18234 - Mikhail Gorbachev có ân hận vì để mất Liên Xô?

BBC Tiếng Việt (13/12/2016)

Nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô Mikhail Gorbachev trả lời phỏng vấn của BBC nhân dịp đánh dấu 25 năm ngày Liên Xô sụp đổ. Phóng viên BBC Steve Rosenberg ở Moscow đã được gặp ông Gorbachev, 85 tuổi, người không khỏe thời gian này. "Những gì xảy ra cho Liên Xô là tấn kịch đời tôi. Và là tấn kịch cho mọi người sống ở Liên Xô."

Ngày 21/12/1991, bản tin chiều của truyền hình Nga bắt đầu: "Liên Xô không còn nữa…"

Vài ngày trước đó, các lãnh đạo Nga, Belorussia và Ukraine đã gặp nhau để giải thể Liên Xô, thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập. Nay, tám nước cộng hòa trong Liên Xô quyết định gia nhập.

Họ chống lại Mikhail Gorbachev, người cố gắng duy trì các nước trong cùng một quốc gia.

"Phản bội ngay sau lưng tôi," Gorbachev nói với phóng viên BBC.

"Họ đốt cả ngôi nhà chỉ để châm điếu thuốc. Chỉ để có quyền lực."

"Họ không thể làm thông qua biện pháp dân chủ. Thế là họ phạm tội. Đó là đảo chính."

Bản quyền hình ảnhAP

Image captionTháng Tám 1991: Boris Yeltsin dẫn đầu đoàn người phản đối phe bảo thủ Liên Xô làm đảo chính

Bản quyền hình ảnhAFP

Image caption25/12/1991: Mikhail Gorbachev từ chức và Liên Xô không còn nữa

Ngày 25/12/1991, Mikhail Gorbachev từ chức tổng thống Liên Xô. Tại điện Kremlin, lá cờ Liên Xô hạ xuống lần cuối cùng.

"Chúng tôi đang đi tới nội chiến và tôi muốn tránh nó."

"Tôi không thể để điều đó xảy ra chỉ để bám níu quyền lực. Đi xuống là thắng lợi của tôi."

Trong diễn văn từ chức, Gorbachev nói nhờ chương trình cải tổ của ông, xã hội "đã có tự do".

25 năm sau, BBC hỏi ông liệu tự do có bị đe dọa ở Nga.

"Quá trình chưa hoàn tất. Chúng ta cần nói thật về điều này."

"Có một số người thấy tự do là điều khó chịu."

"Ông ám chỉ Vladimir Putin không?"

"Anh phải đoán được tôi muốn nói ai. Đây là câu hỏi tôi nhường anh trả lời."

Trong cuộc nói chuyện với BBC, Mikhail Gorbachev tránh phê phán trực tiếp Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Nhưng ông cũng ám chỉ hai người có khác biệt.

"Putin có bao giờ hỏi lời khuyên của ông?"

"Ông ấy biết hết mà. Mọi người thích làm theo ý mình. Đời là thế."

Nhà cựu lãnh đạo Liên Xô chỉ trích nước Nga hiện đại.

"Bọn quan lại ăn cắp của cải đất nước, tạo ra các công ty."

Ông chỉ trích một người thân tín của Putin, Igor Sechin, đứng đầu công ty dầu khí Rosneft, nói ông này tìm cách tác động chính phủ.

Ông cũng công kích cả phương Tây, nói rằng phương Tây "khiêu khích Nga".

"Báo chí phương Tây, kể cả anh, được chỉ thị đặc biệt là phải làm mất uy tín Putin, loại ông ta đi. Không phải là giết, mà là buộc ông ta từ chức. Nhưng kết quả tỉ lệ ưa thích ông ta lên tới 86%. Sắp tới còn là 120%."

Gorbachev nghĩ gì về Donald Trump?

"Tôi đã thấy những tòa nhà cao tầng của ông ta, nhưng chưa có dịp gặp ông, nên không thể đánh giá quan điểm, chính sách."

"Nhưng thú vị đấy. Tại Nga, tất cả, gồm cả tôi, đều nghĩ đảng Dân chủ sẽ thắng, tuy là tôi không nói ra."

"Ông có nhận trách nhiệm làm Liên Xô sụp đổ?"

"Điều làm tôi thất vọng là ở Nga, người ta không hiểu những gì tôi muốn làm và những gì tôi đã làm."

"Perestroika đã mở đường cho hợp tác và hòa bình. Tôi chỉ tiếc là tôi không thể tiến hành nó đến cùng."

Đến cuối buổi, Mikhail Gorbachev và phóng viên Steve Rosenberg ngồi lại trước đàn piano của ông. Phóng viên BBC chơi đàn, còn Gorbachev hát những bài ca Liên Xô ông ưa thích.

Việc đàn hát này đã trở thành truyền thống mỗi khi Gorbachev được phỏng vấn.

Phóng viên BBC Steve Rosenberg nói rằng theo anh, không công bằng khi đổ lỗi cho Gorbachev - hay cả các nước cộng hòa ly khai - vì phá hoại đế chế Liên Xô.

Anh nói: "Liên Xô có lẽ đã có khuyết điểm ngay từ đầu, về kinh tế, chính trị và ý thức hệ. Có lẽ đây đã luôn là một siêu cường có tuổi thọ ngắn."