỹ-Hoa từ 1970
đến nay chỉ có tiến tới, không thể giật lùi)! Ngày Thứ Tư một số người đứng đầu
các công ty lớn hai nước sẽ gặp nhau, phía Trung Quốc có Jack Ma, chủ tịch sáng
lập Alibaba, một bản sao của Amazon, eBay và Paypal nhưng số thu lớn hơn các
công ty đó và Facebook, Google cộng lại, nhờ có hơn một tỷ dân Trung Hoa là
khách hàng.
Nhiều vấn đề hai bên sẽ nói lớn tiếng nhưng sẽ không thể làm
gì cả, vì rắc rối quá. Trong đó có chuyện nhân quyền (Pháp Luân Công đã biểu
tình ngay trong giờ đầu), vấn đề Ðài Loan, Nhật Bản, và đặc biệt là an ninh ở
vùng Biển Ðông nước ta. Ðại sứ Mỹ ở Bắc Kinh, Max Baucus nói trước với các nhà
báo rằng các vấn đề về Biển Ðông rất đáng quan tâm nhưng chưa thể giải quyết gì
trong cuộc gặp gỡ Obama, Tập Cận Bình năm nay.
Một vấn đề sẽ không được nói nhiều trước công chúng, nhưng sẽ
đưa tới các chương trình hành động là các vụ “tập kích tin học.” Ðại Sứ Baucus
coi đây là một vấn đề ưu tiên hàng đầu trong bang giao giữa hai nước. Từ nhiều
năm qua, Mỹ đã tố cáo “tin tặc” của Bắc Kinh ăn trộm các dữ kiện tin học của
chính phủ và các công ty Mỹ; nhưng năm nay họ tiến một bước mạnh hơn: Ðe dọa trả
đũa. Chính phủ Mỹ không thể trả đũa bằng cách “cũng đi ăn trộm;” vì bị Quốc Hội
cấm, cho nên phải dùng món võ phong tỏa. Ông Baucus nói thẳng rằng sau khi Mỹ dọa
phong tỏa kinh tế, Trung Cộng mới chịu ngồi xuống nói chuyện, thay vì cứ chối
quanh chối quẩn như trước. Người Mỹ biết rằng ông Tôn Tử là người Tàu, ông ấy dạy
rằng trong chiến tranh, “biết mình biết người, trăm trận trăm thắng. Nhưng vấn
đề an ninh tin học ở đây không phải chỉ là chuyện gián điệp mà còn mối lo phá
hoại. Thử tượng tượng hai quốc gia lâm chiến mà cả hệ thống thông tin một nước
bị bên địch phá cho tê liệt, thì chỉ có cách kéo cờ trắng. Vì vậy Tập Cận Bình
sẽ phải chịu cho Barack Obama đặt một số điều kiện để bảo đảm bọn “tin tặc”
Trung Cộng không thể tiếp tục tấn công nước Mỹ như trước. Những điều kiện này sẽ
được giữ kín, ít nhất để giữ thể diện cho Bắc Kinh. Sẽ chỉ được nhắc sơ qua
trong thông cáo chung, nhưng sẽ có các hành động cụ thể.
Bên cạnh những vấn đề “Nói to làm nhỏ” như nhân quyền hay an
ninh ở Biển Ðông; và các vấn đề “Nói ít làm nhiều” như an ninh tin học; thì
trong các vấn đề kinh tế, cả hai chính quyền tha hồ nói và làm công khai. Không
ai cần “giữ thể diện” nữa. Bởi vì Trung Cộng rõ ràng đang ở thế yếu.
Một sự kiện nóng hổi ông Tập Cận Bình không thể nào quên, là
Thứ Sáu tuần trước, Ngân Hàng Trung Ương Mỹ (Fed) đã công bố quyết định không
tăng lãi suất. Như đã trình bày trong mục này, cả thế giới chờ đợi nghe quyết định
của bà Janet Yellen, chủ tịch Fed. Ðiều khiến ông Tập Cận Bình không thể nào
quên là trong tuần qua bà Yellen lại nêu tên nước Trung Hoa khi giải thích quyết
định của Fed! Nói theo lối các quản giáo, “Bà có ý đồ gì vậy”
Ba tháng trước, bà Janet Yellen đã báo trước đến lúc sắp
tăng lãi suất, vì kinh tế Mỹ đã gia tăng đều đặn từ sáu năm qua. Cứ tiến chậm
và chắc như vậy, lương bổng sẽ tăng, lạm phát sẽ lên cao. Tăng lãi suất là một
cách ngăn chặn lạm phát. Cả thế giới chờ Mỹ tăng lãi suất, trước khi chứng
khoán bên Tàu suy sụp. Trong phiên họp tuần trước, hội đồng tiền tệ của Fed quyết
định không tăng lãi suất, dù chỉ tăng từ .25% lên .35%! Bà Yellen có bổn phận
giải thích lý do với công chúng. Lý do chính, bà nói, là kinh tế Trung Quốc
đang yếu. Kinh tế Trung Quốc và các nước đang mở mang đều yếu, nên mối lo lạm
phát ở Mỹ cũng giảm bớt, Fed không cần tăng lãi suất ngay bây giờ!
Khi kinh tế Trung Quốc giảm tốc độ, sẽ có rất nhiều thứ như
kim loại, cao su, dầu lửa, khí đốt, vân vân xuống giá vì công nghiệp nước Tầu
không mua như trước nữa. Các món đó bán rẻ hơn, hàng hóa mà người ta làm ra với
các món đó cũng rẻ hơn. Giá cả không tăng, bớt lo lạm phát. Một lý do nữa là đồng
mỹ kim đã lên giá 15% trong vòng 12 tháng qua, nghĩa là dân Mỹ đang được mua
hàng nhập cảng với giá rẻ hơn. Càng bớt lo lạm phát.
Sau khi bà Yellen công bố quyết định không tăng lãi suất, phản
ứng của thị trường chứng khoán thế giới mới đáng ngạc nhiên. Bình thường, khi
lãi suất giảm hoặc không tăng như chờ đợi thì giá các cổ phần sẽ cao hơn. Lý
do, vì người ta vay tiền dễ dàng hơn để sản xuất cũng như tiêu thụ; thì giá trị
các công ty sẽ lên cao. Hơn nữa, mua trái phiếu vẫn chỉ được trả lãi suất thấp
thì nhiều người thích mua cổ phiếu hơn.
Nhưng trong tuần trước, thị trường chứng khoán thế giới đã
phản ứng ngược lại: Các thị trường ở Châu Mỹ, Châu Âu, Châu Á đều xuống sau khi
nghe tin Mỹ không tăng lãi suất. Tại sao thị trường chạy ngược chiều như vậy? Tất
cả vì mối lo lắng chung về kinh tế Trung Quốc.
Bà Yellen nêu tên Trung Quốc khi giải thích tại sao không
tăng lãi suất. Nhưng bà cũng nhắc nhở đến một sự thật ai cũng biết, là kinh tế
Trung Quốc đang yếu, cũng như kinh tế nhiều nước đang lên khác, như Nga,
Brazil, Indonesia, các nước lớn Châu Phi. Kinh tế Trung Quốc lớn hàng thứ nhì
thế giới, mua bán với tất cả các nước lớn khác. Nhưng không ai biết chính quyền
cộng sản Trung Hoa sẽ làm gì và không biết họ có khả năng cầm lái con tầu kinh
tế trong cơn sóng gió này hay không. Ðó là một tình trạng bất trắc từ Trung Quốc
lan ra khắp thế giới.
Mà thị trường chứng khoán sợ nhất khi thấy tương lai bất trắc.
Vì vậy cả thế giới bây giờ theo dõi các hành động của Bắc Kinh xem họ sẽ xoay
trở ra sao. Câu hỏi lớn nhất là đảng Cộng Sản Trung Quốc còn tiếp tục chương
trình cải tổ kinh tế mới hay không?
Tại Seattle, nói chuyện với các doanh nhân hàng đầu của nước
Mỹ, ông Tập Cận Bình bảo đảm với họ rằng ông vẫn tiếp tục “cho thị trường đóng
vai trò quyết định trong việc phân bố tài nguyên.” Phải cải tổ hệ thống ngân
hàng, phải tư nhân hóa các doanh nghiệp nhà nước, phải giảm bớt vai trò của
chính quyền, không can thiệp vào các thị trường nữa - trong đó có chính sách hộ
khẩu là một can thiệp thô bạo vào thị trường lao động. Ngày đầu tuần, Thủ Tướng
Trung Quốc Lý Khắc Trường nói chuyện với Bộ Trưởng Tài Chánh Anh Quốc George
Osborne cũng hứa hẹn: “Chúng tôi sẽ xây dựng những thị trường chứng khoán cởi mở,
công khai minh bạch và ổn định trong tương lai dài hạn.”
Chuyến đi của ông Tập Cận Bình nhằm mục đích rõ rệt là gây
được lòng tin của giới kinh doanh Mỹ vào tương lai kinh tế Trung Quốc. Mà đó
cũng là lãnh vực hai nước có thể đồng ý với nhau được nhiều nhất. Bởi vì trong
lãnh vực kinh tế, khi anh cũng chấp nhận sống theo quy luật thị trường như tôi
thì hai bên không có gì đối nghịch nhau cả. Trong các vấn đề nhân quyền, an
ninh vùng Ðông Nam Á, tin tặc, vân vân, có những khúc mắc khó giải quyết. Khi cả
đều hai nói bằng ngôn ngữ của đồng tiền thì thỏa hiệp sẽ nhanh hơn.
Nhưng ông Tập Cận Bình sẽ khó bỏ qua chuyện bà Yellen nêu
tên kinh tế Trung Hoa như lý do chính khiến bà không thể tăng lãi suất trong tuần
qua. Tại sao bà không nói chung chung về tình trạng kinh tế thế giới, từ Hy Lạp
tới Brazil và Trung Quốc, tất cả đều yếu kém? Tại sao bà lại chỉ nhắc tới Trung
Quốc? Ông Tập Cận Bình sẽ phải chấp nhận một điều là trong một nước tự do dân
chủ người đứng đầu ngân hàng trung ương được quyết định hoàn toàn độc lập với
chính sách của hành pháp và lập pháp. Họ nói và làm theo lương tâm. Hiện nay bà
Janet Yellen đang phải đóng vai trò làm ngân hàng trung ương của cả thế giới chứ
không riêng của nước Mỹ. Vì mỗi quyết định của bà sẽ ảnh hưởng tới kinh tế tất
cả các nước trên thế giới. Chính vì vậy mà thay vì tăng lãi suất trong tuần trước,
Ngân Hàng Trung Ương Mỹ đã ngừng tay không tăng; để tránh không làm cho kinh tế
thế giới bị chao đảo thêm.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét