3099 - Lạm bàn về chức danh giáo sư ở Việt Nam

Phương Thơ

Hiện nay ở VN có nhiều tiếng nói của các giáo sư có uy tín là cần thu hồi chức danh giáo sư, phó giáo sư bất kể là ai khi không còn công tác giảng dạy ở các trường đại học như các nước khác, điều đó có khả thi không chị Phương Thơ, vì dù sao họ cũng biết tôi đã từng là phụ tá kinh tế từ Đại học Cornell (tương đương với chức danh giáo sư tài chính ở trường này), cũng như là giáo sư kinh doanh và tài chính ở các trường đại học Tokyo, Thượng Hải.

Tôi thì giải thích dễ hiểu thế này, sau khi tôi có phân tích giúp cho các giáo sư kinh tế ở đại học VN họ là người rất tận tụy và có năng lực với đất nước họ chứ không hẳn ai là giáo sư ở VN đều là xấu cả. Người VN rất thông minh là ở nước ngoài họ giữ nhiều chức vụ trọng trách khá cao từ giáo sư dạy vật lý, hóa-sinh, và tất cả các lĩnh vực khó. Người VN rất giỏi nếu được đào tạo bài bản, đó là tôi nhắc lại tại Mỹ có rất nhiều nhà khoa học hay các giáo sư đại học người VN công tác ở Mỹ, họ nghiên cứu về y khoa, vật lý lực đẩy cơ học, vật lý lượng tử hạt nhân mà học thuật về khoa học người Singapore kém xa là không có cửa chen chân vào. Tuy nhiên người VN không có duyên về học thuật trong vấn đề kinh tế và đầu tư.

Trở lại hồ sơ về chức danh phong hàm giáo sư thì đúng là một số nước hay nói chung là các nước tiên tiến thì người được phong hàm giáo sư không nhất thiết phải là tiến sĩ, đó là họ là những người có kinh nghiệm giàu bản lĩnh, họ có thể công tác giảng dạy hay được mời dạy ở trường đại học nào đó một thời gian nào đó mà các trường đại học ở các quốc gia đó mời họ đào tạo cho chuyên gia hay học viên, hoặc các quan chức chính phủ,.. thì họ được các trường đại học đó phong hàm giáo sư về chuyên môn ngành nghề đó. Sau khi kết thúc công tác thì người ta có thể thu hồi chức danh giáo sư đó, hoặc người được phong hàm giáo sư đó yêu cầu trường đại học đó thu hồi chức danh giáo sư đó, vì những người có bản lĩnh thì họ không có ham thích cái chức danh giáo sư đó.

Những chức danh giáo sư có chất lượng thường là gắn liền với sự nghiệp hy sinh nghề nghiệp của họ, là họ gắn bó đến suốt đời trong công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

Tôi lấy thí dụ như chức danh giáo sư gắn liền tên tuổi của họ mà cả thế giới đều biết đến, như trong kinh tế học lĩnh vực chuyên môn của tôi chẳng hạn, đó là các nhà kinh tế đoạt giải Nobel, họ được phong hàm giáo sư vĩnh cữu như Giáo sư Eugene Fama và Lars Peter Hansen, thuộc Đại học Chicago, Giáo sư Robert Shiller (thuộc Đại học Yale), cả 3 giáo sư này đều đoạt giải thưởng Nobel kinh tế năm 2013 có nhiều đóng góp ứng dụng trong kinh tế và tài chính hiện đại với các lý thuyết rất thực tế trong đầu tư và kinh doanh. Họ nghiên cứu và dạy học không ngừng nghỉ với các nghiên cứu cả mấy chục năm và công bố nhiều đề tài khoa học đăng trên hầu hết các tạp chí chuyên đề về kinh tế học uy tín của thế giới, và đăng trên hầu hết các tờ báo từ Âu châu, Nhật Bản, TQ, Mỹ,…thì đó là những giáo sư đích thực, và cũng có nhiều giáo sư đủ ngành nghề khác, họ luôn công khai rõ ràng về nghiên cứu của họ.

Để dễ hiểu nữa tôi phân tích vài ý cho quý độc giả ở VN, và nhất là các giáo sư VN hay theo dõi và thắc mắc, đó là tôi lấy câu chuyện của lãnh đạo Federal Reserve System, hay Hệ thống dự trữ liên bang (FED). Đó là tôi lấy hai nhân vật là giáo sư kinh tế học và tài chính, họ đã từng là giáo sư tài chính ở các trường đại học Mỹ, đó là bà Janet Yellen, và ông Ben Bernanke. Hai ông bà này khi ngồi ghế lãnh đạo chức Chủ tịch FED thì những chức tước giáo sư về kinh tế học người ta không đề cập nữa. Đó là họ không nhắc nữa, vì đã đi vào lĩnh vực chuyên môn khác. Hãy nhớ rằng Ben Bernanke từng là giáo sư trưởng khoa đứng đầu về giáo sư giảng dạy tại Đại học Princeton, và ông ta khi lãnh đạo FED thì đã từ bỏ chức danh giáo sư đó, và cũng chẳng cần hưởng lương chức danh giáo sư làm gì, vì Ben Bernanke khi về hưu thì đất nước tôi cũng không để họ thiếu thốn thứ gì cả. Bà Janet Yellen cũng vậy. Bà từng là trợ lý giáo sư tại Đại học Harvard, từng giảng dạy tại Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị Luân Đôn, giáo sư tại Đại học Berkeley, California, là Giáo sư Kinh doanh và Giáo sư Kinh tế,…

Bà Janet Yellen khi đương chức Chủ tịch FED thì đã rũ bỏ hết chức danh giáo sư, nếu bà Janet Yellen quy lại nghề cũ thì phải phong hàm chức danh giáo sư lại từ đầu, tuy nhiên sẽ có đặc cách là bà sẽ vẫn mang học hàm chức danh giáo sư như cũ, quan trọng là bà Janet Yellen có nhận nó hay không mà thôi.

Với VN thì việc được phong hàm chức danh giáo sư là mãi mãi để được hưởng nhiều đặc cách và hù dọa thiên hạ chứ thực tế tôi nói thật là mấy ông bà giáo sư VN tôi còn xem thường rất nhiều mà tôi chỉ dành ưu ái tôn trọng cho các em sinh viên học đại học là họ còn có giá trị hơn mấy ông bà giáo sư ở VN.

Chuyện rất khó tin và khó thành hiện thực là ở VN sẽ khó có chuyện tước hàm giáo sư của quan chức. Nếu làm việc đó khác nào Phó Thủ tướng Chính phủ Việt Nam- Vương Đình Huệ bị tước hàm giáo sư, rồi cả hang trăm hay hàng ngàn những ông bà đang lãnh đạo ở VN hay đương chức vụ ngồi trên đầu người dân VN sẽ bị tước hàm giáo sư và mất lương giáo sư, đó là Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Doan, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước, Thượng tướng, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Văn Nam, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Quốc Toản, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Xuân Thảo, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội,….kể ra không hết, toàn là giáo sư tiến sĩ gì đâu không.

Cho nên nếu nói tước bỏ chức danh giáo sư của những ông bà lãnh đạo ở VN thì sẽ bất khả xâm phạm là không thể được, vì những người này họ sẽ mất hết đặc quyền và họ có thế lực rất lớn là sẽ bác bỏ nó, thậm chí là còn có thể yêu cầu tống giam những ai đề xuất ấy chứ chả đùa đâu.

Ôi thôi, cái chức danh giáo sư ở VN họ chỉ để hù dọa người yếu tim thôi và chỉ ăn tiền thuế ngân sách quốc gia và thăng quan tiến chức thôi. Nói như thế không phải không có giáo sư đóng góp cho quốc gia, VN có, thí dụ như quốc tế luôn kính trọng lớn lao cho ông giáo sư Võ Tòng Xuân, chẳng hạn, và các giáo sư khác.